UMOWA O DZIEŁO

„Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia” (art. 627 k.c.) umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, wzajemna, odpłatna w charakterze każdej ze stron może wystąpić dowolny podmiot prawa cywilnego należy do umów powszechnie zawieranych brak wymogu zachowania formy szczególnej; forma pisemna tylko dla celów dowodowych umowa o świadczenie usług zaliczana do podgrupy „umów o rezultat usługi”

przeciwstawiana umowie o pracę - ze względu na brak podporządkowania oraz konieczność osiągnięcia oznaczonego rezultatu pracy i umiejętności, inne zasady odpowiedzialności związanej z wykonaniem i jakością usługi przeciwstawiana umowie zlecenia – jako umowie o staranne wykonanie usługi; w umowie o dzieło mniejsze znaczenie ma obowiązek jej osobistego wykonania w odróżnieniu od sprzedaży rzeczy przyszłej (emptio rei speratae) gdy w umowie o dzieło chodzi o wytworzenie nowej rzeczy i przeniesienie praw do niej, umowa o dzieło nie sprowadza się do przeniesienia prawa majątkowego do przedmiotu świadczenia w zamian za zapłatę ceny; chodzi w niej o wytworzenie dzieła i wydanie go połączone z przeniesieniem praw

obok umowy o dzieło: 1) grupa wyspecjalizowanych umów o rezultat usługi, które wyemancypowały się z umowy o dzieło zachowując pewne wspólne elementy konstrukcyjne np. umowy regulowane prawem wynalazczym i autorskim umowy o wykonanie robót budowlanych umowy o sporządzenie projektu technicznego umowy o prace geologiczne i geodezyjne przepisy o umowie o dzieło są do nich subsydiarnie stosowane 2) grupa umów pokrewnych umowie o dzieło, ale różniących się konstrukcją np. umowa o naprawy gwarancyjne wykonywane w ramach odpowiedzialności z tytułu gwarancji (577-581 k.c.)

Obowiązki przyjmującego zamówienie 1) wykonanie dzieła dzieło stanowi rezultat pracy lub twórczości o cechach uzgodnionych przez strony w chwili zawierania umowy zobowiązanie rezultatu przedmiot świadczenia stanowi zjawisko przyszłe; dzieło nie może istnieć w chwili zawierania umowy konieczność określenia z góry rezultatu, który ma zostać osiągnięty; dowolne metody: jednostki metryczne, wzór, plan, rysunek, opis cechą konstytutywną jest samoistność rezultatu – w chwili ukończenia dzieła ustaje jego zależność od twórcy, staje się ono wartością autonomiczną, mogącą stanowić samodzielny przedmiot obrotu przedmiotem umowy o dzieło mogą być rezultaty materialne, a także niematerialne, o ile zostaną utrwalone w określonym nośniku

dzieło powinno zostać wykonane w określonym terminie „Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła” (art. 635 k.c.)   brak elementów zależności czy podporządkowania przyjmującego zamówienie od zamawiającego  obowiązek wykonania dzieła w sposób określony w umowie, zgodnie z celem społeczno-gospodarczym zobowiązania, zasadami współżycia społecznego i ustalonymi zwyczajami (art. 354 k.c.) obowiązek przeniesienia na zamawiającego prawa własności dzieła, chyba że dzieło wykonywane jest z materiałów zamawiającego

2) obowiązek osobistego wykonania dzieła zamawiający może żądać osobistego wykonania dzieła przez przyjmującego zamówienie tylko wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości świadczenia (art. 356 § 1 k.c.) 3) obowiązek znoszenia ingerencji zamawiającego w toku wykonywania dzieła o sposobie wykonania dzieła decyduje co do zasady przyjmujący zamówienie zamawiającemu przysługuje prawo kontroli sposobu wykonywania, pod względem prawidłowości i zgodności z umową „Gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła” (art. 641 § 2 k.c.) przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia zamawiającego o wystąpieniu okoliczności przeszkadzających prawidłowemu wykonaniu dzieła (art. 634 k.c.)

4) obowiązek dostarczenia materiałów, narzędzi i środków pomocniczych w braku odpowiednich postanowień umowy i zwyczajów, dostarczenie materiałów, narzędzi i środków pomocniczych obciąża przyjmującego zamówienie jeżeli z umowy wynika, że obowiązek dostarczenia materiałów obciąża zamawiającego, warunkiem zwolnienia się przyjmującego zamówienie z odpowiedzialności za nieprawidłowości dzieła jest niezwłoczne zawiadomienie zamawiającego o nieprzydatności materiału (art. 634 k.c.) zawiadomieniu powinno towarzyszyć powstrzymanie się od wykonywania dzieła aż do momentu uzyskania odpowiedzi zamawiającego jeżeli mimo zawiadomienia, zamawiający nalega na wykonanie dzieła z dostarczonego przez siebie materiału, obciążają go skutki zastosowania niewłaściwych materiałów przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do zabezpieczenia dostarczonych materiałów przed uszkodzeniem lub utratą przyjmujący zamówienie jest zobowiązany do użycia dostarczonych materiałów w sposób odpowiedni, złożenia rachunku i zwrotu niezużytej części (art. 633 k.c.)

5) obowiązek wydania dzieła obowiązek przyjmującego zamówienie do jego wydania zamawiającemu użyte w art. 643 k.c. określenia „wydanie” i „odebranie” dzieła nie są równoznaczne celem wydania dzieła jest stworzenie zamawiającemu możliwości faktycznego korzystania z dzieła, zgodnie z jego przeznaczeniem i stosownie do jego właściwości forma wydania zależny od charakteru zamówionego dzieła w praktyce dzieło ma postać rzeczy, a jego wydanie polega na przeniesieniu faktycznego władztwa (corpus possesionis) i woli sprawowania tego władztwa (animus possesionis) – tzw. wydanie dzieła do rąk zamawiającego czasami obowiązek wydania dzieła zostaje zrealizowany przez samo wykonanie dzieła np. pomalowanie lub wyczyszczenie określonej powierzchni, wykonanie określonych prac, zrobienie fryzury bądź makijażu art. 636¹k.c. dodany ustawą o prawach konsumenta, która wejdzie w życie 25 XII 2014 r.

Obowiązki zamawiającego 1) obowiązek współdziałania z wykonawcą dzieła „Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy” (art. 640 k.c.) W razie odstąpienia od umowy przez przyjmującego zamówienie na powyższej podstawie zamawiający jest zobowiązany do zapłacenia wynagrodzenia, mimo niewykonania dzieła. Wynagrodzenie to ulega jednak zmniejszeniu o kwotę zaoszczędzoną przez przyjmującego zamówienie wskutek niewykonania dzieła (art. 639 k.c.) brak możliwości wymuszenia współdziałania zamawiającego na drodze sądowej W szczególnych przypadkach zwłoki zamawiającego we współdziałaniu, przyjmującemu zamówienie może przysługiwać odszkodowanie

2) obowiązek odebrania dzieła „Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem” (art. 643 k.c.) odebranie dzieła jest czynnością aprobującą niedokonanie odbioru prawidłowo wydawanego dzieła powoduje popadnięcie zamawiającego w zwłokę

podstawowy obowiązek zamawiającego (art. 627 k.c.) 3) obowiązek zapłaty wynagrodzenia podstawowy obowiązek zamawiającego (art. 627 k.c.) „Art. 628 § 1. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie. § 2. Przepisy dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio”. możliwość określenia wynagrodzenia wprost w samej umowie lub ustalenia go w inny sposób „zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju” - dyrektywa interpretacyjna: przeciętne wynagrodzenie pobierane na rynku za usługi danego rodzaju; wynagrodzenie stosowane już przez strony; każdorazowo należy uwzględnić inflację lub deflację

Dwie podstawowe metody ustalenia wynagrodzenia: 1) wynagrodzenie kosztorysowe (art. 629 k.c.) 2) wynagrodzenie ryczałtowe (art. 632 § 1 k.c.) Ad 2) „Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac” (art. 632 § 1 k.c.) „Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę” (art. 632 § 2 k.c.)

Ad 1) „Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek” (art. 629 k.c.) „Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych” (art. 630 § 1 k.c.) „Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego” (art. 630 § 2 k.c.) „Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach poprzedzających zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia” (art. 631k.c.)  

Termin płatności wynagrodzenia wynika z umowy stron. Jeżeli nie został określony w umowie, wynagrodzenie należy się w chwili oddania dzieła (art. 642 § 1 k.c.) „Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna, wynagrodzenie nalezy się z chwilą spełnienia każdego ze świadczewń częściowych” (art. 642 § 2 k.c.) dzieła nie uważa się za oddane, gdy przyjmujący zamówienie zaoferował je zamawiającemu, lecz ten odmówił odbioru z uzasadnionego powodu np. wad dzieła lub nieosiągnięcia umówionego rezultatu

Zapłata wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła: „Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła” (art. 639 k.c.) „Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła” (art. 644 k.c.) art. 645 § 1 k.c.: „Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy. § 2: Jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, ażeby zamawiający odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia”.

Własność i posiadanie dzieła jeżeli dzieło jest wytwarzane z materiałów zamawiającego, od początku przysługuje mu prawo własności dzieła jeżeli dzieło jest wykonywane z materiałów należących do przyjmującego zamówienie: dzieło jest rzeczą oznaczoną co do tożsamości i stanowi w zasadzie rzecz przyszłą w rozumieniu art. 155 § 2 k.c. - do przeniesienia własności rzeczy przyszłej niezbędna jest umowa i przeniesienie posiadania (istnieje jednak duża różnorodność zawieranych umów o dzieło)

Ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia pomiędzy zawarciem umowy a jej wykonaniem upływa pewien czas fragment problematyki przejścia korzyści i ciężarów „Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył” (art. 641 § 1 k.c.) przyjmuje się, że przyjmujący zamówienie ma obowiązek pieczy niezależnie od tego, kto dostarczył materiały dostarczenie materiałów należy odróżniać od powierzenia rzeczy w związku ze spełnianą usługą, np. jej czyszczeniem, czy naprawą art. 548 k.c. w zw. z art. 636¹k.c.  

Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady przed wydaniem dzieła „Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła” (art. 636 § 2 k.c.) „Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie” (art. 636 § 1 k.c.)

Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie za wady przy wydaniu i odbiorze dzieła art. 637 k.c. – uchylony ustawą o prawach konsumenta, która weszła w życie 25 XII 2014 r. art. 638 k.c. – nowa treść nadana ustawą o prawach konsumenta

Umowa zlecenia

Pojęcie i charakterystyka ogólna Strony: dający zlecenie i przyjmujący zlecenie (powszechnie zleceniodawca i zleceniobiorca) Elementem przedmiotowo istotnym dla umowy zlecenia jest zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 KC) Umowa należytej staranności (brak odpowiedzialności za osiągnięcie celu; zaufanie) UWAGA! Działanie zleceniobiorcy może polegać na dokonaniu czynności w imieniu zleceniodawcy (por. Art. 734§2 KC i pełnomocnictwo) albo w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy (zob. art. 740) Odpłatność – art. 735 KC Zawarcie umowy – wg zasad ogólnych (wyjątek art. 736 KC) Forma dowolna, chyba że zlecenie połączone jest z pełnomocnictwem dla którego wymagana jest forma szczególna (art. 734§2 zd. 2 KC)

Prawa i obowiązki stron Przyjmujący zlecenie Dokonanie określonej w umowie czynności prawnej (art. 734§1 KC) Zachowanie należytej staranności (art. 355 KC) Dowolność sposobu wykonania, z wyjątkiem art. 737 KC Co do zasady osobiste, z wyjątkiem art. 738 § 1 i 2 KC Informowanie oraz wydanie wszystkiego co przy wykonaniu uzyskał (art. 740 KC) Zakaz używania we własnym interesie rzeczy i pieniędzy powierzonych (art. 741 KC)

Prawa i obowiązki stron Dający zlecenie Zaliczka (art. 743 KC) Zwrot wydatków i zwolnienie od zobowiązań (art. 742 KC) Odpłatność (art. 735 i 744 KC)

Ustanie zlecenia Przez wykonanie zlecenia Wypowiedzenie (art. 746 KC) Co do zasady śmierć albo utrata zdolności do czynności prawnej nie powodują ustania zobowiązania (chyba że umowa stanowi inaczej) – art. 747 KC Śmierć zleceniobiorcy – art. 748 (odwrotnie niż śmierć zleceniodawcy)

Przedawnienie roszczeń z umowy zlecenia Art. 751 KC Na zasadach ogólnych wynikających z art. 117 KC i n. z wyjątkiem: 2 lata – wynagrodzenie oraz zwrot poniesionych wydatków, przysługujące osobom, które stale w zakresie prowadzonego przedsiębiorstwa trudnią się przyjmowaniem zleceń danego rodzaju, 2 lata – zlecenia w znaczeniu ścisłym dotyczące czynności faktycznych (utrzymanie, leczenie, pielęgnowanie, wychowanie lub nauka)

Porównanie Umowa o dzieło Umowa zlecenia Umowa rezultatu Zawsze odpłatna (art. 627 KC) Wynagrodzenie ustalone kosztorysowo albo przez wskazanie podstawy (art. 628 KC) Umowa starannego działania Domniemanie odpłatności (art. 735§1 KC) Sposób obliczania wynagrodzenia w razie nieujęcia w umowie (art. 735§2 KC) Istnieje możliwość braku wynagrodzenia (wyrażone w wprost w umowie)

Umowa o dzieło Umowa zlecenia Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (art. 627 KC) Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie (art. 734§1 KC)

Umowa o dzieło Umowa zlecenia Istnieje możliwość powierzenia wykonania dzieła osobie trzeciej. Śmierć zamawiającego – co do zasady brak skutków / Śmierć przyjmującego zamówienie – wygaśnięcie (art. 645§1 KC) Istnieje taka możliwość ale z wieloma zastrzeżeniami (art. 738§1 i 2. 739) Śmierć dającego zlecenie – co do zasady brak skutków chyba że odmiennie umowa (art. 747 KC) / Śmierć przyjmującego zlecenie – wygaśnięcie, chyba że inaczej umowa (art. 748 KC)