Ip4inno 1 Treść modułu IP dla kreatywnych gałęzi przemysłu Opatentowane wynalazki wdrażane za pomocą komputera Oprogramowanie Wynalazki biotechnologiczne.

Prezentacja na temat: "Ip4inno 1 Treść modułu IP dla kreatywnych gałęzi przemysłu Opatentowane wynalazki wdrażane za pomocą komputera Oprogramowanie Wynalazki biotechnologiczne."— Zapis prezentacji:

1 ip4inno 1 Treść modułu IP dla kreatywnych gałęzi przemysłu Opatentowane wynalazki wdrażane za pomocą komputera Oprogramowanie Wynalazki biotechnologiczne

2 ip4inno 2 Opatentowane wynalazki wdrażane za pomocą komputera Niniejsze krótkie wprowadzenie do kwestii zdolności patentowej wyjaśnia, co można opatentować w Europie i Stanach Zjednoczonych. Materiał ten nie obejmuje szczegółowych zagadnień w zakresie możliwych metod ochrony patentowej. Należy założyć, że wynalazca kontaktuje się z rzecznikiem patentowym, który posiada wiedzę czy produkty programu, z nośnikiem lub bez niego, lub sygnały danych mają zdolność patentową w danej sytuacji.

3 ip4inno 3 Podejście europejskie Zdolność patentowa w Europie jest regulowana przez: Konwencję o udzielaniu patentów europejskich (EPC, EPC2000) Europejski Urząd Patentowy (EPO): Wskazówki w zakresie badań Decyzje Rady Odwoławczej EPO (orzecznictwo) Krajowe prawodawstwo i krajowe orzecznictwo, zasadniczo zharmonizowane z prawem EPO, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii

4 EPC artykuł 52: (1) Patenty europejskie udzielane są na wynalazki, które nadają się do przemysłowego stosowania, są nowe i posiadają poziom wynalazczy. (2) Nie uważa się za wynalazki w rozumieniu ust. 1 w szczególności: –odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych; –wytworów o charakterze estetycznym; –schematów, zasad i metod przeprowadzania procesów myślowych, rozgrywania gier albo prowadzenia działalności gospodarczej oraz programów komputerowych; –przedstawienia informacji. (3) Postanowienia §2 wykluczają zdolność patentową jedynie wówczas, gdy europejskie zgłoszenie patentowe dotyczy takiego przedmiotu... jako takiego. (4) Sposobów leczenia ludzi lub zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz metod diagnostycznych… we wszystkich obszarach technologii (EPC2000) EPC zarys ogólny (1)

5 ip4inno 5 EPC artykuł 56 (poziom wynalazczy, nieoczywistość): Wynalazek [obejmuje] poziom wynalazczy, jeżeli uwzględniając stan techniki, nie jest oczywisty dla specjalisty z danej dziedziny EPC zasada 29* (definicja ochrony ze względu na cechy techniczne): Zastrzeżenie powinno definiować zagadnienie, dla którego żąda się ochrony pod względem cech technicznych wynalazku. … zastrzeżenia zawierają: –(preambuła) wskazująca … przedmiot wynalazku oraz te cechy techniczne, które są niezbędne do definicji zastrzeżonego przedmiotu… –część charakteryzująca… określająca cechy techniczne, które, w połączeniu z (preambułą), należy chronić. *rule 43 in EPC 2000 EPC zarys ogólny (2)

6 ip4inno 6 Artykuły i Zasady definiują „wynalazek” poprzez kombinację ograniczeń pozytywnych i negatywnych Ograniczenia pozytywne: –Wynalazek musi istnieć –Wynalazek musi być nowy i posiadać poziom wynalazczy –Wynalazek musi być możliwy do zastosowania przemysłowego –Wynalazek musi być zdefiniowany pod względem technicznym Ograniczenia negatywne: –Wynalazek nie może być m.in. metodą przeprowadzania procesów myślowych albo prowadzenia działalności gospodarczej oraz programem komputerowym „jako takim”. EPC zarys ogólny (3)

7 ip4inno 7 Przykład (1) Spójrz na obraz René Magritte: Mężczyzna patrzy w lustro i widzi swoje plecy. Obraz z pewnością obejmuje „wynalazek”. Nie jest to wynalazek techniczny, ale kwestia ta zostanie omówiona w dalszej części. Pomiędzy ograniczeniami istnieje określony związek; nie są one stosowane indywidualnie, lecz w pewnym zestawieniu.

8 Przykład (2) Pomiędzy ograniczeniami istnieje określony związek; nie są one stosowane indywidualnie, lecz w pewnym zestawieniu. Wygaszacz ekranu nie jest „programem komputerowym jako takim”. Można go zdefiniować pod względem technicznym i rozwiązuje problem techniczny (bezpieczeństwo danych, wypalanie obrazu). Wygaszacz ekranu może być stosowany (produkowany) w przemyśle. Ze względu na obraz, techniczny wygaszacz ekranu jest nowy i innowacyjny. Czy omawiany wygaszacz ekranu ma zdolność patentową?

9 ip4inno 9 Przykład (3) Wygaszacz ekranu nie ma zdolności patentowej, ponieważ: Wygaszacz ekranu jest konwencjonalny, z wyjątkiem obrazu; Obraz, który zawiera nowe/ innowacyjne elementy wygaszacza ekranu nie przyczynia się do cech technicznych wynalazku (jego wkład jest czysto estetyczny); Chociaż wygaszacz ekranu nie jest „wytworem estetycznym jako takim”, wszystkie cechy techniczne (funkcjonalność wygaszacza ekranu dotycząca bezpieczeństwa danych oraz zapobiegania wypalaniu ekranu) są znane w świetle stanu techniki.

10 ip4inno 10 Przypomnijmy artykuł 52 EPC: (1) Wynalazki... które są nowe i posiadają poziom wynalazczy. (2) Poniższe (nie są) wynalazkami w rozumieniu paragrafu 1: –... metody matematyczne, wytwory o charakterze estetycznym, schematy, zasady i metody przeprowadzania… procesów myślowych, rozgrywania gier albo prowadzenia działalności gospodarczej oraz programy komputerowe i przedstawienia informacji „Wynalazki w rozumieniu paragrafu1” oznaczają, że nowość i poziom wynalazczy muszą mieścić się w zakresie cech, które nie podlegają wyłączeniu zgodnie z art. 52(2). Jeżeli poziom wynalazczy mieści się w nowej metodzie biznesowej, a techniczne elementy do wdrożenia tej metody są konwencjonalne, taka działalność wynalazcza jest wyłączona ze zdolności patentowej.

11 ip4inno 11 Oprócz ignorowania znaczenia elementów nietechnicznych, EPO cytuje własne elementy nietechniczne wynalazcy jako „uznany stan techniki” w stosunku do cech technicznych. Zastrzeżony wynalazek techniczny musi być niezależnie innowacyjny w stosunku do metody biznesowej, nawet jeśli metoda ta jest własną metodą wynalazcy. W konsekwencji ujawniona metoda biznesowa, jeśli jest wdrażana za pomocą konwencjonalnych (nieinnowacyjnych) środków technicznych, nie może być opatentowana, a osoby trzecie mogą przeprowadzać tę metodę z użyciem środków technicznych wcześniej zastrzeżonych przez zgłaszającego.

12 ip4inno 12 Praktyka EPO polegająca na cytowaniu własnej metody biznesowej zgłaszającego w stosunku do cech technicznych wymienionych przez zgłaszającego ma poniższe konsekwencje: –Zgłaszający/ rzecznik powinien oddzielić dalsze problemy techniczne i starać się opatentować dla nich rozwiązania. –Należy ujawnić tylko cechy techniczne. –Metody biznesowe nie powinny być ujawnione w zgłoszeniu europejskim, przynajmniej nie w formie, która sugeruje zastrzeżone cechy techniczne. –Utajnienie metody biznesowej może naruszyć amerykański wymóg ujawnienia najlepszego sposobu wykorzystania wynalazku. –Jeżeli metoda biznesowa została ujawniona w zgłoszeniu europejskim, należy ją ujawnić jako „korzyść uzyskaną za pomocą wynalazku technicznego”. –Sporządzenie jednego zgłoszenia, które będzie optymalne dla EPO oraz USPTO jest prawie niemożliwe.

13 ip4inno 13 EPO zasadniczo odrzuca metody biznesowe wdrażane za pomocą komputera poprzez: –Wyłączenie metody biznesowej ze zdolności patentowej; –Cytowanie ujawnionej metody biznesowej w stosunku do zastrzeżonych cech technicznych (osoba specjalizująca się w programowaniu uzyskałaby te elementy techniczne bez działań innowacyjnych). Systemy zarządzania wiedzą wdrażane komputerowo są często odrzucane jako „zasadniczo procesy umysłowe”.

14 ip4inno 14 Niektóre przykłady orzecznictwa sugerują, że wynalazki w obszarze IT są uznawane za techniczne przez Radę Odwoławczą: T931/95 utrzymuje odrzucenie zgłoszenia dotyczącego skomputeryzowanego systemu emerytalnego: [Ujawniony wynalazek ] jest z obszaru ekonomii, co nie przyczynia się do poziomu wynalazczego. Reżim przedmiotu posiadającego zdolność patentową jest wprowadzany tylko do programowania systemu komputerowego w celu wykonania wynalazku. T27/97 uznaje za techniczną metodę kryptografii: Metoda w obszarze przetwarzania informacji elektronicznej i telekomunikacji nie jest wyłączona ze zdolności patentowej. (opublikowano tylko w j. francuskim) Jednakże cytowania pojedynczych przykładów orzecznictwa rzadko wpływają na ekspertów EPO. Opierają się oni na wytycznych, których ogólny język pozwala odrzucić praktycznie każde zgłoszenie dotyczące wynalazków wdrażanych komputerowo. Orzecznictwo (1)

15 ip4inno 15 W decyzji T769/92 („Sohei”) Rada zdecydowała, że wymóg charakteru technicznego jest spełniony, jeśli rozważania techniczne są wymagane do wykonania wynalazku. Takie rozważania techniczne muszą zostać odzwierciedlone w zastrzeżonym przedmiocie wynalazku (sformułowanie pobrane z Wytycznych). Wynalazek Sohei dotyczył elektronicznego interfejsu dla użytkownika, zezwalającego na równoczesne wprowadzanie danych w dwóch różnych aplikacjach biznesowych. Problem techniczny polegał na tym, że w chwili stworzenia wynalazku (1986 r.) dwie różne aplikacje biznesowe wymagały dwóch komputerów lub sekwencji działań na aplikacjach. Wynalazek Sohei nie została zastrzeżony poprzez cel do osiągnięcia („równoczesne wprowadzanie danych do dwóch różnych aplikacji biznesowych”), ale poprzez określone powiązanie pomiędzy pięcioma plikami i pięcioma środkami przetwarzania danych (z których każdy oznacza określoną ścieżkę sterowania działaniem procesora). Orzecznictwo (2)

16 ip4inno 16 Podejście amerykańskie Zdolność patentowa w Stanach Zjednoczonych jest regulowana przez: Ustawy (Prawo patentowe, §101) Orzecznictwo Zasady USPTO (Urząd ds. Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych) (Instrukcja przeprowadzania badań patentowych, MPEP)

17 ip4inno 17 Przegląd prawodawstwa Stanów Zjednoczonych Prawodawstwo Stanów Zjednoczonych podobnie nakłada ograniczenia pozytywne i negatywne: Prawo patentowe §101 określa w sposób pozytywny, co można opatentować: “Kto wynajdzie lub odkryje nowy i użyteczny proces, maszynę, wyrób (=„produkt”) lub skład materii lub każde inne nowe lub użyteczne ulepszenie, może uzyskać patent...” Orzecznictwo wyklucza pojęcia abstrakcyjne, prawa natury oraz zjawiska fizyczne. Zastrzeżony wynalazek musi wywoływać użyteczny, konkretny i namacalny skutek. Użyteczny: musi być określony, istotny i wiarygodny oraz wyraźnie wymieniony w zastrzeżeniu. Konkretny: musi wywoływać skutek, który „może być zasadniczo powtarzany lub proces musi zasadniczo wywoływać ponownie ten sam skutek” (konkretny to antonim niepowtarzalnego lub nieprzewidywalnego). Namacalny: musi wywoływać „rzeczywisty skutek” (=antonim abstrakcyjnego).

18 ip4inno 18 Atrybuty „użyteczny” oraz „konkretny” zasadniczo nie są problematyczne w kontekście wynalazków wdrażanych komputerowo, które dostarczają ulepszeń w metodzie biznesowej lub zarządzaniu wiedzą. „Namacalność” może być zapewniona przez wyraźne cytowania w zastrzeżeniach, działania, które powodują stan przejścia w urządzeniach fizycznych (pamięć, urządzenie wyjściowe itd.), takie jak „wysyłanie” lub „przechowywanie”. Chociaż metody biznesowe są patentowane dość liberalnie, podejście Urzędu do nich ostatnio się zmieniło. Eksperci nieoficjalnie przyznają, że zgodnie z polityką ich wydziałów, większość zgłoszeń związana z ich biznesem jest odrzucana. Wysoki wskaźnik odrzuceń jest powodowany przez uznawanie elementów zastrzeżenia składanych przez zgłaszającego za część stanu techniki.

19 ip4inno 19 Porównanie podejść EPO oraz USPTO Weźmy pod uwagę fragment hipotetycznego zastrzeżenia: –otrzymywanie danych –przetwarzanie otrzymanych danych na wiedzę EPO przyjmuje podejście praktyczne: czy dane i wiedza są związane z procesem technicznym? Czy innowacyjne przetwarzanie stosuje środki techniczne w celu rozwiązania problemu technicznego? Opublikowane podejście USPTO jest bardziej formalistyczne: czy wynalazek, zgodnie zastrzeżeniami, wywołuje użyteczny i powtarzalny skutek, który powoduje stan przejścia (jakkolwiek prozaiczny) w urządzeniu fizycznym?

20 ip4inno 20 Treść modułu IP dla kreatywnych gałęzi przemysłu Opatentowane wynalazki wdrażane za pomocą komputera Oprogramowanie Wynalazki biotechnologiczne

21 ip4inno 21 Prawa autorskie do oprogramowania (1) Zasadnicza metoda ochrony oprogramowania: Bez prawa autorskiego nie ma branży oprogramowania: –ponieważ kopiowanie jest łatwe i bezpłatne, a tworzenie oprogramowania bardzo kosztowne Dość sztucznie wyselekcjonowana metoda ochrony –W przypadku braku bardziej odpowiedniej lub bardziej konkretnej metody ochrony, międzynarodowa społeczność zdecydowała się uznać oprogramowanie za dzieło sztuki lub dzieło literackie (książki, obrazy itd.) Zapisy o ochronie oprogramowania istnieją w Ustawie o prawie autorskim –np. bezwzględne prawo sporządzania jednej kopii zapasowej W celu uzyskania ochrony praw autorskich oprogramowanie musi być oryginalne (kody generyczne nie mają ochrony) Ochrona praw autorskich jest uzyskiwana automatycznie na okres 70 lat od chwili śmierci autora (tj. programisty) –Proces rejestracji nie jest wymagany

22 ip4inno 22 Prawa autorskie do oprogramowania (2) Uprawniony z prawa autorskiego ma wyłączność w następujących kwestiach: Produkcja i kopiowanie Dystrybucja i licencjonowanie Dla oprogramowania także modyfikacja –Ponieważ modyfikacja wymaga sporządzanie kopii Naruszenie prawa uprawnia uprawnionego do otrzymania: –Rozsądnej rekompensaty za nieupoważnione użycie wypłacanej nawet w przypadku braku zaniedbań –Odszkodowania dodatkowo do wspomnianej rekompensaty (jeżeli zaniedbania zaistniały) Użycie oprogramowania niezgodnie z warunkami licencji stanowi zarówno naruszenie kontraktu, jak i prawa autorskiego.

23 ip4inno 23 Prawa autorskie do oprogramowania (3) Pierwotny autor może być tylko osobą indywidualną. Prawo autorskie do oprogramowania jest automatycznie przekazywane pracodawcy, jeżeli: –jest stworzone w ramach stosunku pracy i w zakresie standardowych obowiązków pracownika. Jeżeli oprogramowanie zostanie stworzone poza stosunkiem pracy (np. poprzez podwykonawcę, osoby do tego wynajęte itd.), przeniesienie praw autorskich musi być oparte na kontrakcie. Brak doktryny „works for hire” [„praca do wynajęcia”] w większości państw UE.

24 ip4inno 24 Prawa autorskie do oprogramowania (4) Istotą prawa autorskiego do oprogramowania jest fakt, że: –Każde użycie oprogramowania wymaga sporządzenia kopii oprogramowania, co z kolei podlega licencji od uprawnionego z prawa autorskiego. Prawo autorskie chroni –Wygląd dzieła –Kod w oprogramowaniu Prawo autorskie nie chroni –Pomysłów lub metod –Niektóre pomysły można wykorzystać kodując od początku nowe oprogramowanie Pomysły i metody powinny by chronione klauzulami poufności oraz/ lub patentami

25 ip4inno 25 Licencjonowanie oprogramowania O ile nie uzgodniono inaczej: –Sprzedaż kopii oprogramowania nie oznacza sprzedaży prawa autorskiego –Sprzedaż prawa autorskiego nie oznacza, że odbiorca otrzyma prawo do modyfikacji produktu. –Ograniczenia te powinny być wzięte pod uwagę podczas negocjowania umowy licencji. Uwaga! Prawa z licencji stosowane w przemyśle różnią się znacznie, w zależności od tego, czy dotyczą standardowego oprogramowania, czy dostosowanych produktów oprogramowania.

26 ip4inno 26 Standardowe elementy umów licencyjnych Ograniczenia w zakresie licencji –okres obowiązywania licencji bezterminowa i terminowa –Licencja obejmuje tylko określony typ i liczbę użytkowników lub podmiotów –Zakres ograniczony do określonego środowiska technicznego lub metody operacyjnej –Licencja powiązana z wymaganą konserwacją Licencja „Open source” –Niekomercyjna i udostępniana bezpłatnie, ale przeznaczona do ochrony prawa do bezpłatnego użycia - nie może zostać zmieniona na licencję na produkt komercyjny –Istnieje wiele różnych typów licencji „open source” – niektóre obejmują więcej elementów, niż oryginalny kod (GPL)

27 ip4inno 27 Różne typy umowy licencji End User License Agreement [Umowa licencyjna dla końcowego użytkownika] (EULA) –Reguluje użycie produktu przez końcowego użytkownika (tj. ostanie ogniwo w kanale dystrybucji) –Zwykle bezterminowa w ramach stałej opłaty Licencja Click Wrap/ Shrink Wrap License –Umowa licencyjna EULA zawarta z chwilą kliknięcia na ikonę podczas instalacji oprogramowania (click wrap) lub poprzez otwarcie pola (shrink wrap) Distribution License Agreements [Umowy licencyjne na dystrybucję] –Umowy licencyjne VAR, OEM oraz ODM –Value Added Reseller [Dystrybutor wartości dodanej], Original Equipment Manufacture [Producent oryginalnego oprogramowania], Original Design Manufacture [Producent oryginalnego wzoru] –W zależności od funkcji w kanale dystrybucji wartości

28 ip4inno 28 Piractwo (1) Kopiowanie lub używanie oprogramowania chronionego prawem autorskim bez pisemnej wyraźniej zgody (tj. licencji) od uprawnionego z prawa autorskiego jest naruszeniem prawa autorskiego. Piractwo – regularne naruszanie prawa autorskiego w świetle prawa karnego poprzez kopiowanie oraz dystrybucję bez zgody uprawnionego z prawa autorskiego. Celowe naruszenie stanowi przestępstwo w świetle prawa karnego. –Kara do 2 lat pozbawienia wolności –Obowiązek zapłaty odszkodowania oraz rozsądnej rekompensaty –Zakaz użycia, kopiowania lub dystrybucji Akty piractwa dokonywane niekomercyjnie przy użyciu sieci „peer to peer” (tj. wymiana danych, muzyki, oprogramowania z innymi w internecie) lub komercyjnie przez zorganizowaną przestępczość.

29 ip4inno 29 Piractwo (2) Ochrona przed piractwem: DRM (Digital Rights Management) [Cyfrowe Zarządzanie Prawami] –Kodowanie produktu lub jego nośnika dystrybucji przeciwko nielegalnemu kopiowaniu –Klucze licencyjne – użycie produktu wymaga okresowego otrzymywania kluczy licencyjnych dostępnych tylko od uprawionego z prawa autorskiego –Klucze sprzętowe – fizyczne elementy (podobne do pamięci USB) do komputera autoryzujące użycie Wzmocnienie egzekwowania praw –Delegalizacja importu i eksportu produktów pirackich –Działania w zakresie egzekwowania prawa podejmowane przez władze oraz inne organizacje (np. Business Software Alliance), mające na celu wykrywanie i karanie użytkowników pirackich kopii