POCZYTALNOŚĆ I SILNE WZBURZENIE EMOCJONALNE

Prezentacja na temat: "POCZYTALNOŚĆ I SILNE WZBURZENIE EMOCJONALNE"— Zapis prezentacji:

1 POCZYTALNOŚĆ I SILNE WZBURZENIE EMOCJONALNE
Wstęp do psychologii sądowej Wykład 3

2 ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ
KODEKS KARNY Art.. 1 Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia -stara i nowa ustawa -działanie i zaniechanie

3 Zbrodnia i występek Art.. 7
§ 1 zbrodnia – czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat, tylko umyślna § 2 występek – czyn zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności przekraczająca miesiąc

4 kary Art.. 32 i następne ( rozdział IV )
Grzywna – określona w stawkach dziennych ( od 10 do 2000 zł), od 10 stawek do 360 Ograniczenie wolności – od 1 do 12 miesięcy Nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu Jest zobowiązany do pracy wskazanej przez sąd Ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu kary

5 kary Obowiązki dodatkowe przy ograniczeniu wolności: dozór kuratora lub innej osoby, przeproszenie pokrzywdzonego, utrzymywanie innej osoby, powstrzymywanie od używania alkoholu lub środków odurzających, naprawa szkody Pozbawienie wolności – od 1 miesiąca do 15 lat

6 kary 25 lat pozbawienia wolności Dożywotnie pozbawienie wolności
ŚRODKI KARNE Pozbawienie praw publicznych Zakaz wykonywania zawodu, zajmowania określonego stanowiska, prowadzenia określonej działalności gospodarczej Zakaz prowadzenia pojazdów Przepadek Świadczenie pieniężne Podanie wyroku do publicznej wiadomości

7 Formy popełnienia przestępstwa
Usiłowanie – zamiar i zachowanie zmierzające do jego dokonania ( żal tzn. przeciwdziałanie i odstąpienie) Przygotowanie – czynności mające stworzyć warunki do popełnienia czynu ( np.. porozumienie z inną osobą) - odstąpienie Sprawstwo – kieruje lub poleca wykonać przestępstwo Podżeganie – nakłanianie innej osoby do czynu Pomocnictwo - ułatwienie, zaniechanie (ułatwienie czynu)

8 Niepoczytalność czy ograniczona poczytalność
KODEKS KARNY ART.. 31§1 nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej upośledzenia umysłowego innego zakłócenia czynności psychicznych Nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem

9 Ograniczona poczytalność
Art.. 31 § 2 Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

10 Art..31 § 3 Przepisów powyższych nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał lub mógł przewidzieć.

11 Treść i zakres pojęć prawnych powinna być odniesiona do aktualnej, współczesnej wiedzy psychiatrycznej i psychologicznej. Tylko wtedy można rozstrzygać o niepoczytalności lub częściowej poczytalności oskarżonych.

12 KRYTERIA NIEPOCZYTALNOŚCI
BIOLOGICZNO-PSYCHIATRYCZNE - PATOLOGICZNE ( stany ograniczenia rozumienia znaczenia postępowania związane z choroba psychiczną) NIEPATOLOGICZNE Intoksykacja Zmiany hormonalne (brzemienność, okres dojrzewania, menstruacja itp..)

13 KRYTERIA PSYCHOLOGICZNE
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE (np. stopień, krytycyzm , zrozumienie sytuacji ) INNE ZAKŁÓCENIA CZYNNOŚCI PSYCHICZNYCH Wszelkie sytuacje, w których osobowość przestaje wypełniać swoje regulacyjne i integracyjne funkcje - Niezgodne z normami zaspakajanie potrzeb

14 Zakłócenia czynności psychicznych
- rozwiązywanie konfliktów przy pomocy agresji Brak tolerancji na sytuacje trudne Zaburzenia obrazu własnej osoby Zaburzenia systemu wartości OGÓLNIE- stopień rozumienia podejmowanych działań i możliwość kierowania swoim postępowaniem

15 Nowe zespoły psychopatologiczne
Zespół stresu pourazowego PTSD Osoba doświadczyła, była świadkiem lub została skonfrontowana ze zdarzeniem obejmującym śmierć lub zagrożenie śmiercią,wzglednie poważnym zranieniem fizycznym lub naruszeniem fizycznej integralności siebie lub innych. Reakcja osoby obejmowała intensywny strach, bezsilność lub przerażenie ( dezorganizację zachowania, silne pobudzenie – szczególnie u dzieci)

16 Trwałe zmiany po przeżyciu sytuacji ekstremalnej
Permanentnie wroga albo nacechowana brakiem zaufania postawa wobec świata Wycofanie społeczne Nieustające poczucie pustki i beznadziejności Długotrwałe uczucie bycia w stałym zagrożeniu bez zewnętrznej przyczyny wyobcowanie

17 Ostra reakcja na stres (ASD)
Krótkotrwałe zaburzenie doświadczane bezpośrednio po urazie lub w czasie trwania. Trwa co najmniej dwa dni i znika w ciągu 4 tygodni po urazie Objawy: Subiektywne poczucie odrętwienia, wyobcowania lub braku wrażliwości emocjonalnej Oszołomienie-zredukowana czujność wobec otocznia

18 Ostra reakcja na stres (ASD)
Derealizacja ( zmiana postrzegania środowiska zewnętrznego wraz z poczuciem, że nastąpiła utrata kontaktu z rzeczywistością) Depersonalizacja Amnezja dysocjacyjna ( niemożność przypomnienia sobie ważnych aspektów urazu

19 Przypadek Kobieta- 35 lat, lekarka prowadząc samochód osobowy nie zachowała odpowiedniej prędkości i ostrożności, wjechała na chodnik i potrąciła kobietę na przystanku. Od momentu ruszenia prowadziła samochód w sposób zdezorganizowany. Naciskała pedał gazu nie reagując na krzyki osób jadących z nią. Mąż skręcił kierownicą i nacisnął hamulec. Wysiadła z samochodu i próbowała reanimować ofiarę. Nic nie pamiętała po wypadku.

20 Pytanie prokuratury o poczytalność badanej
Dwie opinie psychiatrów – przeżycie krótkotrwałego stuporu – osłupienie tzn. zmniejszenie aktywności z zahamowaniem ruchowym – zaburzenie reaktywne.

21 Wyniki badań Procesy intelektualne w normie
Przeciętny poziom funkcji psychomotorycznych Testy psychoorganiczne w normie Badanie osobowości – trudności w podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych, zaburzenia spostrzegania pod wpływem silnych przeżyć, skłonność do podporządkowywania się osobom znaczącym, obniżona samoocena, skłonność do pesymizmu

22 wnioski Ekspertyza alternatywna:
Stan krótkotrwałej utraty świadomości w sytuacji śmiertelnego niebezpieczeństwa Niepoczytalna w chwili wypadku Niepamięć wsteczna wywołana traumatycznym przeżyciem, a więc poczytalna w chwili wypadku.

23 Silne wzburzenie emocjonalne
Aspekt prawny- stan silnego wzburzenia jest wynikiem nagłej , gwałtownej reakcji na czynniki zewnętrzne Aspekt psychologiczny – stan psychiczny, w którym przeżycia emocjonalne górując nad intelektualnymi uniemożliwiają adekwatne reagowanie. Stan ten może być efektem narastania, gromadzenia się napięcia emocjonalnego zakończonego wybuchem wywołanym nawet nieadekwatną, błaha przyczyną

24 Diagnoza afektu Funkcjonowanie w warunkach skrajnego stresu – krótkotrwałe, silne pobudzenie emocjonalne w trzech fazach: 1) Szybkie narastanie napięcia emocjonalnego. Tempo zależy od takich cech osobowości jak np.. Osłabiona samokontrola, nadmierna agresywność, neurotyzm. Warunkami powstania reakcji są: narastanie długotrwałych konfliktów z przyszłą ofiarą, silne, długotrwałe poczucie zagrożenia, blokowanie realizacji potrzeb psychicznych. Bodźce silne, wyjątkowe, drażniące, mające subiektywne znaczenie – wywołują uraz. ( znęcanie się, poniżanie, groźby itp..) – reakcja natychmiastowa, działania bez planu , nieracjonalne.

25 Fazy afektu 2) Reakcja emocjonalna z silnym pobudzeniem psychoruchowym. Zmiany poznawcze – zawężenie percepcji wzrokowej, usztywnienie uwagi, stępienie percepcji słuchowej. zachowanie zaskakuje tak sprawcę jak i otoczenie, jest nietypowe dla normalnego stylu działania .Gniew, wściekłość tzw. „biała gorączka” Fragmentaryczne spostrzeganie sytuacji i cząstkowość przypominania sobie jej przebiegu

26 Fazy afektu 2) - Wygląd zewnętrzny sprawcy
- wykorzystywane przedmioty-przypadkowe 3) Faza zejściowa (wyczerpanie) Pobudzenie emocjonalne szybko opada. Obniżenie napędu, apatia, osłabienie, znużenie. Krytyczna, racjonalna ocena zachowania , Często próby pomocy ofierze i/lub samokaranie

27 Stan afektu Dodatkowe czynniki stymulujące
przemęczenie, osłabienie fizyczne, wysoka temperatura, Ocena przez sąd warunków opisujących działanie w afekcie Psychologiczne podłoże afektu Sytuacyjne bodźce wywołujące afekt Percepcja bodźców wyzwalających Behawioralna manifestacja „bycia” w stanie silnego wzburzenia Stan fizyczny po przeżyciu

28 Opiniowanie Zawsze psychiatra i psycholog Trzy modele działania
Diagnoza psychologiczna jest pomocnicza i wykonywana jest na zlecenie psychiatry ( historyczne) Opinie całkowicie niezależne Opinie tworzone we współpracy, uzupełniające się

29 Co robić ze sprawcą niepoczytalnym?
Jest z punktu widzenia prawa niewinny, ale gdy zagraża innym , więc: Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym (zabezpieczenie – detencja) -problem prognozowania ryzyka, jakie niesie za sobą postępowanie danej osoby. Zadaniem jest więc określenie stopnia ryzyka wystąpienia zagrażających zachowań u osoby o określonych właściwościach w przewidywanych warunkach i kontekście .( badania nad czynnikami ryzyka

30 Niepoczytalność w systemie amerykańskim
4 reguły 1) Test M‘Naghtena – Czy oskarżony odróżnia dobro od zła? 2) Test Durhama – Czy przestępstwo było wynikiem choroby psychicznej? 3) Test ALI – Czy oskarżony był w stanie pojmować prawo oraz stosować się do niego?

31 Niepoczytalność w systemie amerykańskim
Czy skazany był w stanie pojmować prawo? - Winny choć chory psychicznie IDRA ( zreformowany akt obrony opartej na niepoczytalności Przypadek Hinckleya – czy niepoczytalność oznacza niemożność podporządkowania się prawu? – choroba psychiczna nie zwalnia z odpowiedzialności chyba, że działała w momencie czynu