KLESZCZ MAŁY CZY DUŻY NIC DOBREGO NIE WRÓŻY

Kleszcz- ukryty wróg Kleszcze to jedne z najgroźniejszych naturalnych zagrożeń dla człowieka, występujących w naszym klimacie. Roznoszą groźne choroby, atakują z ukrycia. Wciąż nie mamy dobrze rozwiniętej profilaktyki, gwarantującej skuteczną ochronę przed kleszczami. Nie radzimy sobie nawet z usuwaniem kleszczy! W mojej prezentacji postanowiłem zebrać w jednym miejscu najważniejsze informacje na temat kleszczy. Dowiecie się, jak wygląda kleszcz, gdzie występuje, jakie roznosi choroby…

Jak wyglądają kleszcze? Kleszcze to zwierzęta zaliczane do gromady pajęczaków. Są pasożytami. Na świecie wyróżniamy kilkaset rodzajów kleszczy. W Polsce występuje około 20 gatunków kleszcza, choć najpopularniejszym jest kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy. Kleszcze występują w trzech podstawowych formach: larw, nimf i w postaci dorosłej. Rozwój kleszcza Kleszcz pospolity

Gdzie występują kleszcze? Na kleszcze możemy trafić w całej Polsce, choć częstotliwość ich występowania jest zróżnicowana. Wbrew obiegowym opiniom, kleszcze nie żyją na drzewach i nie skaczą z nich na swoje ofiary. Najczęściej kleszcze nie wchodzą wyżej niż na wysokość około 1,5m. Zwykle przebywają w trawach lub na krzewach, z których przedostają się na ciało ofiary, poszukując miejsc nadających się na ukąszenie.

Kiedy kleszcze budzą się do życia? W naszym klimacie kleszcze zapadają w swego rodzaju sen zimowy. Do życia budzą się w marcu/kwietniu i pozostają aktywne do października, listopada. Ich faktyczna aktywność zależy od temperatury - przy ciepłych grudniowych dniach również możemy mieć wątpliwą przyjemność spotkania kleszcza. Gdy temperatura powietrza i gleby przekracza kilka stopni na plusie, kleszcze rozpoczynają polowanie. Największą aktywność kleszczy notuje się w maju/czerwcu i we wrześniu.

Cykl życiowy kleszcza

Choroby przenoszone przez kleszcze Kleszcze nie byłyby poważnym problemem dla człowieka i zwierząt, gdyby nie choroby, które roznoszą. Niestety, kleszcze są nosicielami wielu chorób bakteryjnych, wirusowych W naszym klimacie dla człowieka zagrożenie stanowią przede wszystkim dwie choroby: borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Szacuje się, że w zależności od regionu, nawet co trzeci kleszcz może być nosicielem jednej z tych chorób! Ryzyko zarażenia jest wprawdzie nieco mniejsze (nie każdy zakażony kleszcz nas zarazi), ale i tak nie wolno go bagatelizować.

Borelioza Krętkowica kleszczowa, bakteryjna, groźna choroba atakująca wiele narządów, nazywana też chorobą z Lyme. Bywa trudna do rozpoznania i leczenia. Objawy boreliozy Rozpoznanie boreliozy może być kłopotliwe ze względu na bardzo szeroki wachlarz objawów oraz okazjonalny bezobjawowy przebieg choroby. Pierwszym i chyba najbardziej charakterystycznym objawem boreliozy jest rumień. W miejscu ukąszenia pojawiają się wędrujące, rozszerzające się plamy o czerwonawym, nieregularnym zabarwieniu. Problemem przy diagnozie jest fakt, że rumień nie występuje w każdym przypadku zakażenia. Kolejny zbiór objawów można zaobserwować po pewnym czasie od zakażenia. Przy infekcji rozproszonej, następować mogą objawy ze strony układu stawowego, mięśniowego (bóle, zapalenia) i nerwowego. W przewlekłej, nie leczonej boreliozie dochodzi do poważnego porażenia układu nerwowego, zaburzeń psychicznych, zaburzeń pamięci, niedowładów, zmęczenia, bólów mięśni i stawów.

Rozpoznawanie i leczenie boreliozy Najprostszym sposobem na rozpoznanie boreliozy jest zaobserwowanie rumienia po ukąszeniu. Niestety, większość chorych nie zauważa albo ukąszenia, albo rumienia. Leczenie boreliozy zwykle trwa kilka tygodni lub miesięcy. Niektórzy lekarze, szczególnie w przypadku boreliozy przewlekłej, zalecają długotrwałą, kombinowaną terapię antybiotykową. Skuteczność leczenia trudno niekiedy ocenić, ponieważ wciąż brakuje zadowalających testów. Dodatkową trudność analizy leczenia, szczególnie w przypadku boreliozy przewlekłej, sprawia istnienie tzw. zespołu poboreliozowego. Polega on na występowaniu części objawów nawet po zakończonej terapii.

Kleszczowe zapalenie mózgu KZM to choroba wirusowa atakująca ośrodkowy układ nerwowy. Objawy Rozpoznanie KZM nie zawsze następuje odpowiednio szybko, głównie ze względu na specyficzne objawy choroby. Po pierwsze, przed wystąpieniem pierwszych objawów od ukąszenia zwykle mija 1-4 tygodni. Po tym czasie u chorych obserwuje się objawy grypopodobne, takie jak wysoka gorączka, bóle głowy, rąk, nóg, pleców, a także ogólne zmęczenie, objawy ze strony górnych dróg oddechowych oraz zaburzenia pracy układu pokarmowego. Objawy te zwykle trwają kilka dni, po których następuje okres bezobjawowy. Po okresie bezobjawowym dochodzi do zapalenia opon mózgowych, mózgu i/lub rdzenia kręgowego. Objawami są tutaj silne bóle głowy, gorączka, wymioty i sztywnienie karku, a także senność, zaburzenia świadomości, drgawki oraz zaburzenia mowy i świadomości.

Szczepienia przeciwko kleszczom Jedynym skutecznym sposobem walki z KZM, oprócz ogólnej profilaktyki przeciwkleszczowej, jest szczepionka. Szczepienie przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu zalecane jest przede wszystkim osobom przebywającym na terenach bytowania zakażonych kleszczy, a także osobom narażonym na ukąszenia (np. wykonującym prace podwyższonego ryzyka, np. leśnikom, rolnikom). Obecnie na rynku nie jest dostępna szczepionka przeciwko boreliozie. Od lat trwają prace nad tego typu szczepionkami.

Jak usunąć kleszcza? Aby usunąć kleszcza, należy użyć pęsety. Przy usuwaniu kleszcza należy przede wszystkim pamiętać o jednej zasadzie - im szybciej, tym lepiej. Im dłużej kleszcz tkwi w naszym ciele, tym większe ryzyko zakażenia chorobami odkleszczowymi. Aby usunąć kleszcza, należy użyć pęsety. Łapiemy nią kleszcza jak najbliżej skóry, aby zmniejszyć ryzyko rozerwania go. Jeśli oderwiemy sam odwłok, a główka zostanie w naszym ciele, ryzyko infekcji wzrasta. Kleszcza nie wykręcamy. Wyciągamy go w sposób zdecydowany, ale delikatnie - bez szarpnięć. Możemy przy wyjmowaniu delikatnie skręcić pęsetę w lewo, ponieważ najczęściej kleszcze wgryzają się w nas, skręcając się w prawą stronę. Miejsce po ukłuciu przecieramy wodą utlenioną lub spirytusem

Jak nie usuwać kleszczy! Wbrew popularnym "domowym sposobom", nie należy przy usuwaniu kleszczy smarować go tłuszczem czy benzyną, nie należy go miażdżyć czy wykręcać. Stosowanie tych metod prowadzi do jednego: znacznego zwiększenia ryzyka infekcji chorobami odkleszczowymi. Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości w sprawie usunięcia kleszcza, nie zastanawiajmy się długo - zgłaszajmy się do lekarza. W gabinecie zabiegowym lekarz lub pielęgniarka rozwiążą problem.

Jak zapobiec ukąszeniu przez kleszcza? Najprostszym sposobem uniknięcia kleszcza byłoby unikanie miejsc jego bytowania. Ale przecież to absurd, żeby rezygnować ze spacerów po parkach, lasach, łąkach itd. Kierując się taką logiką, musielibyśmy zrezygnować z wakacji, wypadów na działkę i wszelkiego kontaktu z naturą. Znacznie lepszym pomysłem jest odpowiednie zabezpieczenie się przez ukąszeniem - przede wszystkim noszenie odpowiedniego ubioru, zakrywającego większość ciała oraz stosowanie środków odstraszających kleszcze. Należy trzymać się z dala od miejsc, w których kleszcze szczególnie lubią przebywać, np. w wysokich trawach, w gęstych krzakach. Po każdym spacerze powinniśmy starannie obejrzeć swoje ciało - skórę na głowie, uszy, nogi, ręce, pachwiny itd. Ukąszenia kleszcza zwykle nie czujemy, ponieważ posiada on substancje znieczulające w swojej ślinie.

Dziękuję za obejrzenie prezentacji! Prezentacja przygotowana została przez Patryka Paruszewskiego. Ucznia klasy I C Gimnazjum Im. Władysława Jagiełły W Czerwińsku nad Wisłą.