Aby moje dziecko mówiło wyraźnie Czyli jak wspomagać rozwój mowy dziecka w okresie wczesnoszkolnym Opracowali: Logopedzi Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Komornikach

Słowem wstępu Gdy dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej teoretycznie powinno mieć zakończony proces rozwoju mowy. Oznacza to, że: wszystkie głoski języka polskiego powinny być realizowane prawidłowo (wyjątkiem może być głoska [r], której pełna wibracja może pojawić się dopiero w 7 roku życia), dziecko wypowiada się pełnymi zdaniami, poprawnymi pod względem gramatycznym, dziecko rozumie złożone polecenia.

Przyczyny wad wymowy, zaburzeń mowy, opóźnionego rozwoju mowy. Jednak znaczny procent uczniów klas pierwszych podczas badań przesiewowych zostaje zakwalifikowanych na zajęcia logopedyczne. Co jest tego powodem?

Powody trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy 1. Zbyt niska sprawność mięśni artykulatorów: języka, warg, podniebienia miękkiego, policzków. Przyczyny: - zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, złe nawyki żywieniowe, np.: picie z kubków niekapków, spożywanie rozdrobnionych posiłków o jednolitej, gładkiej fakturze ( często: zblendowane warzywa, chleb bez skórki, etc.), obniżone napięcie mięśniowe, nieprawidłowości w budowie samego aparatu artykulacyjnego: np.: zbyt wysoko wysklepione podniebienie twarde tzw. „gotyckie podniebienie”, wady zgryzu, przerost trzeciego migdałka i migdałków podniebiennych

Powody trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy 2. Zaburzenia słuchu fonemowego i fonetycznego Jeśli dziecko ma trudności w obszarze identyfikowania dźwięków mowy, nie będzie w stanie ich prawidłowo realizować, dlatego, tak ważny w korekcie wad wymowy jest trening słuchu fonemowego i fonetycznego. Słuch fonemowy- czyli zdolność do odróżniania głosek na podstawie ich cech, np:. dźwięczności d-t, miejsca artykulacji s-sz, sposobu artykulacji c-s. Słuch fonetyczny- czyli zdolność słuchowego odróżnienia głoski realizowanej poprawnie i niepoprawnie np.. [r] poprawnie realizowane (dziąsłowe)- [r] języczkowe, tzw. francuskie, [s] poprawnie realizowane (językowo-zębowe) – [s] międzyzębowe.

Przyczyny trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy 3. Złe wzorce językowe. Dzieci uczą się przez naśladownictwo, więc to w jaki sposób do nich mówimy bezpośrednio wpływa na sposób ich porozumiewania się. Pamiętajmy taką usłyszymy odpowiedź, w jaki sposób zadamy pytanie.

Przyczyny trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy 4. Nieprawidłowy sposób oddychania. Ustny tor oddechowy (oddychanie przez usta), zbyt krótka faza wydechowa. Gdy usta dziecka są cały czas otwarte, ułożenie jego języka jest nieprawidłowe- język opada na dno jamy ustnej lub leży płasko między zębami, co łatwo przyczynia się do powstania seplenienia międzyzębowego. Ponad to oddech przez usta obniża napięcie mięśniowe twarzy, a dziecko jest bardziej narażone na przeziębienia. Gdy dziecko oddycha przez usta, w nocy często chrapie, jest blade na twarzy, może to świadczyć o przeroście migdałków, wówczas warto pomyśleć o konsultacji laryngologa.

Przyczyny trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy 5. Zbyt częste i zbyt długie korzystanie z tabletów/telefonów/ TV przez dzieci Urządzenia nowych technologii są bardzo atrakcyjne dla dziecka, jednak często nie zdajemy sobie sprawy z konsekwencji użytkowania ich przez dzieci. Po pierwsze: hamują rozwój językowy dziecka poprzez wyłączanie go z aktywności werbalnej – dziecko nastawione jest wyłącznie na odbiór obrazu, jest bierne, z tabletem przecież nie może porozmawiać. Pamiętajmy -włączając TV –wyłączamy dziecko.

Przyczyny trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy Po drugie: zbyt silne stymulowanie dziecka obrazem sprawia, że na poziomie neurologicznym- stale pobudzana jest prawa półkula mózgu, a język i mowa w większości ma swoje „miejsce” w lewej półkuli mózgu. Terapeuci pracujący z dziećmi coraz częściej zwracają uwagę na ten problem. Niedawno miała miejsce kampania społeczna MAMA, TATA, TABLET przeprowadzona przez Fundację Dzieci Niczyje. Zachęcamy do obejrzenia filmu: Homo tabletis - film

Zapobieganie wadom wymowy Znając podstawowe przyczyny trudności w opanowaniu prawidłowej wymowy, wiemy co możemy zrobić aby wspomagać rozwój językowy dziecka, zapobiegać lub korygować wady wymowy.

Zapobieganie wadom wymowy Ćwiczenia usprawniające motorykę artykulatorów –przykłady Przykładowe ćwiczenia warg: -naprzemienne wymawianie samogłosek e-o, i-u, z przesadną pracą warg (e,i –usta szeroko -o,u usta okrągłe), -parskanie, -wydawanie odgłosów z rozciągniętymi kącikami warg :-kozy: mee,mee, kurczęta pi, pi, barana:bee, bee, śmiechu: hi,hi Przykładowe ćwiczenia języka: Język rakieta/huśtawka – unoszenie języka zza dolnych zębów do górnego dziąsła przy szeroko otwartych ustach, Malowanie sufitu –przesuwanie czubkiem języka po podniebienia od zębów w stronę gardła, Kropki biedronki: dotykanie czubkiem języka różnych miejsc na podniebieniu, przy szeroko otwartych ustach Kląskanie Przykładowe ćwiczenia podniebienia miękkiego: - ziewanie - przenoszenie za pomocą słomki od napojów skrawków papierków -zabawa w świnkę –chrząkanie, w kurkę –ko, ko -płukanie gardła – ciepłą wodą lub na niby

ZAPOBIEGANIE WADOM WYMOWY Polecamy:

Zapobieganie wadom wymowy Ćwiczenia słuchu fizjologicznego, fonemowego i fonetycznego -rozpoznawanie darcia papieru, wysypywania klocków, szumu wody, itp. -wskazywanie źródła dźwięku ( dziecko może mieć zasłonięte oczy), reagowanie na określoną głoskę (np., klaśnięcie w dłonie, wrzucenie klocka do pudełka) w momencie gdy usłyszy daną głoskę np.:[sz], warto utrudniać zadnie i podawać naprzemiennie głoski, sylaby, wyrazy z głoskami opozycyjnymi czyli [s, ś, ż, z, ź] Dziecko z zamkniętymi oczami ma za zadnie odróżnić kiedy wymawiamy np.: głoskę [r] poprawną, a kiedy głoskę [r] „francuską” -Polecamy:

ZAPOBIEGANIE WADOM WYMOWY POLECAMY

ZAPOBIEGANIE WADOM WYMOWY Daj dziecku dobry wzorzec językowy, mów do niego językiem, jakim chciałbyś, żeby mówiło do Ciebie. Nie stosuj zbyt wielu zdrobnień, spieszczeń. Czytajcie razem bajki, opowiadajcie o tym co zaobserwujecie na spacerze. Rozmawiajcie, śpiewajcie piosenki, wymyślajcie zagadki, bawcie się słowem. Polecamy:

Zapobieganie wadom wymowy Ćwiczenia oddechowe – pamiętamy o tym, że celem ćwiczeń jest wydłużenie fazy wydechowej oraz kształtowanie prawidłowego toru oddechowego – bierzemy powietrze nosem i jak najdłużej wypuszczamy -dmuchanie na świeczkę /wiatraczek/piłeczkę pingpongową/kulki styropianu - robienie baniek mydlanych, -nadmuchiwanie balonów, -dmuchanie na gorącą herbatę/zupę, -dmuchanie na zimne ręce, -dmuchanie na piórka, -wdech i na wydechu liczenie od 1 do 10

Zapobieganie wadom wymowy Polecamy: -dmuchajki

Zapobieganie wadom wymowy Zamiast telewizora -słuchajcie radia, słuchowisk dla dzieci, piosenek, - wyjdź z dzieckiem na spacer/rower/łyżwy – ruch przyczynia się do rozwoju mowy, -układajcie klocki, zagrajcie w grę planszową

Zapobieganie wadom wymowy Polecamy

TERAPIA WAD WYMOWY Jeśli dziecko ma wadę wymowy, bardzo ważny jest stały kontakt z logopedą, który na bieżąco przekazuje informacje dotyczące przebiegu i postępów terapii. Systematycznie zapisuje wskazówki do pracy w domu, a także daje ćwiczenia utrwalające materiał wyrazowy zaburzanych głosek. Do najczęstszych wad wymowy zalicza się: -seplenienie głosek sz, ż, cz, dż -seplenienie głosek s,z, c,dz -seplenienie głosek ś, ź,ć,dź -brak, lub zniekształcenie głoski [r]

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski szumiące GŁOSKI SZ, Ż, CZ, DŻ

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski szumiące GŁOSKI SZ, Ż, CZ, DŻ – realizacja tych głosek wymaga wysokiej sprawności języka, który podczas ich wymowy musi podnieść się do górnego dziąsła, dlatego tak ważne jest wcześniejsze przygotowanie języka do wywoływania głoski [sz] –ćw. usprawniające język. Należy także pamiętać o ćwiczeniach słuchu fonemowego w zakresie zaburzanych głosek Sposoby ćwiczenia głoski „sz”: w izolacji: - narysuj i wymawiaj, jak dmucha wiatr SZSZSZSZSZSZSZSZ…. - naśladuj dźwięk szumu fal, po których płynie żaglówka. Jednocześnie wypowiadaj SZ, SZ, SZ, SZ, SZ… i rysuj fale. - dziewczynka myje włosy. Dorysuj pianę na jej głowie i wymawiaj SZSZSZSZSZSZSZSZ… - wymawiaj, jak brzmi silnik lecącego samolotu, rysując tor lotu: SZ,SZ,SZ,SZ,SZ… do głoski [sz] dodajemy samogłoskę: - sz…u - sz…o - sz…a - sz…y - sz…e (To ćwiczenie można wykonać za pomocą narysowanej spirali w kształcie ślimaka)

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski szumiące w sylabach, powtarzając: - szu, szo, sza, sze, szy, - usz, osz, asz, esz, ysz, w logotomach: uszu, oszo, asza, yszy, esze w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje NA POCZĄTKU (nagłos), np.: - szum, szuwary, szuka, szufelka, szuflada, - szabla, szalik, szampon, szachy, szafa, - szopa, szok, szofer, szoruje, szorty, - szelki, szeryf, szewc, szemrać, - szyja, szyje, szydełko, szyny, szyba, w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje W ŚRODKU (śródgłos), np.: - koszula, koszulka, koszyk, kalosze, bambosze, muszelka, - myszka, wiesza, kasza, daszek, leniuszek, ptaszek, - maszyna, okruszek, wianuszek, fartuszek, uszka, - prószy, większy, poszukuje, w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje NA KOŃCU (wygłos), np.: - kosz, grosz, kalosz, dobosz, mysz, gulasz, Miłosz, - kapelusz, klosz, afisz, arkusz, Janusz, Mateusz, Łukasz.

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski szumiące w wyrażeniach np.: - nasza szkoła, - nasz leniuszek, - szara myszka, - maszyna Szymka, - szkolna szatnia, - kapelusz Janusza, - szeroka szafa, - pluszowy kapelusz, - szumi muszelka, - pszenna kasza, - szklana szyba, - bambosze Mateusza. w zdaniach np.: - Szymon szuka kaloszy. - Szara myszka siedzi pod szafą. - W szkolnej szatni wiszą wieszaki. - Mama szykuje pyszny gulasz. W dalszej kolejności utrwalamy ćwiczoną głoskę w zagadkach, wierszach, rymowankach, wyliczankach, piosenkach, tekstach.

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski szumiące Z reguły kiedy dziecko zaczyna poprawnie artykułować głoskę SZ w jego wymowie pojawiają się pozostałe głoski szeregu szumiącego. Ćwiczenia głosek [ż, cz, dż] ćwiczymy tak samo jak powyżej głoskę SZ Różnica między „sz” i „ż(rz)”: - przyłożyć rękę do krtani: przy „sz” nic się nie dzieje, natomiast przy „ż(rz)” czuć drganie Różnica między „cz” i „sz”: - ręka przed ustami i najpierw mówimy „sz” – czujemy długi wiatr, a później mówimy „cz” – czujemy szybki, krótki wybuch Różnica między „cz” i „dż”: - ręka przed ustami i najpierw mówimy „cz” – czujemy szybki, krótki wybuch, później przyłożyć rękę do krtani i mówić „dż” – krtań „chodzi” - drga

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski szumiące Polecamy:

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski syczące

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski syczące przed rozpoczęciem wywołania prawidłowego wzorca realizacja głoski [s] należy uczulać dziecko, aby powietrze było wypuszczane środkiem ust- ćwiczymy prawidłowy oddech, należy także wykonywać ćwiczenia warg i języka, a także ćwiczenia słuchu fonemowego w zakresie zaburzanych głosek. Sposoby ćwiczenia głoski „s”- w izolacji: - dziecko otrzymuje rysunek węża i naśladuje syczenie: S, S, S, S, S, S, - odgłos spuszczania powietrza z balonu (sssssssssss+ rysunek balonu), - mówimy s przez dłuższy czas na 1 wdechu, (lecz nie przesadzamy!!). do głoski „s” dodajemy samogłoskę: - s…e - s…y - s…a - s…o - s…u (To ćwiczenie można wykonać za pomocą narysowanej spirali w kształcie ślimaka) w sylabach, powtarzając: - se, sy, sa, so, su, - es, ys, as, os, us,

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski syczące w logotomach - ese, ysy, asa, oso, usu - esy, esa, eso, esu, - yse, ysy, ysa, yso, ysu, - usa, uso, use, usu, usy, w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje NA POCZĄTKU (nagłos), np.: - sen, serwetka, ser, sernik, sekunda, - sylwetka, sypie, sygnał, syrena. - Sabina, sanki, samotny, sala, sałata, - soki, sowa, sokół, sopel, - sum, suwak, sufit, supeł, w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje W ŚRODKU (śródgłos), np.: basen, oset, osełka, piasek klasa, kosa, osa, fasola, rosa, osoba, nosorożec, głosować, kiełbasa, piosenka, pokusa, zasuwka, posuwać, półmisek, miska, -wysyłka, wąsy, włosy, kusy, plastelina.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoski syczące w wyrazach, w których ćwiczona głoska występuje NA KOŃCU (wygłos), np.: - włos, wąs, adres, autobus, rebus, - las, lis, los, kęs, kłos, - kokos, długopis, bigos, bambus, kokos, - dzikus, globus, kwas, pies, pas, - tygrys, sos, dres, obrus, ananas. w wyrażeniach np.: - sanki Sylwka, - sympatyczny sołtys, - smaczny sernik, - uczesane włosy, - opis dzikusa, - wesoła Sabinka, - sok truskawkowy, - wojskowy samolot, - proste włosy, - męski sweter. w zdaniach np.: - Sylwia skacze na skakance. - Sebastian soli sos. - Pies Sławka to smyk. - Sylwia spięła włosy spinką.

Terapia wad wymowy – głoski syczące W dalszej kolejności utrwalamy ćwiczoną głoskę w zagadkach, wierszach, rymowankach, wyliczankach, piosenkach, tekstach. Z reguły kiedy dziecko zaczyna poprawnie artykułować głoskę S w jego wymowie pojawiają się pozostałe głoski szeregu syczącego. Ćwiczenia głosek [z, c, dz] ćwiczymy tak samo jak powyżej głoskę S

TERAPIA WAD WYMOWY –głoski syczące Polecamy

TERAPIA WAD WYMOWY – głoski ciszące

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski ciszące I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głosek szeregu ciszącego („ś”, „ź”, „ć”, „dź”) Ćwiczenia języka: „koci grzbiet” – opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i próby unoszenia środka języka do podniebienia oblizywanie językiem wewnętrznej powierzchni dolnych zębów i dziąseł; liczenie czubkiem języka dolnych zębów po wewnętrznej stronie; „skaczący języczek” – naprzemienne dotykanie czubkiem języka górnych, a następnie dolnych siekaczy po wewnętrznej stronie, przy otwartych ustach; „hi hi” – naśladowanie śmiechu o brzmieniu wysokim, średnim, niskim, na przemian cicho i głośno; „ihihi ihihihi” – wydawanie odgłosu rżenia konia; wymawianie szeptem, a potem głośno „iii”, „jjj”, „hi” podczas szerokiego rozciągania kącików warg. Ćwiczenia warg: układanie ust, jak podczas wymawiania „u”, a następnie, jak przy „i”; lekki uśmiech, a następnie powrót warg do pozycji neutralnej; naprzemienne otwieranie i zamykanie środkowej części warg podczas zaciskania kącików ust

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski ciszące II. Etap wywołania głosek szeregu ciszącego („ś”, „ź”, „ć”, „dź”) UWAGA! Najczęściej ćwiczenia głoski [ś] stanowią podstawę dla całego szeregu ciszącego, ale zdarza się też, że rozpoczynamy wywołanie głosek z tego szeregu od [ć], którą czasem łatwiej uzyskać niż [ś]. [ś] Należy wyjaśnić położenie narządów mowy: czubek języka oparty o dolny wałek dziąsłowy; środek języka unosi się do przedniej części podniebienia twardego; usta nieznacznie wysunięte do przodu, a kąciki zaciskają się; zbliżamy zęby tworząc szczelinę. Jeśli są problemy: – Ćwiczenia rozpoczynamy od przedłużonego wymawiania ściszonego „iii” lub „hiii”, z równoczesnym maksymalnym zbliżeniem zębów. – Wymawiamy „isi”, „isia”, „isio”, „isie”, „isiu”. – Podczas wymawiania „s”, polecamy dziecku cofnąć język do tyłu, ale nie ku górze. Język można cofnąć ku tyłowi szpatułką, przyciskając lekko jego czubek. – Można polecić także mocne dmuchanie, przyciskając czubek języka szpatułką przy zbliżonych do siebie zębach. – Wypowiadanie przedłużonego „ń” z zaciśniętymi skrzydełkami nosa.

TERAPIA WAD WYMOWY-głoski ciszące [ź] Jeżeli uzyskamy prawidłową wymowę „ś”, wtedy „ź” pojawia się samoistnie. Jeśli są problemy: – Przedłużanie „i” z maksymalnym zbliżaniem zębów do siebie. – Przedłużanie „dź”, jeśli jest prawidłowo realizowane. – Zaciskanie skrzydełek nosa podczas głośnego i długiego wymawiania „ń”. [ć] Jeżeli uzyskamy prawidłową wymowę „ś” i „ź” wtedy „ć” pojawia się samoistnie. Jeśli są problemy: – Uzyskać „ć” można przez wymawianie miękkiego „t” z dodatkiem „ś” („tsia”, „tsio”), stopniowo skracając, aż do uzyskania „ć”. – Krótkie, wielokrotne, intensywne szeptanie „ń” z zaciśniętymi skrzydełkami nosa. – Wypowiadanie „ti” z czubkiem języka przyciśniętym palcem. [dź] Jeżeli uzyskamy prawidłową wymowę „ś”, „ź” i „ć”, wtedy „dź” pojawia się samoistnie. Jeśli są problemy: – Głośne, krótkie i wybuchowe wypowiadanie „ń” z zaciśniętymi skrzydełkami nosa. – Wybrzmiewanie „di” z równoczesnym przyciskaniem szpatułką czubka języka do dna jamy ustnej. – Głoskę tę można uzyskać poprzez wymawianie miękkiego „d” z dodatkiem „ź”.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoski ciszące III. Etap utrwalenia głosek szeregu ciszącego („ś”, „ź”, „ć”, „dź”) [ś] Pkt.1 Najpierw ćwiczymy „ś” w izolacji. Pkt.2 Następnie ćwiczymy „ś” w połączeniu z samogłoskami: – nagłos w sylabach, logotomach, wyrazach, potem w związkach wyrazowych sia, sio, sie, siu, si; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych asia, asio, asie, asiu, asi osia, osio, osie, osiu, osi esia, esio, esie, esiu, esi usia, usio, usie, usiu, usi ysia, ysio, ysie, ysiu, ysi; – wygłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych aś, oś, eś, uś, yś, iś. Ćwiczymy wszystko w zdaniach. Pkt.3 Ćwiczymy „ś” w połączeniach ze spółgłoskami: – nagłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych śla, śli, śmie, śnie, śnia, świa, świe, świ; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych aśl, aśm, yśl, iśn, eśn, uśt – wygłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych. Ćwiczymy wszystko w zdaniach.

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski ciszące [ź] Pkt.1 Najpierw ćwiczymy „ź” w izolacji. Pkt.2 Następnie ćwiczymy „ź” w połączeniu z samogłoskami: – nagłos w sylabach, logotomach, wyrazach, potem w związkach wyrazowych zia, zio, zie, ziu, zi; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych azia, azio, azie, aziu, azi ozia, ozio, ozie, oziu, ozi ezia, ezio, ezie, eziu, ezi uzia, uzio, uzie, uziu, uzi yzia, yzio, yzie, yziu, yzi. Ćwiczymy wszystko w zdaniach. Pkt.3 Ćwiczymy „ź” w połączeniach ze spółgłoskami (tylko dźwięcznymi, gdyż obok bezdźwięcznych i w wygłosie traci dźwięczność!): – nagłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych źle, źru, źre; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych uzik, uźn… Ćwiczymy wszystko w zdaniach.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoski ciszące [ć] Pkt.1 Najpierw ćwiczymy „ć” w izolacji. Pkt.2 Potem ćwiczymy „ć” w połączeniu z samogłoskami: – nagłos w sylabach, logotomach, wyrazach, potem w związkach wyrazowych cia, cio, cie, ciu, ci; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych acia, acio, acie, aciu, aci ocia, ocio, ocie, ociu, oci ecia, ecio, ecie, eciu, eci ucia, ucio, ucie, uciu, uci ycia, ycio, ycie, yciu, yci; – wygłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych ać, oć, eć, uć, ić. Ćwiczymy wszystko w zdaniach. Pkt.3 Ćwiczymy „ć” w połączeniach ze spółgłoskami: – nagłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych ćma, ćwi…; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych ucik, ącik, bcia; – wygłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych ość, iść Ćwiczymy wszystko w zdaniach.

TERAPIA WAD WYMOWY- głoski ciszące Pkt.1 Najpierw ćwiczymy „dź” w izolacji. Pkt.2 Potem ćwiczymy „dź” w połączeniu z samogłoskami: – nagłos w sylabach, logotomach, wyrazach, potem w związkach wyrazowych dzia, dzio, dzie, dziu, dzi; – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych adzia, adzio, adzie, adziu, adzi odzia, odzio, odzie, odziu, odzi edzia, edzio, edzie, edziu, edzi udzia, udzio, udzie, udziu, udzi ydzia, ydzio, ydzie, ydziu, ydzi. Ćwiczymy wszystko w zdaniach. Pkt.3 Ćwiczymy „dź” w połączeniach ze spółgłoskami (tylko dźwięcznymi, gdyż obok bezdźwięcznych i w wygłosie traci dźwięczność!): – nagłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych. – śródgłos w wyrazach, potem w związkach wyrazowych Pkt.4 Utrwalanie wszystkich głosek szeregu ciszącego: „ś”, „ź”, „ć”, dź”.

TERAPIA WAD WYMOWY- szereg ciszący IV. Etap automatyzacji głosek szeregu ciszącego („ś”, „ź”, „ć”, „dź”) teksty drukowane i wierszyki; mowa spontaniczna; opowiadanie treści historyjek obrazkowych. UWAGA! Po wywołaniu i utrwaleniu głosek trzech szeregów z grupy seplenienia należy przejść ćwiczenia utrwalające te wszystkie głoski.

TERAPIA WAD WYMOWY- szereg ciszący Polecamy

TERAPIA WAD WYMOWY – głoska [r] I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głoski „r” Ćwiczenia języka: „pokaż łopatę” (wysuwanie szerokiego języka z ust); „zaglądanie językiem do gardła” (cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia); „jedzie konik” (coraz szybsze kląskanie językiem o podniebienie twarde); mlaskanie (wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią do podniebienia); naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka; zlizywanie z przedniej części podniebienia twardego przyklejonego kawałka czekolady (miodu, dżemu itp.); odklejanie językiem chrupek kukurydzianych z podniebienia; szybkie unoszenie i opuszczanie języka (w kierunku górnych i dolnych zębów), przy szeroko otwartych ustach i nieruchomej żuchwie; „czesanie języka” (wysuwanie i wsuwanie go między lekko rozwarte zęby); „żucie” języka; „masaż” języka poprzez zagryzanie czubka języka zębami; „ostrzenie” czubka języka o górne zęby przy szeroko otwartych ustach.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] Początek etapu wywoływania głoski [r] szybkie wypowiadanie głoski „l”; szybkie i kilkukrotne wybrzmiewanie „ly” z językiem uderzającym o górną wargę; uniesienie języka do wałka dziąsłowego, a następnie mocne dmuchnięcie na czubek języka, aż do pojawienia się „tr”; zdmuchiwanie skrawków papieru z czubków języka: kawałek papieru umieszczamy na czubku języka za górnymi zębami; wargi rozchylone. Polecamy dziecku dmuchnąć na język energicznie wymawiając „t”. Powinno pojawić się „tr” i papierek odskoczy; mocne akcentowanie „t” podczas wybrzmiewania zbitek „tll”, „tll”, „tll”, „trl” najpierw szeptem, a potem głośno; powtarzanie szeptem, a następnie głośno la, la, la, trla lo, lo, lo, trlo lu, lu, lu, trlu le, le, le, trle ly, ly, ly, trly li, li, li, trli;

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] szeptem i głośno wypowiadanie trla, trlo, trle, trlu, trly; próby naśladowania odgłosów, zaczynając od szeptu: – śpiewu ptaków – tri li li – gry na trąbce – tra ta ta, tru tu tu, tre te te – zepsutego zamka karabinu – tr tr tr, dr dr dr – warczenia psa – wrr, wrr, wrr – gruchania gołębi – grr, grr, grr – ruszającego traktora – tur tur tur, tyr tyr tyr, pyr pyr pyr – odlotu ptaków – fru, fru, fru – ćwierkania wróbli – ćwir, ćwir, ćwir – zatrzymywania konia – pr, pr, pr – odgłosu świnki – chrum, chrum, chrum – chrapania – chr, chr, chr – dzwoniącego tramwaju – dryń, dryń, dryń – chrupania – chrup, chrup, chrup – szorowania – szuru, szuru, szuru – zapalania światła – pstryk – łamania gałęzi – trach.

TERAPIA WAD WYMOWY – głoska [r] Ćwiczenia warg: naśladowanie odgłosów z otoczenia; odczucia zimna – brr, brr, brr; ruszającego motocykla – brum, brum, brum; parskania konia – prr, prr, prr; energiczne pionowe poruszanie warg bokiem palca; parskanie wargami z językiem wysuniętym między nimi; pionowe ruchy palcami po wargach, naśladujące grę na gitarze lub harfie.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] 2. Etap właściwy wywołania głoski [r] 1 sposób przez przekształcenie „l”: – ułożenie języka w pozycji „l” i wypowiadanie lalalalala… alalala… lololo… lululu… lelele… llllll… hopla… bla-ble… 2 sposób przez różnego typu przekształcenia „t” i „d” dziąsłowych: – ćwiczenia szybkiego naprzemiennego wymawiania głosek „t”, „d” i „n” („e” jest bardzo krótkie, ćwiczymy przy otwartych ustach, język jest cofnięty do wałka dziąsłowego) tttt dddd td td td td tdn tdn tdn tdn teda teda teda teda tedo tedo tedo tedo tede tede tede tede tedu tedu tedu tedu tedy tedy tedy tedy; – szybkie, naprzemienne wymawianie „t” i „d” dziąsłowych. Potem „tr”, „dr” (zamiast „r” wstawia się „d” dziąsłowe i przyspiesza się tempo mówienia aż do uzyskania „r”); – wykorzystanie umiejętności artykułowania „d” dziąsłowego w połączeniach: deda, dedo, dedu (d ma być dziąsłowe, e – wymawiane krótko i delikatnie, natomiast a, o, u – długo i z naciskiem). Zwiększamy tempo mówienia aż do uzyskania dra, dro, dru. 3 sposób W czasie przedłużania dźwięku pomocniczego „ż” opuszczamy energicznie szczękę dolną lub szybko poziomo potrącamy palcem wędzidełko podjęzykowe.

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] III. Etap utrwalenia głoski „r” UWAGA! W ogóle nie ćwiczymy początkowo „r” w izolacji. Pkt.1 Najpierw ćwiczymy „r” w połączeniach ze spółgłoskami (kolejność taka jak poniżej): – nagłos zbitek spółgłoskowych w sylabach, logotomach, wyrazach; – śródgłos zbitek spółgłoskowych w sylabach, logotomach, wyrazach; TR tra, tro, tru, tre, try atra, atro, atre, atru, atry otra, otro, otre, otru, otry etra, etre, etru, etry utra, utro, utru, utry ytra, ytro, ytre, ytry DR dra, dro, dru, dre, dry adra, adro, adru, adry odra, odro, odre, odru, odry edra, edre, edro, edru, edry udra, udro, udre, udry ydra, ydro, ydre, ydru, ydry

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] PR pra, pro, pre, pru, pry apra, apro, apre, apru, apry opra, opro, opre, opru, opry epra, epro, epre, epru, epry upra, upro, upre, upru, upry ypra, ypro, ypre, ypru, ypry BR bra, bro, bre, bru, bry abra, abro, abre, abru, abry obra, obro, obre, obru, obry ebra, ebro, ebre, ebru, ebry ubra, ubro, ubre, ubru, ubry ybra, ybro, ybre, ybru, ybry

TERAPIA WAD WYMOWY- głoska [r] KR kra, kro, kre, kru, kry akra, akro, akre, akru, akry ekra, ekro, ekre, ekru, ekry ukra, ukro, ukre, ukru, ukry ykra, ykro, ykre, ykru, ykry GR gra, gro, gre, gru, gry agra, agro, agre, agru, agry egra, egro, egre, egru, egry ugra, ugro, ugre, ugru, ugry ygra, ygro, ygre, ygru, ygry

TERAPIA WAD WYMOWY –głoska [r] FR fra, fro, fre, fru, fry afra, afro, afre, afru, afry efra, efro, efre, efru, efry ufra, ufro, ufre, ufru, ufry yfra, yfro, yfre, yfru, yfry WR wra, wro, wre, wru, wry awra, awro, awre, awru, awry ewra, ewro, ewre, ewru, ewry uwra, uwro, uwre, uwru, uwry ywra, ywro, ywre, ywru, ywry i analogicznie – HRA, MRA, SRA, ZRA

TERAPIA WAD WYMOWY – głoska [r] Pkt.2 Następnie ćwiczymy „r” w połączeniu z samogłoskami: – nagłos w sylabach, logotomach, wyrazach ra, ro, re, ru, ry – śródgłos w sylabach, logotomach, wyrazach ara, aro, are, aru, ary ora, oro, ore, oru, ory era, ero, ere, eru, ery ura, uro, ure, uru, ury yra, yro, yre, yru, yry – wygłos w sylabach, logotomach, wyrazach ar, or, er, ur ,yr

TERAPIA WAD WYMOWY – głoska [r] Etap automatyzacji głoski „r” etap utrwalenia i automatyzacji wywołanej głoski w pojedynczych wyrazach, związkach wyrazowych i zdaniach (nagłos, śródgłos i wygłos); teksty drukowane i wierszyki; mowa spontaniczna; opowiadanie treści historyjek obrazkowych.

TERAPIA WAD WYMOWY – głoska [r] Polecamy

Zaprezentowane pomoce logopedyczne dostępne w księgarniach internetowych: https://www.sentencja.com.pl/ http://www.komlogo.pl/ harmonia.edu.pl/ www.aros.pl/

POLECANE STRONY: www.logopediapraktyczna.pl/ https://mimowa.pl/ www.brzeczychrzaszcz.pl/ http://www.logofigle.pl/ https://www.superkid.pl/cwiczenia-logopedyczne