Mgr inż. Marta Kasprzyk.

Prezentacja na temat: "Mgr inż. Marta Kasprzyk."— Zapis prezentacji:

1 mgr inż. Marta Kasprzyk

2 HISTORIA MODY cz.I

3 POCZĄTKI Odzież → uwarunkowania natury materialnej: klimat, zdrowie, produkcja tekstyliów Ubiór → uwarunkowania mentalne: wierzenia, magia, estetyka, pozycja społeczna, naśladownictwo Trudno rozstrzygnąć co było pierwsze – ubiór czy odzież (ze względu na różne uwarunkowania) Jajko czy kura (podobny spór) Ludzie pierwotni malowali symbole w jaskiniach, więc może i początki ubioru mają swoje korzenie w pierwotnych wierzeniach Odwołanie do Adama i Ewy w raju – człowiek w którymś momencie stwierdził, że chce/musi się ubrać

4 POCZĄTKI pragnienie reprezentacji identyfikacja z bóstwem
wzbudzenie strachu i posłuchu Nie ulega wątpliwości, że od samego początku ubiór musiał spełniaż też funkcje inne niż użytkowe – znaczenie magiczne. Człowiek pierwotny chciał w ten sposób przyswoić sobie cechy innych istot, przydające mu siły lub przynajmniej chroniące przed złymi mocami. Z czasem ubiór związany z wykonywanym zawodem lub piastowanym stanowiskiem zacząć zaspokajać pragnienie wyróżniania się z tłumu i manifestowania swojej władzy – właśnie temu służy zarówno toga adwokata i mundur policjanta.

5 POCZĄTKI Dość późno ubiór zaczął wyrażać chęć podobania się. Funkcje ubioru zmieniały się wraz ze zmianami cywilizacyjnymi. Odzienie prehistorycznych łowców i zbieraczy nie różni się od dzisiejszych okryć południowoafrykańskich Buszmenów, a stroje neolitycznych pasterzy i rolników można odnaleźć w kulturze lateńskiej, u celtów, w Irlandii czy u wikingów jeszcze w średniowieczu Wenus z Lespugue w spódniczce sznurkowej, datowana na l.p.n.e. Czarownik z jaskini Les Trois Frères, ok. 15,000 pne.

6 POCZĄTKI Klimat w ogromnym stopniu determinował fundamentalne różnice miedzy poszczególnymi typami ubiorów. Mieszkańcy regionów chłodnych szukali w nim ochrony przed zimnem i dla nich stanowił on konieczność. Mniej istotny był dla mieszkańców strefy tropikalnej. Ludy żyjące w klimacie umiarkowanym, nie uważając ubioru ani za konieczność, ani zbytek, mogły poświęcić mu więcej uwagi. Na terenach północnych ludzie chronili się w grotach i jaskiniach, gdzie odnajdujemy pozostałości ich prymitywnych ubiorów. Przed wynalezieniem tkanin za odzienie służyły ludziom skóry zdzierane z upolowanych zwierząt.  Skóry były cennym surowcem także w późniejszych okresach. Stanowiły towar wymiany handlowej. Początkowo tylko je suszono. Potem stopniowo wynajdywano coraz skuteczniejsze metody nadawania im miękkości. I udoskonalano ich formę. Postępem było krojenie i dzielenie skóry ostrym krzemieniem. W miarę upływu czasu wykorzystywano noże skrobaki i drapaki.

7 POCZĄTKI natura cywilizacji tryb życia klimat typ etniczny
ustrój polityczny artystyczny geniusz projektanta Ewolucja ubioru związana z ewolucją zjawisk w każdej epoce. Takie podejście wykazuje, że ani rasa ani typ etniczny ani ustrój polityczny ani artyzm projektanta nie prowadzą z osobna do różnorodności ubioru, a jedynie natura cywilizacji i tryb życia. Przykładem może być Azja, na której terenie występował ubiór drapowany, zakładany przez głowę noszony przez ludy rasy białej (Anatolia, kraje arabskie), żółtej (Indonezja) i czarnej (Oceania)

8 EWOLUCJA UBIORU starożytność – XIV w. XIV – XIXw.
II poł. XIXw. - nadal W ewolucji ubioru wyróżnia się trzy fazy: bardzo długi okres od starożytności do XIVw. : pomimo różnorodności, przechodził niewiele przemian, nie miał określonego charakteru narodowego i był podobny we wszytkich warstwach społecznych; ubiór był zazwyczaj długi i fałdzisty XIV – XIXw.: strój nabiera charakteru osobistego i narodowego, zaczął być krótki i obcisły (mężczyźni), coraz częściej się zmieniał (narodziny mody), niemal całkowicie wyzwolił się z pozostałości funkcji religijnych XIX w. – nadal: znaczny rozwój cywilizacyjno przemysłowy, mechanizacja produkcji konfekcji, ubiór międzynarodowy, strój damski przejął elementy dotąd typowo męskie

9 SKĄD CZERPIEMY WIEDZĘ O HISTORII UBIORU?
ŹRÓDŁA PISANE ARCHEOLOGIA IKONOGRAFIA

10 SKĄD CZERPIEMY WIEDZĘ O HISTORII UBIORU?
TAFONOMIA (gr. taphos – pogrzeb, mogiła;  nomos – prawo) Jedną z dziedzin nauki pomocnych przy analizie resztek materiałów (z surowców naturalnych) jest tafonomia Tafonomia (gr. taphos – pogrzeb, mogiła; nomos – prawo) – nauka badająca pośmiertny los szczątków organicznych, zarówno współczesnych (szczątki subfosylne), jak i kopalnych (skamieniałości). Pojęcie tafonomia wprowadził paleontolog rosyjski Iwan Jefriemow w 1940 roku. Tafonomia bada wpływ czynników biologicznych (rozkład ciała, bioerozja, bioturbacja), fizycznych (transport, erozja mechaniczna) oraz chemicznych (diageneza) na zachowanie się szczątków organicznych i ich fosylizację oraz powstawanie zespołów pośmiertnych – nekrocenoz. ARCHEOLOGIA

11 ARCHEOLOGIA W Wielkiej Brytanii przeprowadzany jest długoterminowy eksperyment dotyczący rozkładu włókien w różnych rodzajach gleby. Obecność jonów żelaza, miedzi i chromu (używanych jako substancje pomocnicze przy wiązaniu naturalnych barwników) opóźniają degradację powodowaną przez mikroorganizmy, gdyż w odpowiednich ilościach są dla nich toksyczne. Odnalezienie lnianych tkanin zachowanych w dobrym stanie graniczy z cudem, podczas gdy w przypadku tkanin wełnianych nie jest to aż taka rzadkość. Jest to spowodowane faktem, że włókna pochodzenia zwierzęcego są zbudowane z białek, których rozkład jest znacznie trudniejszy od rozkładu celulozy – głównego budulca włókien roślinnych.

12 ARCHEOLOGIA Fragment tkaniny wykonanej z wełny i lnu, IIw. Leśno
Len i bawełna są znacznie bardziej podatne na atak bakterii w wilgotnych warunkach i rzadko ostają się na stanowiskach archeologicznych. Podatność lub odporność tkanin na biodegradację zależy od zawartości celulozy, ligniny i innych organicznych składników. Na przykład – bawełna jest mniej podatna na działanie mikroorganizmów niż len. Mimo, że włókna pochodzenia zwierzęcego, jak wełna i jedwab, są mniej podatne na rozkład niż włókna roślinne, mogą być zaatakowane przez mikroorganizmy w warunkach odpowiedniej wilgoci i temperatury. Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na rozkład tkanin w warunkach archeologicznych jest ich struktura. Słaby skręt nici i luźno tkany splot sprzyjają zwiększeniu ilości gleby i mikroorganizmów pomiędzy włóknami. Co za tym idzie – ciasno utkany materiał będzie bardziej odporny na penetrację bakterii i insektów. Pomimo delikatności włókien, dobrze zachowane fragmenty są znajdowane w miejscach na pierwszy rzut oka bardzo nieprzyjaznych – na pustyniach, kwaśnych torfowiskach, alkalicznych jeziorach błotnych, wiecznej zmarzlinie. We wszystkich z tych miejsc zahamowana jest degradacja mikrobiologiczna. Oprócz warunków, zahamowanie rozwoju mikroorganizmów może być spowodowane obecnością metali – używanych w haftach (metalizowane nici), barwnikach czy substancjach wspomagających farbowanie. -> obrazek drugi Znane są także przykłady pseudomorfozy - zjawisko dziedziczenia formy zewnętrznej przez minerał wtórny lub agregat mineralny, który utworzył się w miejscu innego, pierwotnego minerału. Szybko korodujący metal powoduje powstanie dużej ilości produktów korozji w sąsiedztwie włókien materiału. Włókna ulegają całkowitemu rozkładowi, ale produkty korozji przetrwają zachowując ich kształt. Len i inne włókna celulozowe lepiej znoszą warunki alkaliczne, a włókna pochodzenia zwierzęcego – warunki lekko kwaśne. Fragment tkaniny wykonanej z wełny i lnu, IIw. Leśno Próbki lnianej tkaniny z 17w. Rawa Mazowiecka

13 CZASY PREHISTORYCZNE Malowidło z groty Cogul, epoka lodowcowa
Początki niepewne Nie można założyć z całą pewnością analogii do obecnie żyjących prymitywnych plemion, które posługują się podobnymi przedmiotami. Posiłkujemy się niewielką ilością znalezisk – malowidła w jaskiniach, miejsca pochówków i nieliczne elementy ubioru Malowidło z groty Cogul, epoka lodowcowa

14 CZASY PREHISTORYCZNE utrudnione badania archeologiczne
niewielka ilość elementów wykonana z trwałych materiałów (kamień, brąz, kość) tworzywa nietrwałe (włókna, skóra) łatwo ulegają rozkładowi i są odnajdywane głównie w ośrodkach nad jeziorami lub w grobach Strój kobiety z Egtved (Dania), wczesne epoka brązu ( p.n.e.)

15 A skóry wyprawię z pomocą uwodnionego siarczanu potasowo-glinowego
CZASY PREHISTORYCZNE A skóry wyprawię z pomocą uwodnionego siarczanu potasowo-glinowego Materiały (paleolit, neolit) – futra i skóry (polowania!) Przy wyprawianiu skór korzystali ze środków chemicznych – ałunu (działa ściągająco, tamuje krwawienie) Kawałki wyprawionych skór zszywali nićmi ze ścięgiem renifera lub włosiem z końskiej grzywy lub ogona, za pomocą szydeł i kości, głów lub rogów renifera (dużo znalezisk, także naparstki z kości)

16 CZASY PREHISTORYCZNE udoskonalenie narzędzi
pojawienie się krosna (paleolit/koniec mezolitu) wprowadzenie włókien jako uzupełnienia skór zwierzęcych (len, wełna) tkano niewielkie płaty materiału, a następnie je zszywano początki farbowania: jagody bzu, urzet barwierski, olcha karłowata pojawienie się ozdób Rozwój związany z osiedlaniem się ludzi (a nie kulturą łowiecko – zbieracką) Urzet – warty wspomnienia, gdyż po jego zastosowaniu kolor pojawia się dopiero za jakiś czas, na skutek utlenienia -> wymaga świadomej obróbki -> znaleziony w jaskini z czasów neolitycznych we Francji oraz na ceramice z epoki żelaza na terenie dzisiejszych Niemiec)

17 STAROŻYTNOŚĆ Mezopotamia:
ważne szlaki handlowe, dynamiczny rytm rozwoju skóry i futra, tkaniny z koziej i owczej wełny tkaniny zdobione deseniami płaty materiału zszyte kilkoma szwami i owijane wokół ciała spódnice kaunakes noszone przez mężczyzn, z węzłem na plecach będącym reliktem ogonów zwierzęcych futer Strój kobiecy to prosty, acz efektowny układ draperii. Myli się jednak ten, kto myśli, iż kobiety zadowalały się tak skromnym strojem. Prosty ubiór wynagradzały sobie dużymi fryzurami. Pięknie udrapowane włosy ozdobione były kunsztownie wstęgami, złotymi liśćmi i kwiatami z kolorowymi środkami z agatu. Na szczycie wspaniałej fryzury wpinano złote grzebienie i szeregi większych i mniejszych obrączek. Uzupełnienie stroju stanowiły naszyjniki z pereł i ciężkie kolczyki z półksiężyców. Jak widać, aby w Mezopotamii uchodzić za modną, trzeba się było przyzwyczaić do noszenia na głowie wcale nie lekkich konstrukcji. Figurka oranta ze świątyni Isztar w Mari, 2500 p.n.e.

18 STAROŻYTNOŚĆ Egipt: len jako główny surowiec (lekkość, przewiewność)
wełna była uważana za „nieczystą” i zwykle zakazywano jej noszenia ubiór składający się zwykle z jednej części rozwój technik tkackich starożytne „plisowanie” materiału rozgrzanymi deseczkami Wiele zachowanych rzeźb, malowideł i grobowców (mumie) Len uprawiany już od neolitu, opanowanie technik gręplowania (czesanie) i roszenia (fermentacja, pozbywanie się pektyn) pozwalało usunąć gumiasty sok Len popularny – biały – kolor święty Rozdźwięk pomiędzy przedstawieniem artystycznym (korpus z przodu, twarz i nogi z profilu) – ciuchy były znacznie luźniejsze; artyści mogli przedstawiać ubiory które wyszły z mody Ubiór starożytnej Egipcjanki stanowiła jednolita, wąska suknia na ramiączkach, często odsłaniająca biust. Ciemne oczy podkreślane dodatkowo czarną farbą i karminowe usta były stałym elementem makijażu. Włosy noszono proste, opadające na ramiona lub podzielone na równe pasma związane kolorowymi tasiemkami. Fryzury ozdabiane były dodatkowo diademami, często z motywem lotosu. Głowa królowej często przybrana była skrzydłami i główką ptaka, często wykonanymi z metalu. Zdziwienie może budzić fakt, iż największe elegantki były łyse! Nosiły bowiem one ogromne peruki świadczące o społecznym prestiżu.

19 STAROŻYTNOŚĆ Grecja: zastosowanie wełny i lnu
plisowanie i drapowanie tkanin głównie biały kolor kobieca suknia, peplos – szal spięty dwoma zapinkami, całkowicie otwarty z jednej strony ozdobne sandały Stroje greckie nie są nam obce. Znamy je doskonale z wielu kostiumowych filmów. Najpopularniejsze wśród Greczynek było tzw. peplos – prosta, biała szata z cienkiej wełny układająca się w swobodne fałdy. Była to najprostsza forma ubioru – prostokątny płat tkaniny z odwiniętym do zewnątrz górnym brzegiem, którym owijano postać spinając go na ramionach i pozostawiając jedno rozcięcie z boku. Również często noszony był podobny do peplosu, lecz uszyty z lnu chiton. Dopiero do tego noszono płaszcze i inne dodatki jak bransolety, pierścienie, naszyjniki czy kolczyki. Włosy rozdzielone na środku głowy, lekko pofalowane zbierano razem i upinano z tyłu w węzeł. Aby przyozdobić fryzurę, owijano ją szeroka taśmą bądź przyozdabiano wstążkami, diademami, wieńcami z bluszczu. Najważniejszą jednak rzeczą dla każdej Greczynki było czyste i pachnące ciało. Dlatego poddawały się one wielu zabiegom higienicznym i kosmetycznym. Czyż nie przypomina nam to niektórych dzisiejszych elegantek biegających nieustannie między kosmetyczką a fryzjerem?

20 STAROŻYTNOŚĆ Rzym: koszule, tuniki, togi, spodenki (ubiór spodni)
symboliczne kolory wiele krojów zastosowanie wełny, lnu i jedwabiu przepaski na biust – starożytna bielizna W modzie rzymskiej widoczny jest wpływ Grecji. Ubiory kobiece, zwłaszcza od republiki do pierwszych lat cesarstwa, wykazywały duże podobieństwo do greckich szat z okresu klasycznego. Potem jednak tkaniny wełniane zaczęły wychodzić z mody; zaczęto sprowadzać z Indii tkaniny z wątkiem bawełnianym na lnianej osnowie. Z takich cienkich tkanin sporządzano wierzchnie tuniki spinane na ramionach i drobno plisowane na wzór greckich chitonów. Taka tunika otrzymywała u kobiet zamężnych nazwę stola. Stola przepasana była dość wysoko. Wychodząc z domu Rzymianka okrywała się długim, prostokątnym, barwnym szalem, tzw. pallium. Pierwotnie stola była ubiorem kobiet zamężnych, wychowujących dzieci. Stąd tez pochodził zaszczytny tytuł femina stolata przysługujący wzorowym matkom i żonom. Włosy chętnie rozjaśniano i farbowano. Co do samych fryzur, to moda zmieniała się bardzo szybko. Wałek włosów nad czołem, drobne, faliste loki podwinięte w splotach na karku, diadem z włosów to tylko niektóre z pracochłonnych ułożeń włosów. Mało kto wie, że w starożytnym Rzymie noszono pierwsze bikini! Na mozaikach z sycylijskiego pałacu w Piazza Armerina oglądać możemy dziewczęta w kostiumach kąpielowych odkrywające swe wdzięki podczas wykonywania sportów. Tak jak i w Grecji, w Rzymie oprócz pięknego ciała bardzo ważna była sprawność fizyczna. Kolory: trybuni nosili białe togi, purpura dla edylów i kapłanów, purpura ze złotymi zdobieniami – zwycięski wódz lub konsul przewodniczący ceremoniom

21 POCZĄTKI EUROPY liczne migracje
ludy koczownicze (Goci, Słowianie, Celtowie, Germanie, Galowie) zewnętrzne wpływy Europa miejscem licznych migracji Dominuje strój nomadów zlepek plemion = narody europy jeszcze nie było tożsamości narodowej połączenie stroju rzymskiego z elementami egzotycznymi Galowie – wełna, skóra, pstrokate tkaniny

22

23 WCZESNE ŚREDNIOWIECZE (V-X w.)
merowingowie i karolingowie – brak podziału na strój damski i męski znaleziska – trudno odróżnić strój wojskowy od cywilnego (wojownicze usposobienie ludów) znaleziska – cieńszy materiał przy ciele -> bielizna nosili spodnie nadal – spinane fibulami tuniki (proste kroje – raczej tkanina zdobna niż forma) merowingowie (mężczyźni) farbowali włosy zamiłowanie do przepychu – barbarzyńskie plemiona przejmowały zwyczaje np. bizantyjskie prawie całkowita jednorodność ubioru (kobiety, mężczyźni, duchowieństwo)

24 PEŁNE ŚREDNIOWIECZE (X-XIII w.)
wzrost religijności wyprawy krzyżowe ( ) orient – baśniowa kraina przejmowanie strojów dostosowanych do klimatu wzrost religijności i wyprawy krzyżowe (1095 – 1270) wydłużenie i zwiększenie obszerności orient – baśniowa kraina pełna przepychu (dla krzyżowców w czasie wypraw) przejmowanie strojów dostosowanych do klimatów (kronikarz narzekał, że zapominają o pochodzeniu) poznali FUTRA Z GRONOSTAJÓW (później kojarzone z europejskimi królami)

25 PEŁNE ŚREDNIOWIECZE (X-XIII w.)
pojawienie się nowych elementów stroju – cotte (długie tuniki z wąskimi w nadgarstkach rękawami) i surcote (tunika bez rękawów, na wierzch) ukrócenie zbytku (szlachta wysunęła żądanie) – zabroniono mieszczanom na używanie niektórych strojów i materiałów (np. futra) długie ubiory – tylko warstwa zamożna + duchowieństwo

26 PEŁNE ŚREDNIOWIECZE (X-XIII w.)
Dziane nogawice (XIIw.) Tunika Fernando de la Cerda ( )

27 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)
większe zróżnicowanie strojów damskich i męskich bardziej dopasowane (doublet, cotehardie) – damskie też męska bielizna przybrała formę spodenek popularne formy dwukolorowe (ganione przez kaznodziei za frywolność) rękawy damskich cote tak wąskie, że zaszywano je na osobie guziczki, sznurowania, kapturki, fryzury, psie uszy narodziny „mody” – pojawiają się elementy nie z potrzeby, ale z fantazji odmienność w ubiorach różnych narodów cechy krawców, szewców, farbiarzy “Grek stał się chrześcijaninem i nagość stała się grzechem” -tak okres bizantyjski określany jest przez kostiumologów. Sztywne, zgeometryzowane suknie, urozmaicone jedynie dzięki naszytymi pasami innej tkaniny oraz mało twarzowe czepki były wstępem do mało atrakcyjnej mody wieków ciemnych. Nie do pomyślenia byłyby skąpe kostiumy sportowe, ani nawet wycięty dekolt. Ale i w tej epoce, tak ograniczającej wszelkie “ekscesy” związane ze strojem, kobiety znalazły sposób na wyrażenie własnej indywidualności. Kobieta gotyku przypomina smukłą łodygę. 

28 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)
Tunika z Bocksten (II poł. XIVw.) Houppelande (koniec XIVw.) Suknia z Herjolfsnes (koniec XIVw.)

29 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)

30 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)

31 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)
Olbrzymi czepiec-wówczas nieodłączny atrybut mężatek, na którego brak mogły pozwolić sobie tylko panny, podkreślał jedną z cech późnośredniowiecznego ideału kobiety-wysokie, wypukłe czoło. Dla uzyskania lepszego efektu wyskubywano włosy na czole. Wielkie czepce sprawiały, ze postać kobiety wydawała się krucha i delikatna. Efekt ten wzmagały suknie o wąskim staniku z wysoko wszytymi rękawami, głębokim, trójkątnym dekoltem i podniesionym stanem oraz spódnica spływająca do dołu pionowymi fałdami przechodząca z tyłu w tren. Zaczyna być widoczny podział na wpływy niemieckie i francuskie (houppelande) Fikuśne nakrycia głowy Wycięcia, rękawy, - pojawiła się symbolika koloru (modny róż i szarość) żółci – żydzi, uprawianie magii – oznaki, fryzury Giezło Podejmowanie świeckich tematów w sztuce – widzimy różne aspekty życia codziennego Pojawienie się bawełny w codziennym użytkowaniu, coraz powszechniejsza w Europie Tkanie, wyszywanie, różne techniki Orientalne tkaniny Patriotyzm lokalny – liczące się miasta chciały ubierać swoich mieszkańców we własne wyroby Popularność jedwabiu w Hiszpanii – muzułmanie, Maurowie Pojawienie się nowych tkanin – tafta, aksamit, atłas – jedwabne Futra z kun, popielic, gronostajów – dwór Wiewiórki, bobry, zające, lisy – mieszczaństwo Skóry jagnięce, wilcze, kozie, baranie – pospólstwo Ogromne zapotrzebowanie – Karol VI (król Francji) zużył w 18 miesięcy panowania 20 tys. Skórek z popielic Dużo informacji – zachowały się księgi parafialne, rachunki z dworów (można oszacować ceny tkanin, ubiorów)

32 PÓŹNE ŚREDNIOWIECZE (XIV-XV w.)
Większe dekolty Niemieckie ubiory inne niż burgundzkie (francuskie) Obcisłe i fikuśne formy Wpływ ubioru rycerskiego Czepcom należy się kilka osobnych zdań. Różnorodność fasonów i kolorów sprawiała, że stawały się one niemal dziełami sztuki. Każda kobieta, nawet mieszczka czy chłopka musiała mieć choćby ręcznie skonstruowane nakrycie głowy. Zwłaszcza charakterystyczny był tzw. henin-wysoki, czasem ścięty stożek ze zwisającym na końcu powiewnym welonem. Upodabniał on sylwetkę kobiety do gotyckiej wieży. Wykonany był najczęściej z czarnego aksamitu, który podkreślał jasna cerę, bardzo pożądaną w tamtym okresie. Najchętniej jednak noszone były białe czepce. Uzupełnienie, które stanowiła okrywająca szyję chusta zwana podwiką przywodzi na myśl stroje zakonne, które to właśnie swój pierwowzór mają w późnym średniowieczu. Czepce były bardzo kłopotliwym nakryciem głowy. Trudno było przechodzić przez wąskie drzwi czy choćby utrzymać równowagę. Tylko Flamandki postawiły na wygodę i nad wielkie kornety przedłożyły inny rodzaj czepca. Włosy upinały po bokach i przykrywały siatka tworząc jakby dwa rożki, na które narzucały cienka chustkę ozdobiona falbankami. Moda renesansowa była bardzo zróżnicowana. Oczywiście najogólniejsze wyznaczniki piękna były takie same, ale stroje tak bardzo różniły się miedzy sobą, że po sposobie ubierania się bez problemu można było rozpoznać kraj, z którego pochodził nieznajomy czy nieznajoma.

33 RENESANS (XV-XVI w.) Renesans charakteryzował się powrotem do form antycznych, tak wiec piękne ciało znów było ukazywane. Pełne piersi, uwydatniony zarys bioder i nóg oraz jasna cera-tak w skrócie można by opisać idealna kobietę ówczesnych czasów Szesnastowieczna moda, tak jak i sztuka i architektura miała swój początek we Włoszech. Zanikała tendencja do uwydatniania strojem smuklej, nieco sztywnej sylwetki. Pojawił się typ wysokiej, czasem o ciężkich proporcjach sylwetki. Mięsiste, jedwabne tkaniny o nasyconych barwach uwydatniały pełne kształty. Stan sukni znów wrócił na swoje miejsce podkreślając talię. Kwadratowym dekoltem odsłaniano dekolt, szyję i ramiona. Szerokie rękawy, do których czasem wiązano tasiemki pozwalały na swobodę ruchów. Stroje były skromnie zdobione, gdyż moda nakazywała komponowanie strojów z dużych płaszczyzn starannie dobranych barw i nie zakłócania ich linii ozdobami. Preferowane fryzury to gładko uczesane włosy z pojedynczymi, dłuższymi pasmami wokół policzków. Na aksamitny beret, czarny lub w kolorze sukni często nakładano siatkę. Bielizna zdobiona haftem była już traktowana jako ważny element ubioru. Koszule szyto z cienkiego płótna lub jedwabiu, marszcząc drobno wokół brzegów regularnymi, ozdobnymi ściegami. Wyprawy włoskich, bogatych księżniczek, m.in. Bony Sforzy, późniejszej żony króla Zygmunta, zawierały po kilkanaście koszul z haftowanymi przodami i rękawami, ozdobione haftem chustki ozdobne i do nosa, a także zdobione prześcieradła i bieliznę pościelową. Coraz większa nacjonalizacja ubioru – odróżnialne stroje Koniec konfliktów, poczucie bezpieczeństwa Kwitnący handel, bogacące się kraje Brak zasadniczych zmian w ubiorze ludowym: podział kobiecego stroju na spódnicę i kaftanik (aż do XXw.) Pierwsze publikacje dotyczące mody Sylwetka miała emanować siłą i godnością, elegancją i harmonią Jak nigdy wcześniej – luksus, złoto, bogactwo Odkrycie Ameryki – handel – pieniądze Malarze zaczęli malować głównie szlachtę Sprowadzanie szewców z Włoch do innych krajów Królowie wydają edykty przeciwko zbyt dużej elegancji i drogim ubiorom Geometryczny kształt kobiecej sylwetki – sztywny stanik zakończony trójkątem zachodzącym na spódnicę Spodnia spódnica „verdugo” usztywniana gałęziami krzewu Sylwetka dwóch zetkniętych ze sobą stożków Koturny Pęknięcia, rozcięcia, uwydatnienie kształtu klatki piersiowej Włochy, Francja Hiszpania dyktowały modę

34 BAROK (XVI-XVIII w.) A jak ubierały się nasze rodaczki? Niechętnie patrzono (dotyczy to oczywiście panów) na jakiekolwiek odstępstwa od tradycyjnych, polskich strojów. Przesyt bogactwa ubiorów, cudzoziemskie fasony, obco brzmiące nazwy. Najchętniej widziane i najczęściej spotykane były tzw. kształciczki-suknie bez rękawów z obcisłym stanikiem i szeroka, fałdzista spódnicą. Uzupełniane były one biała koszulka-giezłeczkiem, a na głowę wkładano toczenicę-sztywną opaskę z przypiętym z boku wiankiem kwiatów. Wiek XVII to początek dominacji Francji w świecie mody. Tak jak w wieku poprzednim Hiszpania wywierała silny wpływ na styl ubierania się Europejek, tak teraz kraj Ludwika XIV narzucał elegantkom coraz to nowsze fasony strojów. Francuskie stroje o nazwie a la mode lub alamoda były wzorem obowiązującej elegancji zarówno w strojach męskich, jak i damskich. Kobiety chętnie zakładały dwuczęściową suknię, z której pózniej-co często podkreślały “chłopczyce” z lat dwudziestych XX wieku-rozwineła się garsonka. Kierunki artystyczne i filozoficzne Zmiany w religii (reformacje) Dominacja mody francuskiej i holenderskiej Nawet zubożała w efekcie inflacji szlachta chciała wyglądać na bogatą Nowa kobieca sylwetka o wysokiej talii i szerokich ramionach Bardzo fałdowane spodnie Culotes (teraz modne) pochodzą z okolic 1680r. Pierwszy ubiór dworski, którego noszenie miało prawo 14-stu ludzi z dworu Ludwika XIV Peruki Pantofle na obcasie dla mężczyzn Czerwone krawędzie podeszew – Anglia, pocz.XVIIw. wydano cykl miedziorytów o dawnych i obecnie modnych strojach Piżama (hinduski – mongolskie spodnie) – upowszechnienie Wielki rozwój przemysłu tekstylnego Orientalne barwniki Koronki

35 OŚWIECENIE (XVIII w.) Rozwój przemysłu tekstylnego w Anglii
Derby – 1750 – 14tys. Krosien Pierwsze badania nad barwnikami, oparte o odkrycia widma światła Odkrycie wybielania chlorem Zepsucie w społeczeństwie Bardziej stonowana forma męskiej sylwetki Kapelusz noszony pod pachą – pozerstwo? – produkowano składane na płasko – chapeau bras Zaczynają być widoczni kreatorzy mody – modyści i modystki – szyły dodatki W ubiorach pojawiło się odbicie aktualnej sytuacji – moda była ulotna, chwilowa i satyryczna

36 ROMANTYZM (XIX w.) Jednak nie wszystkie kobiety chciały być cichymi gospodyniami domowymi wyszywającymi mężowi bambosze. Zwłaszcza, że romantycy łatwo wpadali w sidła “salonowych lwic” roztaczających cały arsenał uwodzicielskich środków. Znały one sposoby na uwiedzenie i utrzymanie mężczyzny. Muzy romantycznych poetów zaczęły stylizować się na tajemnicze, średniowieczne kasztelanki, wczesnorenesansowe Beatrycze lub orientalne odaliski. Już w latach czterdziestych dążono do uzyskania sylwetki wiotkiej i smukłej. W 1834 moda przynosi znaczne wydłużenie spódnicy, spod której wysuwa się tylko koniec pantofelka. Dużą poprawę sylwetki kobiecej przyniosło przesunięcie szerokiej i fałdzistej części rękawów na dolna ich połowę i ujęcia rękawa przy dłoni wąskim mankiecikiem. Postać kobieca odzyskała dzięki temu wysmukłe proporcje i normalny zarys ramion. Sekundując romantykom w ich zainteresowaniach średniowieczem, modnisie sięgały do “gotyckich” fasonów i ozdób: obcisłych staników zapinanych na guziczki, długich trenów wycinanych w ostrołukowe zęby falban. Fascynacja bliskowschodnim Orientem zaowocowała w damskiej modzie malowniczymi zawojami na głowie, powiewnymi szalami, “tureckimi” chustami zarzucanymi na ramiona. Ciągłe pozowanie, udawanie i zachowanie pozorów światowej damy przy jednoczesnym odrzuceniu zasad moralnych sprawiało, że salonowe lwice oczarowywały inteligencją, urodą i rozlicznymi talentami artystycznymi, ale brak im było jednego-serca. W pogoni za kolejnymi adoratorami zapominały o prawdziwym uczuciu. W okresie lat pięćdziesiątych nowym modnym szczegółem w sukni kobiecej były rękawy, skrócone i rozszerzone u dołu. W jesieni 1856 ukazała się pierwsza krynolina, skonstruowana z elastycznej taśmy stalowej, tworzącej giętką kratę pokryta tkaniną. Zakładana bezpośrednio na bieliznę pozwalała zachować reprezentacyjny, duży obwód spódnicy bez noszenia kłopotliwych usztywnień z włosia czy licznych krochmalonych halek. Balowe suknie francuskie szyto z dużej ilości tiuli i koronkowych falban. Proporcje takiej krynoliny nie były odpowiednie do mniejszych pomieszczeń mieszkalnych i codziennych zajęć kobiet. Na co dzień noszono więc krynoliny o mniejszym obwodzie. Kapelusze były niewielkie, wiązane nad brodą, ozdobione piórami, koronkami i wstążkami. Do modnych akcesoriów należały małe parasolki z rękojeścią składaną w połowie oraz wachlarze. W 1861 przy szerokim, dolnym obwodzie krynoliny dodano długi tren spódnicy. Historia strojów Od czasów tragicznych wypadków w Warszawie poprzedzających wybuch powstania styczniowego, większość kobiet zaczęła nosić żałobę narodową, dając w ten sposób wyraz protestu i uczuć patriotycznych. Czarne, proste suknie, znacznie wydłużone w tyle, z gładkim stanikiem i małym, białym kołnierzykiem powtarzają się w postaciach kobiecych w kompozycjach Grottera osnutych na dziejach powstania. Zamiast biżuterii złotej, przekazanej na rzecz Skarbu Narodowego, nosiły kobiety kolczyki, krzyżyki i inne klejnoty wyrabiane z czarno patynowanej stali. Styl secesji preferował motywy o wijących się, falistych liniach, smukłych kształtach, delikatnej, świetlistej kolorystyce. Dotyczyło to także strojów. Kobiety przypominały giętkie łodygi kwiatu, barwne motyle, smukłe łabędzie czy pawie z rozłożystym ogonem. Wielki kapelusz z wysuniętym rondem, eksponowanie biustu, wąskiej talii i uwypuklenie tyłu odpowiednim gorsetem oraz rozkładający się wachlarzowo tren sukni pomagały osiągnąć wijącą się linię sylwetki. Używano lekkich materiałów, takich jak gazy, tiule, muśliny, które czyniły stroje zwiewnymi jak mgła i subtelnymi jak kwiat powoju poruszany powiewem wiatru. Podobieństwo kobiety do kwiatu czy owada podkreślała dodatkowo pastelowa, przytłumiona kolorystyka strojów. Oprócz szklanych paciorków imitujących krople rosy lubiano motywy roślinne-osty, łopiany, gałęzie modrzewia, irysy. Kapelusze przybierano sztucznymi ptakami i motylami, rączki parasolek czy wachlarzy miały kształt jaszczurek, a torebki ujmowane były w formie węży. Lata 70. XIX wieku przyniosły pierwsze, sportowe stroje. Niestety, często nie miały one nic wspólnego z funkcjonalnością. Kostiumy kąpielowe posiadały gorset, liczne przybrania z taśm i falbanek a przede wszystkim starały się jak najszczelniej zakrywać ciało. Możemy się tylko domyśleć, jak “wygodnie” pływało się w takim stroju. Po górach chodzono w butach na wysokim obcasie, a próby narciarskie odbywały się w długich sukienkach! Suknia-amazonka z długim trenem służyła do jazdy konnej, a stroje białe składające się z długiej spódnicy i bluzki z długim rękawem do gry w tenisa. Sporty jednak dalej należały do rzadkości. Rewolucja francuska, wojna, blokady handlu Duży wpływ kolonii Szybko postępująca mechanizacja wpłynęła na uspokojenie ubioru męskiego Upadek „dawnego życia dworskiego” Ubiór stanu trzeciego – prosty, czarny, bez ozdób odróżniał go od szlachty Pierwsze „wyrażanie siebie za pomocą stroju” – upojona wolnością jednostka Wysoka talia w sukniach Prostsze sukienki, mniej obszerne na dole, mężczyźni w Anglii nosili bardzo dobrze skrojone fraki Pojawiła się literatura fachowa i szkolnictwo zawodowe Inspiracja literaturą romantyzmu – kobiety podobne motylom, aniołom Początek haute couture Znów modny puf Jeansy – 1840, USA Emancypacja, coraz bardziej aktywny tryb życia – stroje możliwe do szybkiego przerobienia, stroje do turystyki, jazdy konnej, rowerem Życie na wsi – moda na ubrania tweedowe Kapelusz – zawsze i wszędzie Rozporek w spodniach – 1911 Zaprasowywanie spodni w kant Podróże za ocean motoryzacja

37 Należy także podkreślić bardzo ważną, nie tylko zewnętrzną ale też wewnętrzną rolę ubioru. Odpowiednio dobrany strój wzmacnia nasze przekonanie o atrakcyjności, kompetencjach i zwiększa skuteczność działania. Naukowcy sformułowali teorię zwaną „enclothed cognition”, która oznacza, iż ubiór mając symboliczne znaczenie sprawia, iż osoba go nosząca podświadomie wczuwa się rolę jaką strój narzuca. Zgodnie z pewnym eksperymentem przeprowadzonym w Kalifornii na grupie policjantów, którym zmieniono mundury na bardziej „cywilne” okazało się, że nowy strój zmienił sposób zachowania policjantów na mniej agresywny, spadła liczba interwencji , w której doszło do zranienia osób cywilnych. Policjanci stali się  bardziej komunikatywni i łagodniejsi. Niestety okazało się także, że spadła ich skuteczność, jakby brak munduru osłabił ich bojowość i aktywność. W tym przypadku mundur dodatkowo wzmacniał autorytet wymuszając posłuszeństwo. Naukowcy udowodnili także ścisły związek między strojem a nastrojem. Opublikowany na początku 2012 roku raport naukowców z brytyjskiego uniwersytetu Hertfordshire potwierdził te zależności. Profesor Karen Pine , kierująca badaniami twierdzi, że osoby w dobrym nastroju wybierają zupełnie inne elementy stroju, takie które pozwalają nas dostrzec, wyróżniają z tłumu (ScienceDaily (Mar. 8, 2012).Kobiety szczęśliwe wyraźnie odzwierciedlają swój nastrój odpowiednim, choć często podświadomie wybieranym strojem, który podkreśla ich atrakcyjność.

38 Dziękuję za uwagę !