KONSUMENT

Omówimy po kolei: 1. MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA, 2. CHĘCI KONSUMENTA 3. DECYZJĘ KONSUMENTA O TYM, KTÓRY ZESTAW (KO-SZYK) KUPOWANYCH DÓBR JEST NAJLEPSZY.

MOŻLIWOŚCI KONSUMENTA

Niech: 1. Konsument ma do czynienia tylko z 2 dobrami (X, Y). 2. Dobro X kosztuje 2 za jednostkę. 3. Dobro Y kosztuje 4 za jednostkę. 4. Dochód konsumenta wynosi 20.

W takiej sytuacji możliwości konsumenta opisuje LINIA OGRANI-CZENIA BUDŻETOWEGO (LOB). LINIA OGRANICZENIA BUDŻETOWEGO pokazuje najlepsze (największe) koszyki dobr, które może nabyć konsument, rozporzą-dzający określonym dochodem.

Oto miara nachylenia LOB:

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

Przesunięcia i zmiany nachylenia LOB

CHĘCI KONSUMENTA

Zakładamy, że „racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”, ang. utility) z kupowanego koszyka dóbr. 2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr. 3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

W tej sytuacji gustu kosumenta będziemy opisywać FUNK-CJAMI UZYTECZNOŚCI i MAPAMI GUSTÓW konsu-menta.

FUNKCJA UŻYTECZNOŚCI jest to reguła, która koszykom dóbr przyporządkowuje tym większe liczby (WSKAŹNIKI UŻYTECZNOŚCI), im wyżej ocenia je konsument.

Przykłady FUNKCJI UŻYTECZNOŚCI: U(x, y) = x + y A: (5, 8) B: (14, 0)

„MAPA” GUSTÓW KONSUMENTA składa się z KRZY-WYCH OBOJĘTNOŚCI” (na prawdziwej mapie ich odpo-wiednikiem są POZIOMICE). Na KRZYWEJ (LINII) OBOJĘTNOŚCI leżą punk- ty, odpowiadające koszykom dóbr O RÓWNEJ UŻYTECZNOŚCI.

Znając FUNKCJIĘ UŻYTECZNOŚCI możemy ustalić rów-nania różnych krzywych obojętności.

Niech funkcja użyteczności ma formę U(x, y) = x + y. Znając FUNKCJIĘ UŻYTECZNOŚCI możemy ustalić rów-nania różnych krzywych obojętności. Przykład: Niech funkcja użyteczności ma formę U(x, y) = x + y. Powiedzmy, że dla kogoś o takich gustach chcemy znaleźć krzywą obojętności, czyli zbiór koszykow (x, y) o wskaźniku użyteczności równym: U(x, y)= 3. Skoro: U(x, y) = x + y U(x, y) = 3 x + y = 3, więc: y = -x + 3. Spełniające równanie „y = -x + 3” liczby x i y, opisujące ilości dobra X i Y mają taki sam wskaźnik użyteczności równy 3.

U(x, y) = x + y U(x, y) = 3 Spełniające równanie „y = -x + 3” liczby x i y, opisujące ilości dobra X i Y mają taki sam wskaźnik użyteczności równy 3. Różnym poziomom wskaźnika użyteczności U(x, y) odpowiadają różne krzywe obojętności. x + y = 3, więc: y = -x + 3.

Założenia o „racjonalności” konsumenta , a „mapa gustów” konsumenta Przypominam. „Racjonalny” konsument: 1. Zachowuje się logicznie i maksymalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego koszyka dóbr. 2. Dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr. 3. Woli więcej, a nie mniej dóbr.

Po pierwsze, to, że konsument zachowuje się logicznie i mak-symalizuje zadowolenie („użyteczność”) z kupowanego ko-szyka dóbr stanowi warunek istnienia krzywych obojętności i złożonej z nich „mapy gustów” konsumenta.

A>B B>C C>A A? Nie: C! B? Nie: A! C? Nie: B!  Konsument, który nie zachowuje się logicznie, nie jest w sta-nie zmaksymalizować swego zadowolenia („użyteczności”). Nie istnieje wtedy „mapa” gustów tego konsumenta, na któ-rej można by wskazać najlepszy koszyk dóbr.

Po drugie, skoro konsument dostrzega i ocenia wszystkie koszyki dóbr, to na „mapie” jego gustów nie ma „białych plam”.

Po trzecie, skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE. 2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ. 3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od począt-ku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE PO-ZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE.

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE. 2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ.

Skoro konsument „woli więcej, nie mniej, to: 1. Linie obojętności są NACHYLONE UJEMNIE. 2. Linie obojętności NIE PRZECINAJĄ SIĘ. 3. Liniom obojętności BARDZIEJ ODDALONYM od po-czątku układu współrzędnych ODPOWIADAJĄ WIĘKSZE POZIOMY UŻYTECZNOŚCI.

A teraz wzbogacimy zestaw założeń o osobowości naszego konsumenta, aby opis jego zachowań lepiej odpowiadał rze-czywistości. OTO NOWE ZAŁOŻENIE: Konsument ceni to, czego ma mało, a lekceważy to, czego ma dużo.

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku ukladu współrzędnych).

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby na rysunku krzywe obojętności były „wypukłe” (w kie-runku początku ukladu współrzędnych).

Spełnienie warunku, że konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo, wymaga, aby KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI DOBRA Y DOB-REM X MALAŁA.

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, jest to stosunek porcji dobra Y, z której konsument musi zrezygnować, aby niewielka dodatkowa porcja dobra X nie zmieniła oceny jego koszyka, do tej właśnie porcji dobra X.

∆Y1/∆X1 > ∆Y2/∆X2 > ∆Y3/∆X3 … Pomyśl o takiej oto sytuacji: 1. ∆X1, ∆X2, ∆X3 … ∆X1 = ∆X2 = ∆X3 … 2. ∆Y1, ∆Y2, ∆Y3 … ∆Y1 > ∆Y2 > ∆Y3 … 3. ∆Y1/∆X1 > ∆Y2/∆X2 > ∆Y3/∆X3 …

Zauważ, że krańcowa stopa substytucji dobra Y dobrem X, ∆Y1/∆X1, maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y w koszyku. (Dokładniej: maleje jej wartość bezwzględna).

Okazuje się, że te trzy sformułowania: 1. „Konsument wysoko ocenia dobra, których ma mało, nisko zaś te, których ma dużo”; 2. „Krzywe obojętności są wypukle w kierunku początku uk-ładu współrzędnych”; 3. „Krańcowa stopa substytucji maleje w miarę wzrostu ilości dobra X i spadku ilości dobra Y” nazywają ten sam stan rzeczy.

Pomyślmy teraz o nachyleniu „wypukłych” krzywych obojęt-ności („poziomic zadowolenia”) i o krańcowej stopie substy-tucji…

Nachylenie krzywej obojętności a krańcowa stopa substytucji

Krańcowa stopie substytucji jest miarą nachylenia krzywej obojętności w konkretnym punkcie tej krzywej (czyli dla konkretnego koszyka dóbr posiadanego przez konsumenta, o którego krzywą obojętności chodzi).

DECYZJA KONSUMENTA O TYM, KTÓRY ZESTAW (KOSZYK) KUPOWANYCH DÓBR JEST NAJLEPSZY.

SECRET OF HAPPINESS

OPTYMALNY KOSZYK DÓBR odpowiada takiemu punk-towi na linii ograniczenia budżetowego, w którym jest ona styczna do krzywej obojętności!

Punkt równowagi konsumenta

Punkt równowagi konsumenta Punkt (koszyk), w którym: Px/Py = ∆Y/∆X, musi być opty-malny, bo punkty (koszyki, w których: Px/Py ≠ ∆Y/∆X, nie są optymalne! Px/Py = ∆Y/∆X Px●∆X ≠ Py●∆Y a) Px●∆X > Py●∆Y b) Px●∆X < Py●∆Y

Zastosujmy stworzony dopiero co język w celu opisania reak-cji konsumenta na różne zdarzenia… Zacznijmy od wpływu zmian wielkości dochodu na jego zachowanie.

Konsument a zmiany dochodu

Ścieżki wzrostu dochodu

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za-chowanie konsumenta… Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania…

A teraz analizie poddajmy wpływ zmiany ceny dobra na za-chowanie konsumenta… Wzrost ceny zwykle powoduje spadek zapotrzebowania. Jed-nak w przypadku DOBRA GIFFENA zapotrzebowanie na drożejące dobro rośnie.

Nazwa „dobra Giffena” pochodzi od nazwiska Roberta Gif-fena, brytyjskiego ekonomisty, który w XIX w. badał popyt na mięso i chleb najuboższych rodzin irlandzkich. Istnienie tych dóbr nie zostało udowodnione empirycznie.

Aby lepiej zrozumieć reakcje zapotrzbowania na dobro na zmiany ceny tego dobra (a także fenomen dóbr Giffena) roz-różnimy teraz EFEKT SUBSTYTUCYJNY oraz EFEKT DOCHODOWY zmiany ceny.

Po zmianie ceny dobra zmiana popytu konsumenta zachodzi zarówno NA SKUTEK ZMIANY RELACJI CEN nabywa-nych dóbr, jak i NA SKUTEK ZMIANY REALNEGO DO-CHODU konsumenta.

Zmianę popytu konsumenta zachodzącą WYŁĄCZNIE pod wpływem zmiany relacji cen nabywanych dóbr nazywamy EFEKTEM SUBSTYTUCYJNYM zmiany ceny.

Zmianę popytu konsumenta spowodowaną WYŁĄCZNIE przez wywołaną ruchem ceny zmianę jego realnego dochodu nazywamy EFEKTEM DOCHODOWYM zmiany ceny.

Efekt substytucyjny: A  B

Efekt dochodowy: B  C

Efekt substytucyjny i efekt dochodowy: A B C.