ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE PROBLEM NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNYCH SOCJOLOGIA WYKŁAD IV ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE PROBLEM NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNYCH

ISTOTA ZRÓŻNICOWANIA Świat społeczny to świat różnic: różnych ludzi, różnych form organizacji społecznych, różnych struktur społecznych Historia społecznych różnic jest tak długa, jak historia ludzkości Biologiczny, psychiczny i społeczny charakter różnic Ład i porządek społeczny to kulturowe formy „opanowania” wszechobecnego zróżnicowania

ZRÓŻNICOWANIE A NIERÓWNOŚĆ Same różnice jako takie nie decydują jeszcze o nierównych (niesymetrycznych) relacjach pomiędzy jednostkami czy większymi całościami społecznymi Nierówności wynikają z różnego (łatwiejszego lub trudniejszego) dostępu do ograniczonych dóbr Te dobra muszą być społecznie (powszechnie, choć wcale nie przez wszystkich) cenione

RODZAJE DÓBR P. Sztompka proponuje następujące zestawienie najważniejszych dóbr cenionych społecznie: dobra materialne (w tym praca) władza (w tym informacja) prestiż wykształcenie (w tym dostęp do kształcenia publicznego) zdrowie (w tym dostęp do służby zdrowia)

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA Stopniowalny charakter dostępu do dóbr i samych dóbr sprawia, że można systematyzować zróżnicowanie społeczne w pewnym porządku czy skali „Proponuję stosować termin stratyfikacja społeczna albo uwarstwienie społeczne tylko do opisania takich grupowych lub pozycyjnych – a nie indywidualnych – różnic dostępu do cenionych społecznie celów” (P. Sztompka, s. 337) STAN – WARSTWA – KLASA

RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA W kontekście przemieszczania się jednostek i całości społecznych w ramach stratyfikacji społecznej mowa jest o ruchliwości pionowej Porządek stanowy charakteryzuje się silnie ograniczoną ruchliwością społeczną Ruchliwość w układzie klasowym oznaczała (Marks) przemieszczanie się całości społecznych w społecznej hierarchii Porządek warstwowy, zwłaszcza w demokratycznym systemie, przynajmniej teoretycznie charakteryzuje się największą ruchliwością społeczną

KLASA ŚREDNIA Współczesna koncepcja klasy średniej i jej znaczenia dla porządku i ładu społecznego Kogo można zaklasyfikować do klasy średniej? Czy klasa średnia istnieje w Polsce? Kwestia klasyfikacji statystycznej Kwestia identyfikacji i autoidentyfikacji

KLASA KREATYWNA Rola klasy kreatywnej w rozwoju miast i regionów (R. Florida) Kto wchodzi w skład klasy kreatywnej? Czy można mówić o klasie kreatywnej w tradycyjnym rozumieniu terminu klasa?

UNDERCLASS „Nowe” obszary społecznego wykluczenia – problem kapitału społecznego i kulturowego Problem dziedziczności społecznego wykluczenia Baumanowscy turyści i włóczędzy – czy nowy opis dla klasy średniej i underclass Prekariat – niechciane dziedzictwo elastycznego czasu pracy