Rozwój fizyczny Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci AM w Warszawie Andrzej Radzikowski, Aleksandra Banaszkiewicz

Rozwój fizyczny Wzrost Dojrzewanie

Wzrost Powiększanie wymiarów ciała w wyniku: namnażania się komórek (faza proliferacji) i powiększania ich wielkości (faza hypertrofizacji)

Wzrost Faza proliferacji Faza hypertrofizacji

Fazy wzrostu

Wzrost liczby komórek w tkankach w różnych okresach życia życie płodowe okres niemowlęcy dzieciństwodojrzewanie Móz g Szkiele t Mięśni e Tkanka tłuszczow a Mężczyź ni

Wzrost jako zjawisko biochemiczne Wzrost = synteza białka Wzrost przewaga anabolizmu białkowego nad katabolizmem kosztem zużycia energii (dodatni bilans azotowy i ujemny bilans energetyczny)

Wzrost /synteza/ anabolizm Wzrost - wypadkowa czynników: Determinacji - genetycznych (wzrost rodziców) Stymulacji - mózgowo/hormonalnych (GH,T4, insulina, androgeny, estrogeny) Modyfikacji - środowiskowych (odżywianie: aminokwasy egzogenne, węglowodany/tłuszcze)

Wzrost Miarą wzrostu są pomiary obwodów wzrostu linearnego - długości - wysokości

Dojrzewanie Doskonalenie strukturalne i funkcjonalne tkanek, narządów i układów pozwalające na osiągnięcie pewnego etapu rozwoju w określonym czasie.

Dojrzewanie Miara dojrzewania wiek biologiczny kostny płciowy zębowy neuromotoryczny wiek morfologiczny wzrost waga

Wiek kostny Wiek, w którym stopień dojrzewania układu kostnego dziecka odpowiada standardom dojrzewania (50 centylowemu) układu kostnego.

Wiek kostny

Wiek płciowy Wiek, w którym rozwój II-go rzędowych cech płciowych dziecka odpowiada standardom rozwoju tych cech (tj.na poziomie 50c).

Wiek płciowy Skala Tannera - stadia dojrzałości płciowej

Wiek płciowy Skala Tannera - stadia dojrzałości płciowej

Wiek zębowy Wiek, w którym stopień wyrżnięcia zębów dziecka odpowiada standardowemu uzębieniu dla danego wieku.

Wiek zębowy

Stan odżywienia Zespół cech somatycznych i biochemicznych ustroju będących wykładnikiem podaży, trawienia, wchłaniania i wykorzystania składników odżywczych.

Ocena stanu odżywienia Statyczna - wyrywkowa Dynamiczna, długofalowa - oszacowanie harmonijności rozwoju oraz zależności pomiędzy poszczególnymi składowymi

Ocena stanu odżywienia Wywiad i badanie przedmiotowe, tzw. ocena kliniczna Badania auksologiczne i antropometryczne Badania biochemiczne – ocena anabolizmu białka

Wywiad Rodzice: wysokość, masa ciała, tempo wzrastania, wiek kolejność ciąży Dziecko: rozwój psychoruchowy, przebieg wzrastania i dojrzewania, tryb życia, zgłaszane dolegliwości, aktualne i przebyte choroby Rodzina: dieta dziecka i nawyki żywieniowe, sytuacja społeczna i ekonomiczna

Badanie przedmiotowe Typ budowy i proporcje ciała Uzębienie, przydatki skórne Stadium rozwoju wtórnych cech płciowych Zachowanie pacjenta, jego samoocena

Badania auksologiczne i antropometryczne Auksologia (z greckiego rosnąć, rozwijać się) nauka o rozwoju osobniczym i oddziaływaniu środowiska na rozwijający się organizm dziecka Antropometria – pomiary ciała

Masa - ważenie

Wzrost Długość (niemowlę i małe dziecko) - liberometr - ławeczka Epsteina Wysokość (dziecko współpracujące z osobą wykonującą pomiary) - tzw. pozycja frankfurcka, - bierne podciągnięcie za wyrostki sutkowe

Liberometr

Pomiar wysokości

Norma -2d-1d+1d+2d 2, ,5 centyl z 25 c 75 c

Siatki centylowe Graficzne przedstawienie norm dla danej lub podobnej populacji Siatki przedstawiające krzywe wzrastania cech z uwzględnieniem zakresu ich zmienności

Siatki centylowe dziewczęta i chłopcy różne grupy etniczne dzieci urodzone o czasie i przedwcześnie różne oznaczane parametry: wzrost, masa ciała, obwód klatki piersiowej, głowy wzajemne korelacje poszczególnych parametrów np. wzrostu i masy ciała wyliczone wskaźniki np. BMI dzieci z konkretnymi wadami genetycznymi np. zespołem Downa

Oznaczanie wartości na siatkach centylowych Chłopiec 12-letni o masie ciała 33 kg

Centyl Względna miara danej cechy wyrażona w odsetku, wskazująca odsetek populacji o danej wartości większej i mniejszej

Harmonijność rozwoju Utrzymywanie się kolejnych pomiarów w tym samym (lub w dwóch sąsiadujących ze sobą) kanale centylowym

Okres dorastania radykalne,gwałtowne zmiany fizyczne i psychiczne Integracja różnych stron osobowości Samoświadomość Autonomia Bardzo intensywny rozwój intelektualny Rozwój zainteresowań i twórczości Zwiększony krytycyzm Konflikty z rodzicami, nauczycielami

Wiek wysokościowy (Wwys) Chłopiec 8-letni o wysokości 165 cm Wwys = 14 lat Wiek, dla którego aktualna wysokość odpowiada 50 c Wwys

Wiek wagowy (Wwag)Wwag Wiek, dla którego aktualna masa ciała odpowiada 50 c Chłopiec 15-letni o masie ciała 33 kg Wwag = 10 lat

Indeks masy ciała Body Mass Index BMI ____ masa (kg)_______ długość/wysokość (m) 2BMI

BMI - dorośli otyłość nadwaga norma niedożywienie wyniszczenie Ocena stanu odżywienia > <15 BMI

BMI - dzieci

Wskaźnik Cole masa ciała x wysokość ciała (50c) 2 x 100% masa ciała (50c) x wysokość ciała 2 BMI x 100% BMI (50c)

Ocena stanu odżywienia wg Cole i Stanfielda Ciężkie uso<75 Umiarkowane uso75-85 Łagodne uso85-90 Norma Nadwaga>110 Klasyfikacja stanu odżywienia Wskaźnik stanu odżywienia

Pomiar grubości fałdów skórno-tłuszczowych na ramieniu nad mięśniem trójgłowym i dwugłowym pod dolnym kątem łopatki nad grzebieniem talerza biodrowego

Badania biochemiczne i immunologiczne Białko całk., proteinogram, albuminy Żelazo, cynk Glukoza (na czczo) TBPA (tyroxin-binding prealbumin) RBP (retinol-binding protein) CLL

Prawa rozwoju fizycznego I.Dynamika wzrostu linearnego II.Dynamika przyrostu masy ciała III.Proporcje ciała IV.Kształtowanie postawy V.Różnice płciowe VI.Sekwencja wzrastania VII.Akceleracja wzrostu

I. Dynamika wzrostu linearnego Dziecko rośnie, ale coraz wolniej. 162/ długość/wysokość (cm)wiek

II. Dynamika przyrostu masy ciała Dziecku stale rośnie masa, ale do 3 r.ż. coraz wolniej, a po 4 r.ż. coraz szybciej / masa (kg)wiek

III. Proporcje ciała W okresie wzrastania zmieniają się proporcje ciała: - bezwzględnie i względnie wydłużają się kończyny - względnie zmniejsza się głowa

IV. Kształtowanie postawy W okresie wzrastania wyprostowuje się kręgosłup. Kifozy: - piersiowa - krzyżowa Lordozy: - szyjna - lędźwiowa

V. Różnice płciowe Chłopcy rosną szybciej Chłopcy rosną dłużej i ostatecznie są wyżsi Dziewczęta wcześniej rozpoczynają dojrzewanie

VI. Sekwencja wzrastania Prawo kranialno-kaudalne i dystalno-proksymalne Najpierw rośnie głowa, ręce i stopy, potem tułów, przedramiona i podudzie,

VII. Akceleracja wzrostu Z pokolenie na pokolenie dzieci rosną szybciej wcześniej zaczynają skok pokwitaniowy wcześniej kończą wzrastanie Ostatecznie ludzie są nieco wyżsi od przodków.

Rozwój psychoruchowy - metody oceny Marek Ruszczyński Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci

Rozwój psychiczny Złożony, dynamiczny proces, polegający na ilościowych i jakościowych przemianach funkcji oraz czynności psychicznych człowieka w celu ich doskonalenia. Ściśle związany z rozwojem ruchowym, dlatego ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY

GENY ŚRODOWISKO -oddziaływanie fizyczne,społeczne, mikro i makroskala WYCHOWANIE WŁASNA AKTYWNOŚĆ ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY

Okresy rozwojowe Okres prenatalny Okres niemowlęcy 0-12 m.ż –W tym okres noworodkowy 0-28 d.ż Okres poniemowlęcy 1-3 r.ż Okres przedszkolny 3-7 r.ż Młodszy szkolny r.ż Okres dorastania 12/ /18 r.ż

Młodszy okres szkolny Szkoła wypiera zabawę Intensywny rozwój procesów poznawczych W myśleniu pojawia się porównywanie, abstrahowanie, uogólnianie Zdolność do wykonywania operacji logicznych – szeregowania, klasyfikowania, dokonywania odwracalnych działań umysłowych Kształtowanie „ ja idealnego”

Młodszy okres szkolny Zmniejszenie autorytetu rodzicielskiego Gry i zabawy w grupach, współzawodnictwo Odmienne zainteresowania chłopców i dziewczynek

Ocena rozwoju psychicznego Prowadzona przez psychologów –Wywiad kliniczny z rodzicami –Obserwacje i rozmowy z dzieckiem –Pomocnicze techniki – testy,skale,kwestionariusze,techniki projekcyjne, eksperymentalne próby kliniczne.

Ocena rozwoju psychicznego Skala Rozwoju Psychomotoycznego Dziecka wg.Brunet i Lezine –3mż – 3 rż, –4 sfery rozwoju:lokomocja i kontrola postawy, koordynacja wzrokowo-ruchowa,mowa, kontakty społeczne –Wiek psychoruchowy,iloraz rozwoju,iloraz inteligencji

Ocena rozwoju psychicznego Skala Inteligencji Dla Małych Dzieci wg Psyche Catell –0 do 4 lat, –inteligencja dziecka, rozumienie mowy,koordynacja wzrokowo-ruchowa

Metody przesiewowe oceny rozwoju psychoruchowego Dostępne dla lekarzy Niezbędne w badaniu pediatrycznym Szczególnie ważne w grupach ryzyka

Grupy ryzyka w opóźnieniu psychoruchowym Rodzina –Opóźnienie rozwoju, głuchota, ślepota, upośledzenie umysłowe Matka – Choroby, alkohol, narkotyki, zatrucie ciążowe, poronienia i martwe porody Okres okołoporodowy –Powikłania porodu, alkohol, dystrofia wewnątrzmaciczna, ciąża mnoga, zakażenia

Grupy ryzyka w opóźnieniu psychoruchowym Okres noworodkowy –Zaburzenia neurologiczne, krwotok śródmózgowy, posocznica, ZOMR, niedotlenienie wskutek zab. oddech.,ciężka hiperbilirubinemia Okres niemowlęcy i małe dziecko –Drgawki, posocznica, ZOMR, nawracające ZUŚ, zaburzenia odżywienia, przewlekłe zatrucia

Grupy ryzyka w opóźnieniu psychoruchowym Środowisko Zaniechanie opieki, złe warunki materialne, dziecko wychowywane przez jednego rodzica, rodzice nieletni

Metody przesiewowe dostępne w Polsce Większośc przeznaczona do 3 roku życia Niektóre dotyczą tylko 1 strefy rozwojowej Inwentarz rozwoju psychoruchowego 0-3 lata według ImiDz Test przesiewowy do oceny rozwoju psychomotorycznego małych dzieci Illingwortha Skala Denver – Amerykański, orientacyjny test psychoruchowy

Skala Denver 4 sfery: – Indywidualno-społeczna, – koordynacja wzrokowo-ruchowa, –mowa, –lokomocja i kontrola postawy

Czerwone flagi w rozwoju dziecka 3 miesiąc – brak fiksacji lub podążania za przedmiotem, niezwracanie wzroku w kierunku szmerów, widoczna lub asymetryczna hipo lub hipertonia mięśniowa 6 miesiąc- brak próby chwytania 1 rok – nie stoi 1,5 roku – nie biega 2 lata – brak rozwoju mowy, brak rozumienia prostych poleceń

Objawy sugerujące etiologię opóźnienia Niedobór wzrostu –zespół Wiliamsa, Cornelii de Lange, Rubinsteina-Taybiego, płodowy zespół alkoholowy Nadmierny wzrost –Zespół Sotosa, Beckwitha-Wiedemana Małogłowie (>3c) –Pierwotne lub wtórne małogłowie Wielkogłowie- wodogłowie, z.Sotosa, choroby spichrzeniowe, neurofibromatoza - typ I

Objawy sugerujące etiologię opóźnienia Wielkogłowie –wodogłowie, z.Sotosa, choroby spichrzeniowe, neurofibromatoza -typ I Opóźnione zarastanie szwów czaszkowych –wrodzona niedoczynność tarczycy Otyłość –Zespół Pradera-Willego, Beckwitha- Wiedemanna

Objawy sugerujące etiologię opóźnienia Hepatosplenomegalia –Mukopolisacharydozy, glikogenozy, galaktozemia, glikogenozy, zespół Zellwegera, Niemana-Picka,Gauchera Zmiany skórne –Neurofibromatoza typ I, z. Sturge -Webera, stwardnienie guzowate

Objawy sugerujące etiologię opóźnienia Zmiany w narządzie wzroku : –Zmętnienie rogówki – mukopolisacharydozy –Zaćma- galaktozemia –Zanik nerwu wzrokowego - adrenoleukodystrofia –Zmiany barwnikowe – choroba Taya – Sachsa –Zwichnięcie soczewki - homocystynuria

Objawy sugerujące etiologię opóźnienia Zmiany w zakresie kończyn –Przykurcze – amioplazja, ucisk wewnątrzmaciczny –Małe dłonie – z. Pradera – Willego –Małe kciuki i paluchy – z. Rubinsteina – Taybiego –Wiotkość stawów – z.Downa, zespół kruchego chromosomu X

Dziękuję!