DŹWIGI ŚRODKI TRANSPORTU BLISKIEGO TEMAT 1 Podział. Przykłady rozwiązań. Podstawowe zagadnienia i parametry pracy. Zagadnienia bezpieczeństwa. TYLKO DO CELÓW DYDAKTYCZNYCH !!! TYLKO DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO !!! Rozpowszechnianie w każdej postaci zabronione 1 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

ŚRODKI TRANSPORTU BLISKIEGO KLASYFIKACJA Transport wewnątrzzakładowy Środki transportu dalekiego Środki transportu bliskiego Rzadko w transporcie wewnątrzzakładowym (tylko przy dużych zakładach jako transport pojazdami samochodowymi lub kolejowymi) Dźwignice Wózki transportowe Przenośniki Cięgniki Suwnice Żurawie Układnice Dźwigniki Jezdniowe (podnośnikowe, naładowne, unoszące, ciągnikowe) Torowe (na torach podpartych lub podwieszonych) Cięgnowe (taśmowe, członowe, kubełkowe, zabierakowe, podwieszane) Bezcięgnowe (grawitacyjne, impulsowe, wałkowe napędzane, śrubowe, wstrząsowe) Dźwigi 2 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

DŹWIGI WYMAGANIA PRAWNE 3 Urządzenia dźwigowe podlegają pod Dyrektywę Dźwigową 95/16/WE. Projektant jest zobowiązany do wykonania urządzenia zgodnie z dyrektywą, tj. usunięcia zagrożeń związanych z urządzeniem - zagrożenia dla pasażerów, konserwatorów i osób postronnych. Najłatwiejszym sposobem wykazania zgodności z dyrektywą jest spełnienie wymagań norm zharmonizowanych. Można stosować inne dokumenty odniesienia, ale wtedy trzeba wykonać analizę ryzyka, aby wykazać przed JN, która przeprowadza ocenę zgodności, że dźwig spełnia wymagania dyrektywy 95/16/WE. NORMY ZHARMONIZOWANE PN EN 81.1:2002 (+A1, A2, A3) - dla dźwigów elektrycznych PN EN 81.2 (2002) - dla dźwigów hydraulicznych PN EN 81.3 (2002) - dla dźwigów towarowych małych elektrycznych i hydraulicznych 3 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 4 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 5 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 6 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 7 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 8 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi WYMAGANIA PRAWNE 9 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi PODZIAŁ DŹWIGÓW Przełożenie układu cięgnowego 1:1, 2:1 lub inne wciągarki bębnowe wciągarki z tarczą cierną (kołem ciernym) Przełożenie 1:1 napęd łańcuchowy napęd śrubowy napęd zębatkowy (przekładnia zębatkowa) Pozostałe z przekładnią cierną inne Dźwigi elektryczne Dźwigi hydrauliczne Napęd bezpośredni - siłownikami pracującymi na ściskanie: - jednostopniowymi (nurnikowymi) - wielostopniowymi (teleskopowymi) Napęd pośredni 2:1, 4:2 – siłownikami pracującymi na ściskanie; (na siłowniku jest 1, 2 lub 3 koła, przez które są przełożone liny lub łańcuchy) - najczęściej siłowniki jednostopniowe (nurnikowe) Napęd pośredni 2:1, 4:2 – siłownikami pracującymi również na rozciąganie; z masą równoważącą - siłowniki jednostopniowe (tłokowe) 10 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi PODZIAŁ DŹWIGÓW 11 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi DŹWIGI ELEKTRYCZNE CIERNE 12 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi TYPOWE UKŁADY DŹWIGÓW ELEKTRYCZNYCH CIERNYCH Wciągarka na górze. Zawieszenie bezpośrednie - bez koła zdawczego (odchylającego). Zalety: -konstrukcja tania i prosta, -zajmuje mało miejsca w maszynowni, -koło cierne jest nisko, -duży kąt opasania - 180°, -korzystne obciążenie wciągarki siłą wypadkową. Wady: -mały rozstaw lin = średnicy podziałowej tarczy ciernej. 13 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi TYPOWE UKŁADY DŹWIGÓW ELEKTRYCZNYCH CIERNYCH Wciągarka na górze. Zawieszenie bezpośrednie – z kołem zdawczym (odchylającym) po stronie przeciwwagi Zalety: -większy rozstaw lin, -większa swoboda w rozmieszczeniu kabiny i przeciwwagi w szybie. Wady: -konstrukcja droższa, -zajmuje więcej miejsca w maszynowni, -wciągarka jest wyżej, -mniejszy kąt opasania niż 180°, -mniej korzystne obciążenie wciągarki siłą wypadkową. 14 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi TYPOWE UKŁADY DŹWIGÓW ELEKTRYCZNYCH CIERNYCH Wciągarka na górze. Zawieszenie bezpośrednie – z kołem zdawczym (odchylającym) po stronie kabiny. Zalety: -Zdarza się, że w maszynowni jest lepszy dostęp do koła ręcznego. Wady: -niekorzystne obciążenie wciągarki siłą wypadkową. 15 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi TYPOWE UKŁADY DŹWIGÓW ELEKTRYCZNYCH CIERNYCH Wciągarka na górze. Podwójne opasanie. Zawieszenie bezpośrednie – z kołem zdawczym (odchylającym) po stronie przeciwwagi. Zalety: - duży kąt opasania – powyżej 180°, można stosować rowki półokrągłe lub półokrągłe podcięte, duża trwałość lin. Wady: - szerokie koła, masywniejsza – droższa wciągarka, mniej korzystny kierunek siły wypadkowej. 16 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW Wg PN-EN 81.1 użytkownicy korzystający z dźwigu zgodnie z jego przeznaczeniem, powinni być chronieni przed skutkami własnego zaniedbania i niezamierzonej nieostrożności. W pewnych przypadkach użytkownik dźwigu może jednorazowo zachować się lekkomyślnie. Możliwość jednoczesnego dokonania dwóch nieostrożnych czynności i/lub zlekceważenia instrukcji obsługi nie jest brana pod uwagę. ZAGROŻENIA Obcięcie, zgniecenie Upadek, uderzenie Uwięzienie Pożar Porażenie elektryczne Uszkodzenie materiału (zniszczenie mechaniczne, zużycie, korozja) OCHRONIE PODLEGAJĄ Użytkownicy Personel konserwujący i kontrolujący Osoby znajdujące się na zewnątrz szybu dźwigowego, maszynowni, linowni Części składowe instalacji dźwigowej Budynek, w którym jest zainstalowany dźwig 17 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW WYBRANE ZALECENIA PROJEKTOWE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA Górna przestrzeń bezpieczeństwa w dźwigach ciernych Przy założeniu spoczywania przeciwwagi na ściśniętych zderzakach zaleca się następujące zaprojektowanie dźwigu: Długość prowadnic kabinowych powinna umożliwiać dalszy ruch kabiny w prowadnicach na drodze nie mniejszej niż 0.1 + 0.035 v2 [m] Wolna odległość pionowa pomiędzy poziomem najwyższej powierzchni na dachu kabiny i poziomem najniższych powierzchni stropu szybu znajdujących się wewnątrz obrysu kabiny powinna wynosić nie mniej niż 1.0 + 0.035 v2 [m] Wolna odległość między najniższymi częściami stropu szybu i: a) najwyżej położonymi częściami zamocowania na dachu kabiny (poza wymienionymi w pkt. b) powinna wynosić nie mniej niż 0.3 + 0.035 v2 [m] b) najwyższym punktem prowadników lub rolek prowadzących, zamocowania lin fartuchem na dachu lub częściami drzwi rozsuwanych pionowo jeśli są powinna wynosić nie mniej niż 0.3 + 0.035 v2 [m] Nad kabiną powinna być wystarczająca przestrzeń, mieszcząca prostopadłościan nie mniejszy niż 0.50 x 0.60 x 0.80 [m] spoczywający na jednej ze ścian. W dźwigach z bezpośrednim zawieszeniem w tej przestrzeni mogą się znajdować liny nośne i ich zamocowania jeżeli żadna z osi lin nie znajduje się w odległości większej niż 0.15 [m] od którejkolwiek ze ścian prostopadłościanu. 18 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW WYBRANE ZALECENIA PROJEKTOWE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA Dolna przestrzeń bezpieczeństwa w dźwigach ciernych Przy założeniu spoczywania kabiny na ściśniętych zderzakach zaleca się następujące zaprojektowanie dźwigu: W podszybiu powinna być wystarczająca przestrzeń, mieszcząca prostopadłościan nie mniejszy niż 0.50 x 0.60 x 0.80 [m] spoczywający na jednej ze ścian. Wolna odległość pionowa pomiędzy dnem podszybia a najniższymi częściami kabiny powinna wynosić nie mniej niż 0.50 [m]. Odległość ta może być zmniejszona do nie mniej niż 0.10 [m] w odległości poziomej 0.15 [m] między: a) fartuchami lub częściami pionowo rozsuwanych drzwi i sąsiednią ścianą (ścianami) b) najniższymi częściami kabiny i prowadnicami Wolna odległość pionowa pomiędzy najwyżej położonymi elementami zamocowanymi w podszybiu, na przykład obciążką lin wyrównawczych w jej najwyższym położeniu, a najniżej położonymi częściami kabiny (poza wymienionymi w powyższym punkcie) powinna wynosić nie mniej niż 0.30 [m]. 19 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW WYBRANE ZALECENIA PROJEKTOWE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA Drzwi przystankowe - W położeniu zamkniętym szczeliny między skrzydłami drzwi lub między skrzydłami drzwi a ościeżnicami, nadprożami lub progami powinny być jak najmniejsze. Warunek powyższy uważa się za spełniony, jeżeli szczeliny te podczas pracy dźwigu nie są większe niż 6 [mm]. Drzwi wraz z zespołami ryglującymi powinny w położeniu zaryglowanym mieć taką wytrzymałość mechaniczną, aby siła 300 [N] przyłożona z jednej lub z drugiej strony drzwi w dowolnym miejscu, prostopadle do ich płaszczyzny, rozłożona równomiernie na powierzchni koła lub kwadratu o wielkości 5 [cm2], nie powodowała: a) odkształcenia trwałego drzwi b) odkształcenia sprężystego drzwi większego niż 15 [mm] c) naruszenia funkcji bezpieczeństwa drzwi podczas przeprowadzania takiej próby i po jej przeprowadzeniu. Siła potrzebna do zatrzymania zamykających się drzwi nie powinna być większa niż 150 [N] Urządzenie ochronne powinno samoczynnie powodować ponowne otwieranie się drzwi, w przypadku gdy zamykające się drzwi uderzą lub mogłyby uderzyć osobę przechodzącą przez otwór drzwiowy. 20 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW WYBRANE ZALECENIA PROJEKTOWE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA Kabina - Wielkość powierzchni użytkowej kabiny powinna być ograniczona tak, aby uniemożliwić przeciążenie kabiny przez pasażerów. - Liczbę pasażerów określa się na podstawie wzoru: udźwig nominalny/75 zaokrąglając w dół do najbliższej liczby całkowitej. Przy czym stosuje się również ograniczenie dotyczące minimalnej powierzchni kabiny odpowiadającej liczbie pasażerów. 21 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW WYBRANE ZALECENIA PROJEKTOWE DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA Cięgna nośne Średnica liny powinna wynosić nie mniej niż 8 [mm]. Stosunek średnicy podziałowej kół ciernych, linowych lub bębnów do średnicy nominalnej lin nośnych powinien wynosić nie mniej niż 40. Minimalna liczba lin lub łańcuchów nośnych powinna wynosić 2. Współczynnik bezpieczeństwa lin nośnych powinien wynosić nie mniej niż: a) 12 – w przypadku napędu ciernego z użyciem 3 lin lub więcej b) 16 – w przypadku napędu ciernego z użyciem 2 lin c) 16 – w przypadku napędu bębnowego Współczynnik bezpieczeństwa łańcuchów nośnych powinien wynosić nie mniej niż 10. Minimalny współczynnik lin nośnych ze względu na trwałość lin: 22 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA DŹWIGÓW OBLICZANIE LIN NOŚNYCH Sprzężenie cierne lin Sprzężenie cierne lin powinno być takie, aby spełnione były 3 następujące warunki: - kabina powinna utrzymywać się bez poślizgu na poziomie przystanku piętrowego pod obciążeniem 125% udźwigu nominalnego. - należy zapewnić, aby podczas każdego hamowania awaryjnego kabina zarówno pusta jak i obciążona udźwigiem nominalnym zwalniała z opóźnieniem nie większym niż nastawa zderzaka. - podciąganie pustej kabiny, gdy przeciwwaga spoczywa na zderzakach i zespół napędowy obraca się w kierunku „góra” powinno być niemożliwe. 23 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi

Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi DŹWIGNICE PRZYKŁADOWE PYTANIA 1. Co to jest strefa odryglowania? 2. Co to jest udźwig nominalny? 3. Co to są chwytacze? 4. Do czego służy ogranicznik prędkości w dźwigu? 24 Środki Transportu Bliskiego - Dźwigi