Rozwój myśli ekonomicznej Ekonomia eksperymentalna (1)

Prezentacja na temat: "Rozwój myśli ekonomicznej Ekonomia eksperymentalna (1)"— Zapis prezentacji:

1 Rozwój myśli ekonomicznej Ekonomia eksperymentalna (1)
Dr Elżbieta Babula Rozwój myśli ekonomicznej Ekonomia eksperymentalna (1)

2 Plan Metoda eksperymentalna w ekonomii
Rola eksperymentu w procesie poznania naukowego Dane eksperymentalne jako źródło danych Zasady projektowania i przeprowadzania eksperymentu Plan eksperymentu Uczestnicy badania System nagród finansowych Obszary wykorzystania eksperymentu w ekonomii

3 Metoda eksperymentalna w ekonomii
Milton Friedaman (1953): „Niestety rzadko możemy testować określone predykcje w naukach społecznych za pomocą eksperymentów otwarcie zaprojektowanych, by wyeliminować to, co oceniane jest jako najważniejsze czynniki zakłócające. Generalnie, musimy polegać na doświadczeniu zebranym z «eksperymentów», które właśnie się zdarzyły. (…) rozróżnienie między «kontrolowanym eksperymentem» i niekontrolowanym doświadczeniem rzeczywistości jest kwestią stopnia. Żaden eksperyment nie może być całkowicie kontrolowany, a każde zjawisko rzeczywiste jest po części kontrolowane w takim samym sensie, w jakim zakłócenia są stosunkowo stałe w trakcie jego przebiegu.”

4 Metoda eksperymentalna w ekonomii
Nobliści w dziedzinie ekonomii związani z ekonomią eksperymentalną 1988 2002 2012 2017 Richard Thaler Maurice Allais Daniel Kahneman Vernon Smith Alvin E. Roth

5 Proces poznania naukowego
Indukcja niezupełna Dedukcja Obserwacje Obserwacje uporządkowane Przesłanki Twierdzenia naukowe Teoria naukowa Wielokrotny test empiryczny Przekonania Źródło: Kalinowski S., (2008) Konkurencja lub kooperacja. Studia eksperymentalne nad funkcjonowaniem rynków, wyd. AE w Poznaniu.

6 Źródła danych zdarzenie przypadkowe eksperyment „w terenie” (field)
dane pochodzące z obserwacji rzeczywistości gospodarczej, np. stopa inflacji w Polsce dane z eksperymentu terenowego, np. badanie skłonności do ochrony prywatności w centrum handlowym w laboratorium np. penicylina typowy eksperyment, np. badanie kształtowania się cen w zależności od mechanizmu aukcyjnego Często niewłaściwie klasyfikowane jako dane eksperymentalne: wyniki symulacji, wyniki ankiet (wybory hipotetyczne).

7 Zasady prowadzenia eksperymentów ekonomicznych
Projekt eksperymentu maksymalizuje możliwości poznawcze – nie musi naśladować rzeczywistości ani modelu. Kontrola Badany fragment rzeczywistości gospodarczej tworzą: podmioty gospodarcze (economic agents), charakteryzowane przez: preferencje, technologię, zasoby, wyposażenie początkowe (majątek), informacje itp. Instytucje, określające, jakie działania mogą podjąć podmioty oraz sposób ustalania efektów tych działań (wypłat). Kontrola: badacz wyjaśnia i narzuca reguły. Elementem kontroli jest randomizacja.

8 Zasady prowadzenia eksperymentów ekonomicznych
Indukowanie wartości (Induced-value theory) Stosowanie sytemu nagród (incentives) materialnych w taki sposób, aby badani kierowali się tym systemem jako motywacją decyzyjną w badaniu. Warunki koniczne skutecznego indukowania wartości: monotniczność; adekwatność wypłaty (salience); dominacja. Eksperyment ekonomiczny = system nagród nie jest liniowy; musi zależeć od wyników badanych.

9 Zasady prowadzenia eksperymentów ekonomicznych
Paralelizm Czy możliwe jest uogólnienie wyników eksperymentu poza laboratorium (external validity)? V. Smith (1982): Wnioski o zachowaniach podmiotów oraz instytucji, które były testowane w mikroekonomicznych warunkach laboratoryjnych mają również zastosowanie do nielaboratoryjnych warunków mikroekonomicznych, jeśli w obu zachowane są te same założenia ceteris paribus.

10 Inne praktyczne wskazówki (Fouraker i Siegl, 1963)
Przeprowadź badanie pilotażowe. Zwróć uwagę na szczegółową pisemną instrukcję, omówienie zasad eksperymentu i daj możliwość uczestnikom zadania pytań. Zadbaj o losowe kojarzenie uczestników badania. Zadbaj o izolację uczestników, pozwalająca na ustanowienie jednego kanału przekazu informacji kontrolowanego przez eksperymentatora. Pomyśl o efekcie ucznia się - poprzedzenie powtórzeń zasadniczych dla eksperymentu turami próbnymi służącymi zapoznaniu się uczestników z macierzami wygranych i zasadami rozgrywki.

11 Plan eksperymentu Zmienne badane (focus variables) a czynniki, niebędące bezpośrednio przedmiotem badania (nuisance variables) Kontrola bezpośrednia: kontrola zmiennej poprzez ustalenie jednego poziomu (constant); kontrola zmiennej poprzez zmianę wartości zmiennej (treatment). Kontrola pośrednia – randomizacja Efekt pomiędzy grupami eksperymentalnymi (between-subject) a efekt mierzony dla każdego podmiotu (within-subject) Quasi-eksperymenty

12 Uczestnicy eksperymentu
Podmiot badania Studenci Osoby z doświadczeniem – badania z udziałem ekspertów Liczba badanych Badania w trakcie zajęć Płeć Aspekty etyczne badań z udziałem ludzi

13 System nagród finansowych (incentives)
Różne systemy nagród gotówka bony systemy punktowe przeliczne na wynagrodzenie końcowe nagrody niefinansowe (wynik egzaminu, satysfakcja z uzyskania najlepszego wyniku w grupie) nagroda za losowo wybraną sesję albo losowo wybraną decyzję wypłata typu turniejowego – wysokość wypłaty zależna od wyników innych osób Wysokość nagrody za godzinę na poziomie kosztu alternatywnego Problem bankructwa

14 Obszary badawcze w ekonomii, gdzie wykorzystuje się metodę eksperymentalną
Rozwinięte zastosowanie w mikroekonomii: teoria przedsiębiorstwa, organizacja rynku i konkurencja (industrial organization), mechanizmy aukcyjne, teoria gier, teoria wyboru, finanse, wybór publiczny, i inne.

15 Obszary badawcze w ekonomii, gdzie wykorzystuje się metodę eksperymentalną
Ograniczone jest zastosowanie metod eksperymentalnych w makroekonomii. Badane są założenia albo predykcje modeli makroekonomicznych w zakresie zagadnień dotyczących: rynku pracy, zbieżności do równowagi warlasowskiej, wzrostu i rozwoju gospodarczego, specjalizacji i handlu, ustalania kursów wymiany, iluzji pieniądza, kryzysów i baniek spekulacyjnych, wpływu polityki fiskalnej i monetarnej, itp.