Sparta i Ateny, Rzeczpospolita Obojga Narodów oraz współczesność, czyli jak to było z demokracją

DEMOKRACJA  Ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (sprawują oni rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli). Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna. Gwarantem istnienia demokracji parlamentarnej jest konstytucja (wyjątkiem są Izrael oraz Wielka Brytania, nieposiadające konstytucji spisanej w jednym akcie).

Klasyczne kryteria uznania za demokrację Możliwością wyboru władzy przez wolne i uczciwe wybory Możliwością kandydowania do ciał tworzących władzę przez wszystkich obywateli Rządami prawa i jasnością stanowienia prawa Przestrzeganiem humanistycznej idei praw człowieka, tj. : Wolność głoszenia swoich poglądów Wolność zrzeszania się i tworzenia politycznych grup nacisku Wolność od dyskryminacji

Współczesne kryteria uznania za demokrację Wolność przekonań i wypowiedzi Podział władz i ich roli Suwerenność narodu Dostępność sfery polityki bez ograniczeń Ochrona praw obywatelskich Odpowiedzialność rządzących przed rządzonymi Zasada reprezentacji Możliwość wyboru kandydatów na stanowiska publiczne i swoboda dostępu do nich

Jak to było z demokracją?

SPARTA Spartanie mieli dwóch królów jednocześnie, a ogromną władzę miało pięciu eforów. Wszyscy Spartanie tworzyli zgromadzenie, które zbierało się od czasu do czasu i decydowało o sprawach ważnych dla państwa. Spartanie bez dyskusji zatwierdzali wnioski przedstawione przez radę starszych. W radzie starszych zasiadali wybrani obywatele, którzy ukończyli 60lat.

Zalety demokracji spartańskiej Kształceniem dzieci zajmowało się państwo Największą wagę przywiązywano do sprawności fizycznej. Celem szkoły było bowiem uczynienie z chłopców odważnych żołnierzy Uprawiano wiele dyscyplin sportowych: biegi, zapasy, rzut oszczepem, dyskiem, jazdę konną. Chłopcy przyzwyczajali się do surowego życia wojskowego Uczono historii ojczystej Dbano również o sprawność fizyczną dziewcząt, gdyż przyszłe żony żołnierzy miały być wysportowane Chłopcy uczyli się śpiewu

Wady demokracji spartańskiej Ludzie nie mogli wyróżniać się ubiorem, stylem życia ani majątkiem. Surowe, twarde rządy Chłopcy w wieku 7 lat zostali zabierani od rodziców Chłopcy musieli spać na posłaniach z twardej trzciny, chodzić boso, znosić bez skargi głód, chłód i spiekotę. Co najmniej raz do roku poddawano ich chłostom. Tylko kilka razy w roku mogli wykąpać się i natrzeć ciało olejkami. Geronci (rada starszych) decydowała o nowonarodzonym dziecku Za najważniejszy czynnik w wychowaniu używano zdobycie sprawności fizycznej poprzez ćwiczenia fizyczne i wojskowe Od około połowy VI wieku przestała istnieć spartańska literatura i sztuka Potępienie luksusu i wszelkich dóbr

ATENY W Atenach panował ustrój demokratyczny, w którym obywatele uchwalali, wybierali i kontrolowali urzędników. Każdy wtedy mógł zostać sędzią. Wszyscy obywatele tworzyli zgromadzenie ludowe zwoływane kilkanaście razy w roku. Ateńscy urzędnicy zmieniali się co roku. Do objęcia było ponad siedemset różnych funkcji, dlatego każdy obywatel miał szansę choćby raz w życiu pełnić jakiś urząd.

Zalety demokracji ateńskiej równość wobec prawa wolność wypowiedzi  wolność słowa  państwo nie ingerowało w życie prywatne obywateli wolność osobista  o wartości człowieka ,nie decydował majątek i wykształcenie, ale osobiste talenty każdy obywatel mógł wznosić własny projekt, uchwały dla ochrony demokracji przed tyranią stworzono procedurę skorupkową.

Wady demokracji ateńskiej długo podejmowano decyzje wykorzystywano ostracyzm do walk politycznych  zbyt częste zwoływanie eklezji powodowało osłabienie gospodarki w państwie manipulacje demagogów korupcja  

RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW Systemem politycznym była demokracja szlachecka. Zgodnie z jej założeniami władza należała do ogółu szlachty, która mogła wpływać na politykę kraju poprzez uczestnictwo w sejmikach i sejmach. Głównym organem państwa był sejm walny złożony z trzech stanów sejmujących: króla, senatu i Izby Poselskiej. Na szczeblu wojewódzkim istniały sejmiki ziemskie, w których miała prawo uczestniczyć cała szlachta danego regionu. Sejmiki te wybierały posłów na sejm walny, deputatów do Trybunału Koronnego i kandydatów na urzędy sędziowskie.

ZŁOTA WOLNOŚĆ nietykalność osobista Wolna elekcja monarchy przez ogół szlachty zebranej na sejmie elekcyjnym sejm Pacta conventa - umowa o charakterze publicznoprawnym podpisywana w czasie sejmu koronacyjnego przez każdego nowo wybranego w drodze wolnej elekcji króla wolność wyznawanej religii rokosz – prawo szlachty do buntu przeciwko królowi w przypadku gdy ten złamie prawo lub naruszy zagwarantowane jej przywileje Liberum veto (łac. wolne nie pozwalam) – prawo każdego pojedynczego deputowanego do sprzeciwienia się decyzji większości na sejmie. Pozwalało unieważnić wszystkie postanowienia podjęte na danej sesji konfederacja – prawo do tworzenia lokalnych lub ogólnopaństwowych związków szlachty w celu osiągnięcia określonych celów politycznych

WSPÓŁCZESNA DEMOKRACJA W POLSCE dostępności sfery polityki dla wszystkich bez ograniczeń ze względów klasowych, rasowych, majątkowych, religijnych możności wybierania kandydatów na stanowiska publiczne i swobodzie dostępu do tych stanowisk, czy jakichkolwiek innych (poza wyrokiem sądowym pozbawiającym praw publicznych) suwerenności narodu (ludu) oznaczającej, że władza zwierzchnia, niezbywalna i niepodzielna, należy do zbiorowości społecznej żyjącej w granicach państwa zasadzie reprezentacji – utożsamionej z delegowaniem uprawnień władczych na przedstawicieli obieralnych przez naród w wyborach powszechnych i działających pod jego kontrolą uznaniu wyborów za główne źródło prawomocności władzy i konieczności cyklicznego potwierdzania legitymacji władzy w wyborach powszechnych

możności zrzeszania się w partie polityczne i wyboru między alternatywnymi ofertami piastunów władzy państwowej odpowiedzialności rządzących przed rządzonymi – tworzeniu wyspecjalizowanych instytucji kontroli władzy mających w założeniu zapobiegać jej nadużyciom podziale władz – wyrażającym ideę ograniczania rządu poprzez wzajemne kontrolowanie się ośrodków władzy oraz przez działalność zorganizowanej opozycji politycznej wolności przekonań i wypowiedzi instytucjonalnej ochronie praw obywatelskich – wyrażającej się w stwarzaniu formalnych zabezpieczeń obywateli przed nadmierną i nieuzasadnioną ingerencją władzy w ich sprawy

Zalety współczesnej demokracji  dobro większości tolerancja wpływ narodu na władzę równość wobec prawa swobody obywatelskie i prawa człowieka wolność, poszanowanie własności prywatnej współdecydowanie, wpływ na politykę możliwość usunięcia złej władzy wzrost aktywności społecznej równość szans szeroki dostęp do informacji, wolność prasy

Wady współczesnej demokracji większość nie zawsze ma rację, a mniejszość musi się podporządkować niedoskonałość środków, powolność działania władzy nie zawsze na stanowiskach są odpowiedni ludzie częste konflikty władzy, władza niestabilna wynikająca z wielości partii korupcja, niekompetencje, brak tolerancji politycznej demokracja pozorna, pseudodemokracja, demokracja fasadowa

SAMORZĄDNOŚĆ Jest to dyspozycja, zasada, która polega na decydowaniu o sobie lub grupie. Jesteśmy samorządni, to znaczy, że sami wyznaczamy sobie cele, stawiamy zadania, sami kontrolujemy się. To zasada, według której kształtują się reguły współżycia jednostek w grupie (uczniów, nauczycieli) polegające na posiadaniu i wykorzystaniu uprawnień do podejmowania decyzji wewnątrzgrupowych (wewnątrzklasowych) nie skrępowanych możliwościami organizowania się, solidarnego występowania w obronie interesów grupowych i względnie autonomicznego działania w obrębie oddolnie stworzonych organów samorządowych bądź nieformalnych wspólnot rówieśniczych.