SŁOWOTWÓRSTWO PREZENTACJA WYKONAŁA ANNA NOWAKOWSKA

Wyrazy niepodzielne słowotwórczo mają tylko znaczenie słownikowe, np. dom – budynek przeznaczony na mieszkanie, na pomieszczenie dla zakładów pracy, instytucji

Wyrazy podzielne słowotwórczo mają znaczenie słownikowe i słowotwórcze,np. domek – ‘mały dom’ Znaczenie słowotwórcze (strukturalne) – znaczenie wyrazu wynikające z jego budowy

WYRAZ PODSTAWOWY ,,FUNDUJE’’ WYRAZ POCHODNY wyraz, od którego utworzono wyraz pochodny wyraz, który ma podzielną budowę; pochodzi od innego wyrazu drzewo drzewko królik króliczek

Pamiętaj! Aby znaleźć ,,fundatora’’wyrazu pochodnego, należy wyjaśnić jego znaczenie słowotwórcze, np. listek – ‘mały liść’ nauczyciel – ‘ten,kto naucza’ różyczka –’ mała róża’

KOLEJNOŚĆ CZYNNOŚCI PRZY ANALIZIE SŁOWOTWÓRCZEJ 1. Sprowadź wyraz pochodny do jego formy podstawowej – - hasłowej. 2. Podaj jego znaczenie słowotwórcze (definicję słowotwórczą), aby znaleźć wyraz podstawowy. Uwaga! Końcówki fleksyjne i zakończenia bezokoliczników nie biorą udziału w tworzeniu nowych wyrazów (są wyjątki). 3.Zestaw wyrazy : podstawowy i pochodny.

OTO PRZYKŁAD Odznaczał się pracowitością. 1.Forma podstawowa – pracowitość (M. lp.) 2. Znaczenie słowotwórcze – ‘to, że jest się pracowitym’ wyraz podstawowy – pracowit(y) pracowitość – pracowit(y)

BUDOWA SłOWOTWÓRCZA WYRAZU POCHODNEGO podstawa słowotwórcza + formant = wyraz pochodny część wspólna dla wyrazu podstawowego i pochodnego cząstka, za pomocą której utworzono wyraz pochodny roślin(a) + - ka = roślinka dom + - ek = domek

RODZAJE FORMANTÓW przedrostek – formant dodany przed podstawę słowotwórczą prze + czytać = przeczytać przyrostek – formant dodany po podstawie słowotwórczej tygrys + - ica = tygrysica

RODZAJE FORMANTÓW Śródrostek (wrostek, interfiks) – - łączy dwie podstawy słowotwórcze w wyrazach złożonych ( - o -, - i -, - y -), np. prostokąt formant zerowy – brak formantu np. bieg, dźwig

JAK TWORZYMY NOWE WYRAZY? formant + podstawa słowotwórcza = wyraz pochodny prze - + czytać = przeczytać na- + pisać = napisać

podstawa słowotwórcza + formant = wyraz pochodny balon + - ik = balonik naucz(yć) + - yciel = nauczyciel drzew(o) + - ko = drzewko

formant przedrostkowy + podstawa słowotwórcza + formant przyrostkowy = wyraz pochodny u - + mocn - + - ić = umocnić od - + now - + - ić = odnowić za - + drzew - + -ić = zadrzewić

TWORZENIE WYRAZÓW TYPU OPIS, WYPIEK formant zerowy Wyrazy pochodne powstają przez odrzucenie zakończenia wyrazu podstawowego wykop(ać) - wykop śpiew(ać) - śpiew bieg(ać) - bieg

TWORZENIE WYRAZÓW POCHODNYCH OD DWÓCH WYRAZÓW PODSTAWOWYCH WYRAZY ZŁOŻONE - ZŁOŻENIA podstawa słowotwórcza + formant + podstawa słowotwórcza = = wyraz pochodny żyw - + - o - + płot = żywopłot sam + - o - + lot = samolot pięć + - o - + kąt = pięciokąt