Polskie partie polityczne XIX/XX w.

Ugrupowania polityczne na ziemiach polskich w II poł. XIX w.: Ruch ludowy Ruch socjalistyczny nurt internacjonalny (ekonomiczny) nurt niepodległościowy (narodowy) Ruch nacjonalistyczny

Ruch ludowy w Galicji Ks. Stanisław Stojałowski („Wieniec”, „Pszczółka”, Towarzystwa Trzeźwości); Bolesław i Maria Wysłouchowie „Przegląd Społeczny” i „Przyjaciel Ludu” 1895 Rzeszów – Stronnictwo Ludowe Ks. St. Stojałowski

Ruch ludowy w Galicji Jan Stapiński Wincenty Witos

Ruch ludowy w Królestwie Polskim Polski Związek Ludowy 1904 -1907 (Stefan Brzeziński) Grupa skupiona wokół pisma „Siewba” 1906 Pismo „Zaranie” od 1907 (Maksymilian Miłguj-Malinowski) PSL w Królestwie Polskim 1915 PSL Wyzwolenie 1918

Liczebność polskiego proletariatu ok.1880 r. Królestwo Polskie 1864 – 78 tys. 1880 – 120 tys. Galicja – 25 tys. Zabór pruski – ok. 200 tys. W sumie proletariatu polskiej narodowości ok. 350 tys.

Drzewo genealogiczne polskiej lewicy

Początki ruchu robotniczego Tzw. program brukselski: Genewa – Warszawa 1878 r. „Lud Polski” Bolesława Limanowskiego – 1881 r. Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat (tzw. I Proletariat) Ludwika Waryńskiego - 1882 - 1886

Polska Partia Socjalistyczna Rok zał. 1893 Zw. Robotników Polskich+ II Proletariat + Zagr. Zw. Socjalistów Pol. Józef Piłsudski 1899

Polska Partia Socjalistyczna Program paryski – - nacisk na walkę niepodległościową Organ prasowy – „Robotnik” Organizacja Bojowa PPS

Rozłam w PPS-ie 1893 Kierunek internacjonalny Kierunek narodowy

Rozłam w PPS-ie 1906 1906 Wiedeń - Kraków

Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego Rok zał. 1892 Lwów Ignacy Daszyński Jędrzej Moraczewski

Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy Julian Marchlewski Adolf Warszawski - Warski Feliks Dzierżyński Róża Luksemburg

Bund בונד Powszechny Żydowski Związek Robotników w Litwie, Polsce i Rosji Pełna nazwa w jęz. jidysz: אַלגעמײַנער ייִדישער אַרבייטערסבונד אין ליטע, פּוילן און רוסלאַנד - Algemajner Jidiszer Arbejtersbund in Lite, Pojln un Rusland Rok zał. 1897 - Wilno

Narodziny Narodowej Demokracji 1886 – w Warszawie powstaje „Głos”, felietony Jana Ludwika Popławskiego 1887 – koło Zurychu powstaje Liga Polska, m.in. Zygmunt Miłkowski (Teodor Tomasz Jeż) 1888 – Związek Młodzieży Polskiej „Zet” podporządkowany Lidze Polskiej przez Zygmunta Balickiego 1893 – Roman Dmowski tworzy Ligę Narodową J. L. Popławski Roman Dmowski – okres studiów

Zakres działalności Ligi Narodowej Stronnictwo Narodowo – Demokratyczne (1897 r.) Towarzystwo Oświaty Narodowej Zet (reaktywowany w 1898 r.) Pet – „Przyszłość” (zab. rosyjski) oraz „Czerwona Róża” (zab. pruski) Narodowy Związek Robotniczy (1905) Organy prasowe: „Polak” i „Przegląd Wszechpolski”

Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne Wszystko co polskie jest moje: niczego się wyrzec nie mogę. Wolno mi być dumnym z tego, co w Polsce jest wielkie, ale muszę przyjąć i upokorzenie, które spada na naród za to co jest w nim marne. Myśli nowoczesnego Polaka, 1903 czy nacjonalizm = faszyzm, szowinizm, nazizm

„Dmowskiego do Ligi bym nie przyjął” - Wywiad Pawła Wrońskiego z Romanem Giertychem o Romanie Dmowskim (…) Przyjąłby Pan Dmowskiego do Ligi Polskich Rodzin? - Prowokacyjne pytanie. To trochę tak, jakby dziennikarze zapytali George'a Busha, czy chciałby mieć w Partii Republikańskiej G. Washingtona. Bush odpowiedziałby: oczywiście. A dziennikarze na to: to znaczy, że prezydent Bush popiera niewolnictwo, bo Washington miał niewolników. Podobnie jest z Dmowskim. Ja oczywiście nigdy nie przyjąłbym do Ligi Polskich Rodzin polityka z tak otwarcie antysemickimi poglądami. Gdyby jednak Dmowski żył dzisiaj, czy byłby antysemitą? Wątpię.