Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

SZKIELET OSIOWY CZŁOWIEKA

SPIS TREŚCI: Podział szkieletu człowieka na części – slajd 3 Budowa szkieletu człowieka – slajd 4 Budowa mózgoczaszki – slajd 5 Budowa twarzoczaski – slajd 6 Funkcje czaszki – slajd 7 Ciemiączko – slajd 8 Kręgosłup – slajd 9, 10 Odcinki kręgosłupa – slajd 11 Dyski i ich rola – slajd 12 Budowa kręgu – slajdy 13,14 Klatka piersiowa – slajd 15 Rodzaje żeber – slajd 16 Wady postawy – slajdy 17, 18 Przyczyny powstawania wad postawy – slajdy 19, 20 Bibliografia i netografia – slajd 21

Szkielet dorosłego człowieka składa się z 206 kości Szkielet dorosłego człowieka składa się z 206 kości. U dzieci jest ich więcej, ale w czasie rozwoju część kości ulega zrośnięciu. Szkielet można podzielić na trzy podstawowe części: Szkielet osiowy: czaszka, kręgosłup, klatka piersiowa, Szkielet pasów: pas barkowy, pas miednicowy, Szkielet kończyn: kończyny górne, kończyny dolne.

2. Budowa szkieletu człowieka: czaszka pas barkowy klatka piersiowa kręgosłup pas miednicowy kończyna górna kończyna dolna b c d e f g

3. Czaszka człowieka składa się z mózgoczaszki i twarzoczaszki (trzewioczaszki). Kości mózgoczaszki: kość czołowa kość ciemieniowa kość skroniowa kość potyliczna kość klinowa a b c d e

4. Kości twarzoczaszki: kości jarzmowe (policzkowe) kości nosowe kości szczękowe kości podniebienne żuchwa a b c d e

5. Funkcje czaszki. Podstawową funkcją czaszki jest ochrona narządów znajdujących się wewnątrz niej. Mózgoczaszka chroni mózgowie. Twarzoczaszka ochrania narządy zmysłów: wzroku, węchu, smaku oraz początkowe odcinki przewodu pokarmowego i oddechowego. Kości czaszki połączone ze sobą za pomocą szwów – jest to rodzaj połączeń ścisłych. Jedynie żuchwa połączona jest z czaszką stawami. a Szwy czaszki Staw żuchwowy b

6. Ciemiączko. W czaszce noworodka można zaobserwować nieskostniałe powierzchnie – tzw. ciemiączka. Połączenia kości tworzących sklepienie czaszki także nie są jeszcze skostniałe. Obecność ciemiączek pozwala na elastyczność czaszki podczas porodu. Większość z nich zarasta po urodzeniu; niektóre do 18 miesiąca życia .

7. Kręgosłup. Kręgosłup stanowi oś ciała człowieka. Podstawowe funkcje kręgosłupa to: główna podpora ciała, przyczep dla mięśni, bierny układ ruchu, ochrona rdzenia kręgowego. Kręgosłup zbudowany jest z kręgów oraz dysków. W wyniku nieprawidłowego trybu życia lub chorób może on ulegać skrzywieniom.

Kręgosłup jest wygięty w kształcie podwójnej litery S. U noworodków nie występują naturalne krzywizny. Są one wykształcane wraz z rozwojem funkcji motorycznych. Fizjologiczne wygięcia kręgosłupa pozwalają na wykonywanie skłonów, amortyzują wstrząsy podczas chodzenia i prawidłowe przenoszenie ciężaru ciała.

8. Odcinki kręgosłupa. W kręgosłupie człowieka możemy wyróżnić następujące odcinki: Szyjny – składający się z 7 kręgów. Budowa dwóch pierwszych kręgów - dźwigacza (atlas) i obrotnika jest odmienna od pozostałych. Umożliwiają one wykonywanie ruchów obrotowych głową. Piersiowy – składający się z 12 kręgów. Łączą się one z żebrami. Lędźwiowy – składa się z 5 kręgów. Krzyżowy – tworzy go 5 kręgów zrośniętych razem w kość krzyżową. Ogonowy (guziczny) – składa się z 4 – 5 szczątkowych kręgów zrośniętych w kość guziczną. a b c d e

9. Dyski i ich rola. Pomiędzy kręgami znajdują się chrzęstne krążki międzykręgowe zwane dyskami. Pełnią one funkcję amortyzacyjną w przypadku wstrząsów i urazów kręgosłupa. Umożliwiają również wykonywanie ruchów w różnych płaszczyznach np. zgięcia, obroty tułowia. DYSK

10. Budowa kręgu. a a b b c c d e e f wyrostek kolczysty wyrostek stawowy górny wyrostek poprzeczny otwór kręgu trzon kręgu wyrostek stawowy dolny

KRĘG SZCZYTOWY (ATLAS) KRĘG OBROTOWY KRĘG PRAWDZIWY Porównanie budowy różnych kręgów KRĘG SZCZYTOWY (ATLAS)

11. Klatka piersiowa. Klatka piersiowa człowieka składa się z 12 par żeber połączonych z kręgami piersiowymi oraz mostka. Chroni ona narządy wewnętrzne, przede wszystkim serce i płuca oraz uczestniczy w ruchach oddechowych. a kręgi piersiowe żebra mostek połączenia chrzęstne b c d

12. Rodzaje żeber: 7 par żeber prawdziwych – połączone bezpośrednio z mostkiem poprzez chrząstki, 3 pary żeber rzekomych – połączone ze sobą i z ostatnim żebrem prawdziwym, 2 pary żeber wolnych – nie połączone z mostkiem, kończą się w ścianie jamy brzusznej.

13. Wady postawy. a b c SKOLIOZA KIFOZA PIERSIOWA LORDOZA LĘDŹWIOWA

Wady postawy są skutkiem skrzywień kręgosłupa. Do najczęstszych należą: Skolioza – boczne skrzywienie kręgosłupa. Kifoza piersiowa – nadmierne wygięcie kręgosłupa w części piersiowej ku tyłowi. Duża kifoza powoduje powstanie tzw. garbu. Lordoza lędźwiowa – nadmierne wygięcie kręgosłupa w części lędźwiowej ku przodowi.

14. Przyczyny powstawania wad postawy: nieprawidłowa postawa podczas siedzenia, pisania, czytania, złe przyzwyczajenia – np. noszenie teczki na jednym ramieniu, niewłaściwe odżywianie, otyłość,

złe oświetlenie miejsca pracy, brak ruchu na świeżym powietrzu, przebyte choroby np. krzywica. Skrzywienia kręgosłupa mogą być przyczyną chorób serca i płuc. Wady postawy można niwelować poprzez gimnastykę korekcyjną, zmianę nawyków żywieniowych, przestrzeganie zasad higienicznego trybu życia. W poważnych przypadkach konieczna może być operacja chirurgiczna.

15. Bibliografia i netografia: Gołda W., Kłyś M., Wardas J.: Biologia dla gimnazjum część druga, Wydawnictwo Nowa Era, Michajlik A., Ramotowski W.: Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Sylwanowicz W.: Mały atlas anatomiczny, PZWL, Szlachetko A., Szlachetko D., Rutkowski P.: Biologia gimnazjum II, Wydawnictwo M. Rożak, Villee C. A.:Biologia, PWRiL, www.wikipedia.pl, www.encyklopedia.interia.pl