Dychawica oskrzelowa asthma bronchiale

Astma przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, charakteryzująca się nadreaktywnością oskrzeli na różne czynniki, a objawiająca się obturacją o różnym nasileniu.

Etiologia i patogeneza Przyczyną są alergeny. W ustroju alergeny łączą się z przeciwciałem i wyzwala to szereg reakcji alergicznych. Dochodzi do wydzielenia histaminy, która wywołuje gwałtowny skurcz błony mięśniowej oskrzeli i wydzielanie przez tę błonę gęstego, lepkiego śluzu. Czynniki te powodują zwężenie światła oskrzeli i doprowadzają do napadu duszności z utrudnieniem i przedłużeniem wydechu.

Wyróżnia się: Astmę oskrzelową atopową (egzogenną) uwarunkowana genetycznie. Astmę oskrzelową nieatopową (endogenną) rozwija się w wieku dojrzałym.

Postacie kliniczne 1. Astma zewnątrzpochodna, czyli atopowa początek przed 40 r.ż, zwykle we wczesnym dzieciństwie, czynnik wyzwalający alergeny wziewne, dobre rokowanie.

Postacie kliniczne 2. Astma wewnątrzpochodna ujawnia się po 35 roku życia, uporczywy, przewlekle postępujący przebieg, w etiologii istotną rolę odgrywa zakażenie bakteryjne i wirusowe oskrzeli, zwykle nieznany czynnik wyzwalający.

Postacie kliniczne 3. Astma zawodowa 4. Astma wysiłkowa wywołana przez określony czynnik w pracy. 4. Astma wysiłkowa wyzwalana poprzez wysiłek na zimnym suchym powietrzu, ustępuje zwykle samoistnie po 30 – 45 min.

Patogeneza Zwężenie oskrzeli w astmie zależy od: skurczu mięśni gładkich, obrzęku błony śluzowej, zatkaniu światła przez lepką wydzielinę.

Patogeneza astmy

Objawy kliniczne napady duszności przeplatane okresami przerwy duszność wydechowa, świszczący wdech, męczący kaszel z odkrztuszaniem lepkiej plwociny, zlewne poty, postawa pośrednia.

Astma Cechy charakterystyczne Objawy przedmiotowe nagły początek może być zapoczątkowana przez infekcję górnych dróg oddechowych, wysiłek, alergeny lub emocje, w wywiadzie są zgłaszane zazwyczaj wcześniejsze napady, -ustawiona wdechowo klatka piersiowa, -zmniejszona ruchomość klatki piersiowej, -świsty, głównie wydechowe, -w czasie silnego napadu może nie być nic słychać.

Ocena ciężkości napadu Napad łagodny Napad ciężki pacjent może mówić i poruszać się, słyszalne są świsty wdechowe, przy osłuchiwaniu rozsiane furczenia, nieznaczne rozszerzanie się klatki piersiowej, skóra różowa (zdrowy kolor), tętno poniżej 110/min., wartość przepływu szczytowego: 200 i powyżej. pacjent ma zbyt dużą duszność, by mówić i poruszać się, w klatce piersiowej może być cicho z powodu zbyt małego przepływu powietrza, by wywołać świsty, wydatne nadmierne wypełnienie klatki piersiowej, z użyciem dodatkowych mięśni oddechowych, bladość, silne wyczerpanie, sinica, tętno powyżej 130/min., dziwaczne, wartość przepływu szczytowego: 100 i poniżej.

NAPAD CIĘŻKI PEF 33-50% częstotliwość oddechów ≥ 25/min częstotliwość rytmu serca ≥ 110/min niezdolność do wypowiedzenia całego zdania jednym tchem

NAPAD ASTMY U DZIECI W WIEKU POWYŻEJ 2 ROKU ŻYCIA NAPAD CIĘŻKI Dziecko nie może wypowiedzieć zdania jednym tchem lub duszność uniemożliwia mu mówienie lub jedzenie Tętno > 120/min u dzieci w wieku > 5 lat > 130/min u dzieci w wieku 2-5 lat Oddech >30/min u dzieci w wieku > 5 lat >50/min u dzieci w wieku 2-5 lat

NAPAD ZAGRAŻAJĄCY ŻYCIU niesłyszalne szmery oddechowe sinica słabe ruchy oddechowe bradykardia zaburzenia rytmu serca hipotonia splątanie śpiączka wyczerpanie

ZAPAMIĘTAJ Każdego chorego z objawami ciężkiego lub zagrażającego życiu napadu astmy należy skierować do szpitala

Pozycje ułatwiające oddychanie w napadzie duszności Zalecana pozycja ciała w napadzie o niewielkim nasileniu duszności Zalecana pozycja ciała w napadzie duszności o dużym nasileniu

Leczenie chorób alergicznych Unikanie alergenu jest pierwszym krokiem w leczeniu chorób alergicznych

Unikanie ekspozycji na czynniki ryzyka alergeny wziewne zanieczyszczenia powietrza czynniki szkodliwe w miejscu pracy dym tytoniowy alergeny pokarmowe niektóre leki

Pikflometria szczytowy przepływ wydechowy PEF wynik w odniesieniu do wartości maksymalnej dla chorego (%) zmienność dobowa PEF

System 3 stref strefa PEF 80-100% ΔPEF < 20% żółta PEF 50-60% zielona PEF 80-100% ΔPEF < 20% leczenie skuteczne żółta PEF 50-60% ΔPEF 20-30% należy zintensyfikować leczenie czerwona PEF < 50% ΔPEF > 30% przyjąć leki zalecone w planie leczenia zaostrzeń i natychmiast zgłosić się do lekarza

Badanie przedmiotowe okres bezobjawowy okres objawowy brak odchyleń świszczący oddech świsty, furczenia wydłużony wydech okres objawowy wdechowe ustawienie klatki piersiowej praca dodatkowych mięśni oddechowych zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych „cisza nad płucami” sinica trudności w mówieniu tachypnoe tachykardia zaburzenia świadomości ciężkie zaostrzenie

ASTMA OSKRZELOWA FARMAKOTERAPIA NAPAD ŁAGODNY 4 – 8 wziewów Salbutamolu 2. NAPAD UMIARKOWANY 8 wziewów Salbutamolu (powtarzając co 10 min., jeśli to konieczne), doustnie 40 mg Prednisolonu, jeśli chory przyjmował kortykosterydy, jeśli w ciągu 20 – 30 min. brak poprawy – odwieźć chorego do szpitala, 3. NAPAD CIĘŻKI 16 wziewów Salbutamolu Hydrocortison 300 mg i.v., Terbutalina 0,5 – 1 mg s.c., i.m. lub i., skierowanie do szpitala karetką pogotowia wyposażoną w tlen

Sposoby podawania leków wziewnych inhalatory ciśnieniowe z dozownikiem – MDI inhalatory ciśnieniowe wyzwalane wdechem – autohalery EB inhalatory suchego proszku – DPI MDI + spejser inhalatory pneumatyczne

Inhalatory MDI (metered -dose inhaler)-inhalatory ciśnieniowe DPI (dry powder inhalaer)-inhalatory suchego proszku nebulizatory

Leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli:

Beta2-mimetyki długodziałające (LABA) to salmeterol (Serevent) i formoterol (Foradil, Oxis Turbuhaler, Zafiron, Oxodil.

Beta2-mimetyki powinny być zawsze stosowane z glikokortykosteroidami wziewnymi i takie połączenie to obecnie złoty standard w leczeniu astmy