Postawy Polaków wobec obrotu bezgotówkowego Prezentacja przygotowana dla Prezentacja przygotowana przez Dr hab. Dominika Maison, prof. UW Warszawa, 29 marca 2010

METODOLOGIA

N=1000 Metodologia badania Metoda Badanie sondażowe CAPI (computer asisted personal interview) Próba ogólnopolska, losowo-kwotowa  odzwierciedlająca strukturę demograficzną mieszkańców Polski Losowy dobór miejsc realizacji Kwotowy dobór respondentów z uwzględnieniem podstawowych zmiennych demograficznych Realizacja terenowa – 4P Research Mix, w dniach 28.11-11.12.2009 roku. N=30 N=40 N=35 N=65 N=140 N=90 N=15 N=70 N=80 N=50 N=30 N=30 N=130 N=60 N=75 N=1000

WYNIKI OGÓLNE

I. Konto bankowe – pierwszy stopień zaawansowania bezgotówkowego 5

78% Posiadanie konta bankowego Kto ma konto? Czynniki demograficzne Polaków ma konto Kto ma konto? Czynniki demograficzne Osoby lepiej wykształcone Pracujące (wśród pracujących na pełen etat 91% ma konto, wśród bezrobotnych – 39%) N = 1000 Czynniki psychologiczne Niski kult gotówki Wysokie zaufanie do banków Wysoka protechnologiczność Wysoka wiedza finansowa (samoocena) Wysoka samoocena sytuacji materialnej

Dlaczego 22% Polaków nie ma konta? Średni dochód: Osoby zgadzające się: 1734zł Osoby niezgadzające się: 2057zł N = 1000 7

II. Karty płatnicze – wyższy stopień zaawansowania bezgotówkowego 8

Posiadane karty Kto korzysta z kart? Czynniki demograficzne Czynniki psychologiczne Osoby z wyższym wykształceniem Osoby z większym dochodem Niski kult gotówki Wysoka protechnologiczność 9

Czynności wykonywane za pomocą karty Wypłacanie gotówki w bankomacie: 98% Płacenie za zakupy lub usługi: 86% (w tym 32% „tak, ale rzadko”) N = 665 Gdzie? Jaka kwota? Tak, często W dużych sklepach 55% Przy zakupie dóbr trwałych 39% Przy zakupie ubrań 32% Na stacjach benzynowych W restauracjach, hotelach 16% W małych sklepach 13% Przy zakupach przez Internet Podczas wyjazdów zagranicznych 10% Za usługi 9% 10

Argumenty za korzystaniem z karty płatniczej ma konto nie ma konta ma konto nie ma konta ma konto nie ma konta ma konto nie ma konta ma konto nie ma konta Warunki cenowe Dostępność Kwota CSR Dobro państwa 11

Przekonania dotyczące kart płatniczych Ma konto Nie ma konta Stwierdzenia, z którymi częściej zgadzają się osoby posiadające konto Płacenie kartą jest wygodniejsze niż płacenie gotówką 57% 26% Przeszkadza mi, że w mojej okolicy zamieszkania jest za mało bankomatów 53% 26% Karty bankomatowe są mało przydatne dla osób o niskim dochodzie 46% 70% Mając karty płatnicze łatwo traci się kontrolę nad swoimi finansami Stwierdzenie, z którymi częściej zgadzają się osoby nieposiadające konta 47% 57% Wypłacanie pieniędzy z bankomatu jest niebezpieczne 39% 52% Denerwuję się, gdy ktoś w kolejce przede mną płaci kartą 29% 41% Kiedy płaci się kartą wydaje się więcej pieniędzy niż gdy płaci się gotówką 45% 46% Nieróżnicujące posiadaczy i nieposiadaczy konta Kiedy płaci się kartą to często trwa to długo i jest to krępujące dla płacącego Suma odpowiedzi „raczej się zgadzam” i „zdecydowanie się zgadzam” 41% 45% Ludzie często reagują negatywnie, gdy ktoś płaci kartą 39% 42%

III. Płacenie za rachunki – wyższy stopień zaawansowania bezgotówkowego 13

Gotówkowo czy bezgotówkowo Metody opłacania rachunków Płacenie za rachunki 29% bezgotówkowo 80% Polaków zdarza się osobiście opłacać rachunki lub dokonywać płatności Gotówkowo czy bezgotówkowo Metody opłacania rachunków N = 801

WSKAŹNIKI KORZYSTANIA I ZAUFANIA DO OBROTU BEZGOTÓWKOWEGO

Konstrukcja wskaźników – wskaźniki korzystania Korzystanie Wskaźnik „lejkowy” – wskaźnik korzystania z obrotu bezgotówkowego Wskaźnik nieciągły (7 poziomów) IKOB – Indeks Korzystania z Obrotu Bezgotówkowego Wskaźnik ciągły (0-100) Zaufanie IZOB – Indeks Zaufania do Obrotu Bezgotówkowego Wskaźnik ciągły (0-100)

I. Wskaźnik korzystania z obrotu bezgotówkowego – wskaźnik lejkowy 17

Wskaźnik „lejkowy” Poziom 0 (21,6%) NIEZAGOSPODAROWANY POTENCJAŁ TYLKO KONTO Poziom 2 (6%) KANAŁ BIERNY Poziom 3 (8,2%) NIEAKTYWNI Z POTENCJAŁEM Poziom 4 (39,2%) NISKIE ZAAWASOWANIE BEZGOTÓWKOWE Poziom 5 (14,9%) ŚREDNIE ZAAWASOWANIE BEZGOTÓWKOWE Poziom 6 (5,9%) NAJWYŻSZE ZAAWANSOWANIE BEZGOTÓWKOWE 18

II. Wskaźnik IKOB – indeks korzystania z obrotu bezgotówkowego 19

Wskaźnik IKOB Średnia w Polsce (skala 0-100): 28 Brak konta

IKOB w różnych grupach demograficznych WYKSZTAŁCENIE DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Korelacja: r=0,366; p<0,001 Korelacja: r=0,333; p<0,001 WIEK Korelacja: r=-0,339; p<0,001 21

IKOB w grupach o różnych zachowaniach bezgotówkowych POSIADANIE KARTY BANKOMATOWEJ POSIADANIE KARTY KREDYTOWEJ WYPŁACANIE GOTOWKI Z BANKOMATU PŁACENIE KARTĄ ZA ZAKUPY 22

Samoocena wiedzy finansowej Samoocena sytuacji materialnej IKOB a samoocena wiedzy finansowej, sytuacji materialnej i protechnologiczność Postawa wobec nowych technologii: protechnologiczność Korelacja: r=0,521; p<0,001 Samoocena wiedzy finansowej Korelacja: r=0,432; p<0,001 Samoocena sytuacji materialnej Korelacja: r=0,342; p<0,001

IKOB a postawa wobec banków Zaufanie wobec banków Korelacja: r=0,264; p<0,001 Kult gotówki Korelacja: r=-0,442; p<0,001 Negatywne emocje wobec banków Korelacja: r=-0,216; p<0,001

Zmienne demograficzne i postawy wpływające na IKOB Wykształcenie kult gotówki 0,074 -0,197 Wiek Podejście do banków negatywne emocje wobec banków Wielkość miejscowości zamieszkania Demografia 0,160 0,110 IKOB 0,065 0,151 zaufanie wobec banków Dochód na osobę w rodzinie 0,102 0,353 miara wartości człowieka protechnologiczność -0,139 Podejście do pieniędzy Podejście do nowych technologii -0,093 środek do celu zagrożenia internetu miara nieuczciwości Na podstawie analizy regresji, R-kwadrat=0,373

III. Indeks Zaufania do Obrotu Bezgotówkowego – IZOB 26

Wskaźnik IZOB Średnia w Polsce (skala 0-100): 57

IZOB w różnych grupach demograficznych WYKSZTAŁCENIE DOCHÓD GOSPODARSTWA DOMOWEGO Korelacja: r=0,348; p<0,001 Korelacja: r=0,287; p<0,001 WIEK Korelacja: r=-0,255; p<0,001 28

IZOB w grupach o różnych zachowaniach bezgotówkowych POSIADANIE KARTY BANKOMATOWEJ POSIADANIE KARTY KREDYTOWEJ WYPŁACANIE GOTOWKI Z BANKOMATU PŁACENIE KARTĄ ZA ZAKUPY 29

IZOB a samoocena wiedzy finansowej i protechnologiczność Postawa wobec nowych technologii: protechnologiczność Korelacja: r=0,775; p<0,001 Samoocena wiedzy finansowej Korelacja: r=0,442; p<0,001 30

IZOB a postawa wobec banków Zaufanie wobec banków Korelacja: r=0,498; p<0,001 Kult gotówki Korelacja: r=-0,909; p<0,001 Negatywne emocje wobec banków Korelacja: r=-0,648; p<0,001 31

Zmienne demograficzne i postawy wpływające na IZOB Wiek Korzystanie z bezgotówkowych form płatności rachunków -0,200 0,339 Wykształcenie 0,190 IZOB Używanie kart płatniczych 0,128 Dochód na osobę 0,114 Korzystanie z konta internetowego Wielkość miejscowości zamieszkania Na podstawie analizy regresji, R-kwadrat=0,423

IV. Zaufanie a korzystanie IV. Zaufanie a korzystanie. Porównanie trzech wskaźników: „lejkowy”, IKOB i IZOB 33

Wskaźniki IZOB, IKOB, lejkowy - korelacja Korelacje wskaźnika zaufania do płatności bezgotówkowych IZOB ze wskaźnikami korzystania: lejkowym i IKOB IZOB – IKOB: r = 0,52, p<0,001 IZOB – lejkowy: r = 0,56, p<0,001 Korelacje dwóch wskaźników korzystania z obrotu bezgotówkowego: lejkowy i IKOB Lejkowy - IKOB: r = 0,83, p<0,001 34

Dominika Maison tel. 501-129-622 d. maison@maison. pl dominika@psych Dominika Maison tel. 501-129-622 d.maison@maison.pl dominika@psych.uw.edu.pl 35