UKŁAD MOCZOWO- PŁCIOWY . Kora nerki     Renal cortex 2. Ciałko nerkowe - biegun moczowy     Renal corpuscle - urinary pole 3. Ciałko nerkowe - biegun naczyniowy     Renal corpuscle - vascular pole 4. Kanaliki labiryntu kory     Tubules of cortical labyrinth 5. Promienistość rdzenna     Medullary ray 6. Rdzeń nerki     Renal medulla

Układ moczowo-płciowy (łac Układ moczowo-płciowy (łac. Systema urogenitale) wyższych kręgowców (w tym człowieka) składa się z dwóch części: układu moczowego układu płciowego Przyczyną połączenia tych dwóch układów jest ich pochodzenie (rozwój) ze wspólnego zawiązka

Układ moczowy Narządy układu moczowego nerki moczowód pęcherz moczowy cewka moczowa

Układ płciowy męski układ płciowy żeński układ płciowy

NERKI Nerki są narządem parzystym o wymiarach 12x7x3 cm i wadze 120-170 g. Do ich górnych biegunów przylegają nadnercza - gruczoły wydzielania wewnętrznego. Od strony przyśrodkowej wnikają do nerek naczynia krwionośne, nerwy i miedniczka nerkowa. Nerki leżą pozaotrzewnowo na tylnej powierzchni jamy brzusznej, w okolicy lędźwiowej (prawa zwykle nieco niżej)

W nerce możemy wyróżnić koniec górny i dolny oraz powierzchnie: przednią i tylną, które połączone są poprzez brzegi: boczny i przyśrodkowy. W obrębie brzegu przyśrodkowego wyróżniamy wnękę nerki, która prowadzi do zatoki nerkowej. Przez wnękę do narządu wchodzi tętnica nerkowa, a wychodzi żyła nerkowa i moczowód.

W nerce możemy wyróżnić koniec górny i dolny oraz powierzchnie: przednią i tylną, które połączone są poprzez brzegi: boczny i przyśrodkowy. W obrębie brzegu przyśrodkowego wyróżniamy wnękę nerki, która prowadzi do zatoki nerkowej. Przez wnękę do narządu wchodzi tętnica nerkowa, a wychodzi żyła nerkowa i moczowód.

Od zewnątrz nerki pokryte są tzw Od zewnątrz nerki pokryte są tzw. torebką włóknistą, czyli błoną łącznotkankową zrośniętą z jej powierzchnią. Torebkę włóknistą z kolei otacza torebka tłuszczowa. W nerce wyróżnić możemy korę nerki i rdzeń nerki. W rdzeniu znajduje się od 10 do 20 piramid nerkowych skierowanych podstawą w kierunku torebki, natomiast ich wierzchołki kończą się w brodawkach nerkowych. Kora tworzy obwodową część narządu, a także wnika między piramidy tworząc słupy nerkowe.

FUNKCJE NEREK 1. usuwanie wraz z moczem szkodliwych produktów przemiany materii. 2. resorpcja składników niezbędnych dla organizmu. 3. wpływ na objętość płynów ustrojowych. 4. wpływ na ciśnienie krwi poprzez układ RAA (układ renina-angiotensyna-aldosteron). 5. wpływ na tworzenie czerwonych krwinek poprzez wydzielanie erytropoetyny. 6. wpływ na równowagę kwasowo-zasadową. 7. wpływ na układ kostny poprzez wytwarzanie witaminy D3.

od tyłu nerki przylegają do przepony oraz mięśni tylnej ściany jamy brzusznej. Od przodu nerka prawa sąsiaduje z wątrobą, ze środkowym odcinkiem dwunastnicy, z częścią wstępującą jelita grubego i z pętlami jelita biodrowego. Nerka lewa natomiast przylega do trzonu trzustki, tylnej ściany żołądka, pętli jelita cienkiego.

Swymi górnymi biegunami obie nerki stykają się z nadnerczami Swymi górnymi biegunami obie nerki stykają się z nadnerczami. Taka topografia może sprzyjać przechodzeniu procesów chorobowych z nerek na narządy sąsiadujące i odwrotnie - dlatego przy różnicowaniu schorzeń jamy brzusznej trzeba uwzględniać wyżej wymienione szczegóły anatomiczne

Nerka ma kształt fasoli Nerka ma kształt fasoli. Od strony przyśrodkowej (od kręgosłupa) wnikają do niej naczynia krwionośne i limfatyczne oraz nerwy. Znajduje się tutaj również miedniczka nerkowa i początkowy odcinek moczowodu.

Miąższ nerki składa się z zewnętrznej części korowej i wewnętrznej rdzeniowej. Część rdzeniowa składa się z tzw. piramid, pomiędzy które wnikają tzw. kolumny Bertina, stanowiące część korową nerki. Część korowa stanowi około 3/4, a rdzeniowa 1/4 miąższu nerki.

Drogi wyprowadzające mocz składają się z kielichów nerkowych, które, łącząc się ze sobą, tworzą miedniczkę nerkową. Z miedniczek nerkowych mocz spływa do parzystych moczowodów, a dalej do pęcherza moczowego, znajdującego się w miednicy małej. Pęcherz jest zbiornikiem opróżnianym w miarę potrzeby i zależnie od naszej woli. Mocz wypływa z pęcherza na zewnątrz przez cewkę moczową.

UKRWIENIE NEREK Nerki otrzymują krew utlenowaną (tętniczą) z parzystych tętnic nerkowych, odchodzących od części brzusznej aorty na wysokości I kręgu lędźwiowego. Tętnice nerkowe ulegają podziałom przed i po wniknięciu do miąższu nerki. Na skutek tych podziałów powstają między innymi tętniczki doprowadzające krew do kłębuszka nerkowego. Odpowiednim tętnicom towarzyszą żyły nerkowe.

Należy podkreślić, że mogą istnieć różne warianty ukrwienia nerek, łącznie z istnieniem nieprawidłowych naczyń, lub też naczyń dodatkowych - będące nierzadko przyczyną ciężkich patologii.

NEFRONY Podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną nerki jest nefron (w nerkach znajduje się ich ok. 2 mln) składający się z kłębuszka nerkowego i cewki nerkowej.

KŁĘBUSZEK NERKOWY (średnica ok. 160-190 mikrometrów) zbudowany jest z naczyń włosowatych (włośniczek), powstających z rozgałęzienia tętniczki doprowadzającej i łączących się ponownie w tętniczkę odprowadzającą. Ściana naczynia włosowatego kłębuszka nerkowego stanowi tzw. błonę sączącą, składającą się z trzech zasadniczych warstw (komórek śródbłonka naczyniowego, błony podstawnej oraz komórek nabłonka tzw. torebki Bowmana).

Cewka nerkowa zbudowana jest z następujących, przechodzących jeden w drugi, odcinków: cewki krętej I rzędu (cewki bliższej albo proksymalnej), pętli Henlego oraz cewki krętej II rzędu (cewki dalszej albo dystalnej).

Cewki dystalne sąsiadujących nefronów łączą się w cewkę zbiorczą Cewki dystalne sąsiadujących nefronów łączą się w cewkę zbiorczą. Po kolejnych połączeniach tworzą one duże cewki zbiorcze, uchodzące w szczycie brodawki nerkowej (brodawki znajdują się na wierzchołku piramid nerkowych) do kielichów nerkowych. Długość wszystkich cewek nerkowych wynosi w przybliżeniu 80 km, a ich powierzchnia (biorąc pod uwagę mikrokosmki, które pokrywają cewki od strony ich światła) około 40-50 metrów kwadratowych.

FUNKCJA NAREK Głównym zadaniem nerek jest zabezpieczenie stałości środowiska wewnętrznego organizmu poprzez wydalanie nadmiaru wody, soli mineralnych i innych substancji zbędnych i/lub szkodliwych dla zdrowia, które powstają podczas procesów metabolicznych albo są przyjmowane np. wraz z pokarmem (dotyczy to również np. silnie toksycznych leków). Nerki są odpowiedzialne za zachowanie stałej objętości, ciśnienia osmotycznego oraz składu elektrolitowego płynów ustrojowych

FILTRACJA Filtracja jest podstawowym procesem umożliwiającym powstawanie moczu. Polega ona na przechodzeniu wody osocza i wszystkich substancji w niej rozpuszczonych - z wyjątkiem większości białek - ze światła włośniczek, poprzez ich ścianę (tworzącą wyżej opisaną błonę filtracyjną), do światła torebki kłębuszka.

Wielkość przesączania kłębuszkowego zależy od efektywnego ciśnienia filtracyjnego w kłębuszku oraz właściwości jego błony sączącej.

We wszystkich kłębuszkach nerkowych w ciągu doby powstaje około 180 litrów przesączu (moczu pierwotnego). Przesącz zbierany w torebce kłębuszka przechodzi do światła cewek nerkowych, gdzie zachodzi wchłanianie zwrotne (reabsorpcja), będące drugim - po filtracji kłębuszkowej - procesem (regulowanym przez niektóre hormony i enzymy) przebiegającym na wielką skalę. Podlega mu około 98-99% moczu pierwotnego.

Wchłanianiu temu ulega m. in Wchłanianiu temu ulega m.in. około 180 litrów wody, 1100 g chlorku sodu i 150 g glukozy. Aby powyższe procesy mogły zachodzić, przez nerki musi przepłynąć aż 1/4 całej objętości krwi tłoczonej przez serce. Przepływ krwi w przeliczeniu na jeden gram tkanki jest wielokrotnie większy niż w innych narządach.

Oczywiście reabsorpcja w cewkach nerkowych jest ograniczona i niektóre związki chemiczne i substancje, po przekroczeniu pewnego stężenia w surowicy krwi, pojawiają się w moczu. Za przykład może posłużyć sytuacja, kiedy stężenie glukozy we krwi przekracza około 170-180 mg%. Cewki nerkowe nie są wtedy w stanie wchłonąć jej z przesączu kłębkowego, gdyż został przekroczony tzw. próg nerkowy dla glukozy. Pojawia się ona wówczas w moczu - co jest zjawiskiem charakterystycznym dla cukrzycy.

W początkowym odcinku cewki, tj W początkowym odcinku cewki, tj. w cewce proksymalnej, wchłanianiu zwrotnemu podlega ok. 50-75% przesączu, m.in. woda, niektóre białka, aminokwasy, glukoza, mocznik, kwas moczowy, wodorowęglowy, sód, potas, chlorki, fosforany i wapń, a wydalany jest jon wodoru, niektóre leki i barwniki. W dalszych odcinkach cewki nerkowej, a mianowicie w pętli Henlego i cewce dystalnej, następuje dalsze wchłanianie wody, sodu, wapnia, magnezu, chloru i mocznika oraz wydzielanie m.in. wodoru, potasu, jonów amonowych. Doprowadza to w konsekwencji do odpowiedniego zagęszczenia i zakwaszenia moczu oraz powstawania moczu ostatecznego.

Mocz ostateczny wytwarzany w nerkach poprzez brodawki nerkowe, znajdujące się na szczytach piramid, wpływa do kielichów i dalej do miedniczki nerkowej, a stąd - dzięki ruchom perystaltycznym moczowodów - do pęcherza moczowego.

PĘCHERZ MOCZOWY Pęcherz moczowy jest dobrze umięśnionym, rozciągliwym i sprężystym zbiornikiem o objętości około 400-700 ml. Po wypełnieniu pęcherza moczem dochodzi do wzrostu ciśnienia w jego wnętrzu, drażnienia zakończeń nerwów czuciowych i pojawienia się zjawiska zwanego parciem; następuje skurcz mięśnia wypierającego oraz rozkurcz zwieraczy i mocz wypływa przez cewkę na zewnątrz. Objętość dobowa moczu w warunkach prawidłowych wynosi około 1,0-3,0 litra.

Równowaga kwasowo-zasadowa Kolejną niezwykle ważną rolą spełnianą przez nerki jest utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej. Komórki i tkanki organizmu są bardzo wrażliwe na zmianę środowiska wewnętrznego w kierunku kwaśnym lub zasadowym. Stąd kwasica i zasadowica stanowią istotne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania ustroju. Ze względu na przemiany metaboliczne ustrój ma tendencję do stałego ulegania zakwaszaniu. Utrzymanie wyżej wymienionej równowagi (dopuszczalne są niewielkie odchylenia w granicach normy) możliwe jest m.in. dzięki wydalaniu nadmiaru jonów wodorowych oraz zatrzymywaniu dwuwęglanów. Procesy te zachodzą w cewkach nerkowych

Hormony i enzymy wytwarzane przez nerki Nerki wytwarzają i wydzielają również niektóre hormony i enzymy. Do najbardziej znanych należą: renina, aktywna postać witaminy D3, erytropoetyna oraz prostaglandyny, hormon natriuretyczny i kalikreina.

Renina jest produkowana przez komórki tzw Renina jest produkowana przez komórki tzw. układu przykłębuszkowego nerek. Zwiększone jej wydzielanie ma miejsce m.in. przy spadku ciśnienia tętniczego krwi (na przykład po krwotokach). Renina uruchamia złożony łańcuch reakcji, których efektem końcowym jest zwiększone uwalnianie związków naczyniokurczących (angiotensyny) oraz hormonów zwiększających zwrotne wchłanianie sodu i wody w cewkach nerkowych (aldosteronu). W ten sposób nerka "broni" ustrój przed ostrą niewydolnością układu krążenia.

Witamina D3 jest przyjmowana z pokarmem, bądź też powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych - lecz dopiero w nerkach powstaje z niej najbardziej aktywna postać witaminy D3, dwuhydroksycholekalcyferol. Jak wiadomo, witamina ta odgrywa wielką rolę w zapobieganiu i leczeniu krzywicy u dzieci oraz rozmiękania kości u dorosłych.

Erytropoetyna to hormon syntetyzowany w nerkach, warunkujący prawidłową produkcję krwinek czerwonych w szpiku. Jej niedobór, wywołany znacznym uszkodzeniem nerek, jest jedną z głównych przyczyn niedokrwistości obserwowanej u chorych z przewlekłą ich niewydolnością.

CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Do głównych schorzeń nerek i dróg moczowych należą: wady rozwojowe układu moczowego, przewlekła i ostra niewydolność nerek, zespół nerczycowy, pierwotne kłębuszkowe zapalenie nerek, zakażenia układu moczowego, śródmiąższowe zapalenia nerek, kamica układu moczowego, nowotwory układu moczowego, nefropatie wtórne, choroby gruczołu krokowego.

Moczowody Moczowody są to przewody odprowadzające mocz ostateczny z miedniczek nerkowych w dół do pęcherza moczowego. Średnica moczowodu wynosi 3-9mm, a długość około 30 cm.

PECHERZ MOCZOWY Pęcherz moczowy jest zbiornikiem moczu utworzonym z mięśni gładkich. Uchodzą do niego oba moczowody, a odchodzi cewka moczowa. Położony w jamie brzusznej poza spojeniem łonowym (u mężczyzn). U kobiet pęcherz moczowy przylega do przedniej ściany pochwy i szyjki macicy. To narząd bardzo rozciągliwy, jego pojemność normalnie wynosi 350 - 700cm3 (krańcowo nawet do 3 litrów).

Cewka moczowa Cewka moczowa jest to przewód odprowadzający mocz z pęcherza moczowego. Długość cewki męskiej wynosi około 18 cm i kończy się ujściem zewnętrznym na szczycie prącia. Cewka kobieca ma około 3cm długości i uchodzi do przedsionka pochwy powyżej jej ujścia. W miejscu przejścia ścian pęcherza w cewkę moczową jej światło zamykają dwa mięśnie - zwieracze cewki moczowej

Zwieracz wewnętrzny, wchodzi w skład ściany pęcherza moczowego, zbudowany z mięśni gładkich nie zależy od woli człowieka. Zwieracz zewnętrzny, niedaleko ujścia cewki moczowej utworzony jest z mięśni poprzecznie prążkowanych, zależnych od woli. Oba zwieracze szczelnie zaciskają światło cewki moczowej, stale są w stanie skurczu - z wyjątkiem okresów oddawania moczu.

Sygnałem do oddania moczu jest uczucie parcia na mocz, powodowane wypełnieniem pęcherza przy koło 300 ml zebranego płynu w pęcherzu. Oddawanie moczu jest w zasadzie aktem odruchowym. Jednak w warunkach normalnych mechanizm ten jest sterowany i kontrolowany przez czynność kory mózgowej.

Układ płciowy

Układ płciowy męski Układ rozrodczy męski składa się z narządów rozrodczych wewnętrznych tj. - jądra - najądrza - nasieniowody - pęcherzyki nasienne, - przewody wytryskowe, - gruczoł krokowy, - gruczoły opuszkowo-cewkowe oraz z narządów rozrodczych zewnętrznych: - prącie - moszna

Jądra Jądra to parzyste męskie gruczoły płciowe. Zawiązują się w okresie rozwoju płodowego w jamie ciała, a w toku dalszego rozwoju płodowego (7/9 m-c) opuszczają się w dół przez kanał pachwinowy do worka skórnego - moszny. Każde jądro otoczone jest łącznotkankową błoną białawą, która przy tylnym brzegu tworzy zgrubienie - śródjądrze. Jądro składa się z promieniście ułożonych zrazików wypełnionych cienkimi i poskręcanymi kanalikami nasiennymi, wytwarzającymi plemniki. Jeszcze w jądrze kanaliki łączą się w gęstą sieć od której odchodzi około 20 przewodzików. Przewodziki te na górnym biegunie jądra ulegają skręceniu i tworzą tzw. najądrze. W najądrzu przewodziki odprowadzające uchodzą początkowo do przewodu najądrza, a ten przechodzi w nasieniowód.

Najądrza Najądrza są miejscem gromadzenia się dojrzałych plemników. Najądrze stanowi dalszy ciąg przewodzików wyprowadzających nasienie z jądra i przechodzi następnie w nasieniowód.

Gruczoł krokowy (stercz) Gruczoł krokowy (stercz) jest pojedynczym gruczołem o kształcie i wielkości zbliżonej do kasztana. Swą podstawą (zwróconą ku górze) dotyka dna pęcherza moczowego. Mętna i biaława wydzielina sterczu (zawiera m.in. białko sperminę) nadaje nasieniu charakterystyczny zapach.

Nasieniowody Nasieniowody to przewody o silnie umięśnionych ściankach ok.3mm, i długości około 50 cm. W przebiegu przez mosznę i kanał pachwinowy, nasieniowód przechodzi do miednicy małej, podąża kolejno ku tylnej ścianie pęcherza moczowego i po połączeniu z ujściem pęcherzyka nasiennego tworzy wspólny przewód wytryskowy. Przewód ten przebija środkową część gruczołu krokowego i uchodzi do cewki moczowej.

Podczas wytrysku nasienia plemniki zostają wyrzucone przez przewód najądrza do nasieniowodu, a następnie do cewki moczowej. Wytrysk wyrzuca plemniki ale i wraz z nimi wydzielinę gruczołów dróg odprowadzających - niezbędna dla życia plemników. wydzielina ta wraz z plemnikami tworzy spermę. Zasadowy odczyn wydzieliny dróg odprowadzających nasienie ma istotne znaczenie w procesie zapłodnienia, gdyż neutralizuje on wydzielinę kobiecych dróg rodnych. Szybkość poruszania się plemników w drogach rodnych wynosi około 20 cm na godzinę.

Uwolnione plemniki podążają do macicy, a następnie kierują się w stronę jajowodów. W jajowodzie najczęściej plemniki spotykają wydalone przez jajnik jajo i tu dochodzi do zapłodnienia. Zapłodnienia komórki jajowej dokonuje tylko jeden plemnik. Wkrótce potem zapłodniona już komórka otacza się specjalną błonką co sprawia, że staje się niedostępna dla pozostałych plemników.

Pęcherzyki nasienne Pęcherzyki nasienne położone są w tylnej części pęcherza moczowego ich przewody wyprowadzające uchodzą do przewodów wytryskowych. Wydzielina pęcherzyków nasiennych stanowiąca część płynu nasiennego, to gęsty płyn, którego składniki pobudzają ruchy plemników

Gruczoły opuszkowo - cewkowe Gruczoły opuszkowo - cewkowe o wielkości ziaren grochu fasoli, zabezpieczają plemniki przed kwaśnym środowiskiem cewki moczowej i pochwy, poprzez produkcję wydzieliny o charakterze zasadowym. Wydzielina ta dołącza podczas ejakulacji do wydzieliny pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego , tworząc tzw. osocze nasienia.

Prącie Prącie to narząd kopulacyjny, zbudowany z dwóch ciał jamistych i ciała gąbczastego - w nim przebiega cewka moczowa. Ciała jamiste stanowią układ zatok, do których podczas podniecenia napływać może krew tętnicza. W tym czasie odpływ krwi z ciał jamistych jest utrudniony, i powoduje to uniesienie prącia - wzwód, a w konsekwencji umożliwia kopulację.

Układ płciowy żeński Układ płciowy żeński tworzą narządy płciowe wewnętrzne, do których zalicza się: - jajniki - jajowody - macica - pochwa oraz narządy rozrodcze zewnętrzne: - wargi sromowe większe i mniejsze - łechtaczka - gruczoły przedsionkowe.

Jajniki Jajniki to narządy o wielkości 3 cm x 2 cm x 1 cm, i średniej wadze około 3 gramów, spełniają funkcję żeńskich gruczołów rozrodczych. Jajniki zawieszone są na więzadłach w dolnej części jamy brzusznej, w tzw. miednicy małej i przylegają do jej bocznych ścian. Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. W przekroju przez jajnik obserwujemy strukturę złożoną z dwóch warstw: - warstwa wewnętrzna czyli rdzenna, utworzona jest z tkanki łącznej i z licznych naczyń, - warstwa zewnętrzna czyli korowa utworzona jest z tkanki łącznej oraz rozrzuconych w niej licznych pęcherzyków.

Liczba pęcherzyków w obu jajnikach wynosi 400 do 500 tys. Od momentu osiągnięcia przez kobietę dojrzałości płciowej (12 - 16r.ż), aż do momentu wygaśnięcia jej funkcji rozrodczych (ok. 45 - 50 r.ż.), przeciętnie co 28 dni dojrzewa w jajniku tzw. pęcherzyk Graafa (dojrzały ma średnicę ok. 1cm), uwalniając komórkę jajową (ok. 0,2 mm średnicy). Jajo dostaje się do jajowodu, a w miejscu pękniętego pęcherzyka tworzy się ciałko żółte (gruczoł dokrewny), którego wydzielina jest konieczna do umożliwienia wszczepienia się zapłodnionego jaja w śluzówkę macicy.

Jajowody Jajowody to parzyste przewody o długości ok. 12 cm, przez które jajo dostaje się do macicy. Wolny koniec jajowodu rozpoczyna się ujściem brzusznym jajowodu w kształcie lejka i obejmuje część jednego z jajników. Drugi koniec uchodzi do macicy. Budowa taka sprzyja wychwytywaniu komórki jajowej, a ruch rzęsek nabłonka wyściełającego jajowód, kieruje oocyt do jego światła.

Macica Macica to nieparzysty narząd, w którym rozwija się zarodek. Swoim kształtem przypomina spłaszczoną gruszkę. Macica składa się głównie z grubej warstwy mięśniowej, zbudowanej z włókien gładkich. W budowie macicy wyróżnia się trzon i szyjkę, w której można wyróżnić jeszcze część pochwową szyjki. Przewód szyjki macicy przedłuża się w jamę macicy, pokrytą od wewnątrz błoną śluzową. Błona śluzowa złuszcza się i odnawia w czasie comiesięcznych cykli kobiety. Typowym położeniem macicy jest jej nachylenie i zgięcie ku przodowi. Jednak macica jest narządem ruchomym i różne może być jej położenie w miednicy. Otrzewna pokrywająca trzon macicy wytwarza ku bokom fałd zwany więzadłem szerokim. Więzadło szerokie umocowuje macicę, a dalej utrzymują ją parzyste więzadła obłe macicy oraz więzadła krzyżowo-maciczne.

Pochwa Pochwa jest mięśniowo błoniastym przewodem łączącym macicę z zewnętrznymi narządami płciowymi. Górny odcinek pochwy obejmuje szyjkę macicy (część pochwowa), która częściowo wnika do pochwy. Pochwa spełnia funkcję kanału przez który dostaje się sperma oraz kanału rodnego, przez który dziecko wydostaje się na zewnątrz. Dzięki zawartości komórek mięśni gładkich oraz tkanki sprężystej jest narządem rozciągliwym (wyraźnie uwidacznia się to podczas porodu). 

Srom Ponad spojeniem łonowym powstaje wypukłość zwana wzgórkiem łonowym. Ku dołowi wzgórek łonowy przechodzi w wargi sromowe większe. Pomiędzy wargami sromowymi większymi znajdują się wargi sromowe mniejsze pokryte błoną śluzową. Otaczają one i ograniczają przedsionek pochwy. Wejście do pochwy zasłonięte jest częściowo błoną dziewiczą, utworzoną przez zdwojenie błony śluzowej.

Łechtaczka Łechtaczka położona w górnym kącie szpary sromowej, rozwojowo stanowi odpowiednik prącia. Zawiera ona dwa ciała jamiste, które podobnie jak prącie, mogą wypełniać się krwią pod wpływem podniecenia płciowego.

Badania układu moczowego

OCENA ZDOLNOŚCI ZAGĘSZCZANIA MOCZU TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Podstawą oceny zdolności zagęszczania moczu jest znane zjawisko oddawania przez ludzi małych ilości znacznie zagęszczonego moczu w stanach ograniczonej podaży płynów (odwodnienie).

CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie zdolności zagęszczania moczu ma na celu określenie stopnia wydolności cewek nerkowych. Utrata tych zdolności przez nerki może być jednym z pierwszych objawów niewydolności nerek.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Podejrzenie wczesnej fazy niewydolności nerek. Choroby cewkowo-śródmiąższowe nerek.

BADANIA POPRZEDZAJĄCE Należy ocenić we krwi stężenie kreatyniny oraz stężenie podstawowych elektrolitów: sodu i potasu. Wyniki badań laboratoryjnych powinny być przedstawione zlecającemu badanie lekarzowi.

OPIS BADANIA Badanie zdolności zagęszczania moczu polega na całkowitym powstrzymywaniu się od przyjmowania płynów. Jednocześnie, każdą porcję oddanego moczu ocenia się pod kątem jego ciężaru właściwego (gęstości względnej). W laboratoriach, które dysponują odpowiednią aparaturą, bada się także tzw. osmolalność (na ogół obliczaną z wartości ciężaru właściwego moczu) wydalanego moczu. Założony czas wykonywania próby wynosi 24 godziny.

Ulega ona przerwaniu w przypadku, gdy tzw Ulega ona przerwaniu w przypadku, gdy tzw. osmolalność moczu osiągnie lub przekroczy odpowiednią wartość. Jeśli w czasie wykonywania tej próby nie udaje się osiągnąć określonej wartości, to fakt ten przemawia za upośledzeniem zdolności zagęszczania moczu. Niekiedy, szczególnie u osób, które nie potrafią powstrzymać się od przyjmowania płynów, wykonuje się zmodyfikowaną próbę zagęszczania moczu tzw. próbę Zimnickiego .

Próba ta polega na podawaniu w ciągu doby określonej ilości płynów (1000 ml) oraz pomiarze ciężaru właściwego w kolejnych porcjach moczu. Wynik badania przekazywany jest w formie wykazu wartości liczbowych badanych parametrów.

CZAS Badanie trwa do 24 godzin INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Dotychczasowe wyniki badań funkcji nerek. Aktualnie przyjmowane leki. W czasie badania Pojawienie się takich objawów jak: niemożność opanowania pragnienia, osłabnięcie. JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Uzupełnić powoli powstałe niedobory płynowe.

Urografia TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Urografia jest to obrazowa metoda badania nerek oraz dróg wyprowadzających mocz za pomocą wprowadzonych do organizmu środków cieniujących, które silniej niż otaczające tkanki pochłaniają promieniowanie rentgenowskie. Użyte środki cieniujące, po dożylnym wprowadzeniu do krwiobiegu, są szybko usuwane przez nerki. W trakcie naświetlania promieniami rentgenowskimi na ekranie monitora ukazuje się obraz będący skutkiem wydzielania, a następnie wydalania, środka cieniującego w układzie moczowym. Istnieje możliwość zarejestrowania tego obrazu w dowolnym momencie na kliszy rentgenowskiej.

CZEMU SŁUŻY BADANIE? Za pomocą tego badania można określić dokładnie wielkość, kształt i położenie nerek i ocenić prawidłowość układu kielichowo-miedniczkowego. Badanie jest również pomocne w ustaleniu istnienia kamienia lub kamieni w układzie kielichowo-miedniczkowym lub w drogach wyprowadzających mocz. Badaniem tym można również ocenić skutki obecności kamienia lub kamieni w układzie moczowym. Za pomocą urografii można również stwierdzić istnienie torbieli lub guzów nerek. Na jej podstawie dokonuje się także oceny stopnia zalegania moczu w pęcherzu moczowym (np. w przypadku znacznego przerostu gruczołu krokowego).

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Kamica nerkowa. Torbiele i guzy nerek. Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek. Gruźlica nerek. Choroby gruczołu krokowego. Choroby pęcherza moczowego. Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek. Urazy nerek. Nadciśnienie tętnicze. Przygotowanie do biopsji nerki.

CZAS Badanie trwa zwykle około jednej godziny. INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE Przed badaniem Nadwrażliwość na środki cieniujące. Skłonność do uczuleń. Aktualnie przyjmowane leki. Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna). Ciąża. W czasie badania Wszelkie nagłe dolegliwości (np. duszność, świąd skóry). JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Nie ma specjalnych zaleceń.

OPIS BADANIA Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Niekiedy w trakcie wykonywania badania wykonujący je lekarz zaleca przyjęcie innej pozycji np. na lewym boku. Lekarz prowadzący podaje dożylnie (najczęściej do żyły w dole łokciowym) substancję cieniującą (kontrast) w ilości będącej wynikiem przeliczenia na jednostkę masy ciała. Najczęściej używanym środkiem cieniującym jest uropolina zawierająca związki jodu. Przed podaniem kontrastu wykonuje się tzw. puste zdjęcie przeglądowe, a po zaaplikowaniu środka kontrastowego wykonuje się kolejne zdjęcia, najczęściej w 5, 10, 25, i 60 minucie badania. W razie potrzeby (np.w przypadku stwierdzenia bloku odpływu moczu) badanie można przedłużyć do kilku lub kilkunastu godzin. Można również podać w tym czasie dodatkową ilość środka kontrastowego. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi kliszami rentgenowskimi.

Angiografia TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Angiografia nerkowa jest to obrazowa metoda badania unaczynienia nerek oraz otaczających je narządów z użyciem promieni rentgenowskich. Obraz naczyń i unerwionych przez nie narządów uzyskuje się poprzez podanie przez specjalny cewnik środka cieniującego (pochłaniającego silnie promieniowanie rentgenowskie) do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub w sposób bezpośredni do jednej z tętnic nerkowych (angiografia celowana). Szczegółowe informacje dotyczące zasady badania zostały opisane w rozdziale "Badania obrazowe wielonarządowe". Środek kontrastowy podany do układu tętniczego ulega stopniowemu wydalaniu do dróg moczowych i dzięki temu, w końcowej części badania, można przejść do fazy urograficznej (patrz urografia).

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Nadciśnienie tętnicze WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Nadciśnienie tętnicze. Zwężenie tętnicy nerkowej. Anomalie naczyniowe dotyczące układu moczowego (naczyniaki i naczynia dodatkowe). Guzy nerki i nadnerczy. Gruźlica nerki. Zator tętnicy nerkowej. Urazy nerek. Ocena unaczynienia nerki przeszczepionej. Inne (np. krwiomocz nieznanego pochodzenia).

Opis badania Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Skóra w okolicy pachwiny okładana jest jałowymi serwetami, a następnie odkażana. Miejsce wprowadzenia cewnika jest nakłuwane kilkakrotnie w celu wprowadzenia środka do znieczulenia miejscowego (np. lignokaina). Po zlokalizowaniu tętnicy udowej jest ona nakłuwana specjalną igłą, przez którą wprowadzony jest cewnik naczyniowy wykonany ze specjalnego materiału dającego możliwość prześledzenia jego położenia na monitorze aparatu (tzw. metoda Seldingera). Cewnik wprowadzony zostaje do aorty brzusznej w okolicę odejścia tętnic nerkowych lub też bezpośrednio do jednej z tętnic. Następnie cewnik zostaje połączony z przewodem prowadzącym do automatycznej strzykawki wypełnionej środkiem kontrastującym (np. uropolina). Lekarz wykonujący badanie po upewnieniu się o prawidłowym położeniu cewnika podaje ze strzykawki automatycznej odpowiednią ilość kontrastu. Po zakończeniu badania lekarz usuwa cewnik z tętnicy i zakłada opatrunek uciskowy na miejsce wkłucia.

BADANIE URODYNAMICZNE Z POMIAREM PRZEPŁYWU MOCZU TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie urodynamiczne polega na pomiarze czynności tych części składowych dolnego odcinka dróg moczowych (mięsień wypierasz pęcherza, szyjka pęcherza i zwieracz zewnętrzny cewki moczowej) od których zależy prawidłowe opróżnianie pęcherza moczowego podczas oddawania moczu (mikcji). W tym celu stosuje się m.in. elektomiograf do zapisu czynności elektrycznej badanych mięśni i manometr do pomiaru ciśnienia w pęcherzu moczowym. Coraz częściej aparatura do wykonywania badania jest sprzężona z komputerem, który dokonuje analizy danych. Badanie urodynamiczne jest zawsze poprzedzone pomiarem przepływu (strumienia) moczu w jednostce czasu podczas mikcji, a następnie pomiarem objętości moczu zalegającego w pęcherzu moczowym.

CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie urodynamiczne pozwala dokładnie określić rodzaj zaburzeń prowadzących do nieprawidłowości w opróżnianiu pęcherza moczowego. Jednocześnie służy ono ustaleniu pojemności pęcherza moczowego oraz tzw. czasu pęcherzowego, czyli czasu subiektywnego odczuwania jego wypełnienia. W badaniu urodynamicznym można określić nie tylko sprawność mięśni biorących udział w opróżnianiu pęcherza moczowego, ale także prawidłowość koordynacji pomiędzy wypieraczem pęcherza a zwieraczem cewki moczowej.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Zaburzenia mikcji, takie jak: częstomocz dzienny lub nocny, parcia naglące, oddawanie moczu w kilku porcjach, osłabienie strumienia moczu, zatrzymanie oddawania moczu. Znaczne zaleganie moczu po mikcji. Nietrzymanie moczu. Odpływy moczu wsteczne pęcherzowo-moczowodowe. Uchyłki pęcherza moczowego.

Biopsja nerki TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Biopsja nerki jest badaniem pozwalającym na mikroskopową ocenę miąższu nerki. Obraz ten uzyskuje się poprzez pobranie wycinka nerki, sporządzenie z niego preparatów mikroskopowych, a następnie poddanie ich procesom barwienia umożliwiającym pod mikroskopem świetlnym uwidocznienie poszczególnych struktur nerki. Dodatkowo, po poddaniu części preparatów specjalnej procedurze, można wykonać ocenę obecności w strukturach nerki (głównie w kłębuszkach nerkowych) immunoglobulin lub innych zmian świadczących o rodzaju oraz aktywności odczynu immunologicznego toczącego się w nerkach. Tą część badania wykonuje się przy pomocy mikroskopu immunofluorescencyjnego. W ośrodkach medycznych posiadających taką możliwość dokonuje się także oceny części pobranego wycinka w mikroskopie elektronowym.

CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie to umożliwia określenie prawidłowości budowy miąższu nerkowego. Jednocześnie, pozwala ono na ocenę (jakościową oraz w przybliżony sposób ilościową) procesów toczących się w poszczególnych strukturach nerki, głównie kłębuszkach nerkowych oraz sródmiąższu nerek. Dodatkowo, łączne porównywanie obrazów uzyskiwanych w opisanych powyżej metodach daje wgląd w rozległość zmian, aktywność oraz stopień zaawansowania procesu chorobowego. W wielu przypadkach biopsja nerki pozwala na ocenę zniszczeń dokonanych w nerce w trakcie choroby. Wnioski wyciągnięte z konfrontacji stanu klinicznego z obrazem biopsyjnym służą do prognozowania co do dalszego postępu choroby oraz stanowią podstawę do podjęcia decyzji o rodzaju niezbędnego u danego pacjenta leczenia.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Pierwotne kłębuszkowe zapalenie nerek WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA Pierwotne kłębuszkowe zapalenie nerek. Wtórne kłębuszkowe zapalenie nerek. Ostre śródmiąższowe zapalenia nerek. Izolowany białkomocz nieznanego pochodzenia. Izolowany krwiomocz nieznanego pochodzenia. Ocena nerki przeszczepionej.

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU. Zgodnie z zaleceniem lekarza JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU? Zgodnie z zaleceniem lekarza. Nie należy wstawać, bądź zdejmować opatrunku uciskowego bez porozumienia z lekarzem prowadzącym. Zwykle pacjent powinien do następnego dnia pozostawać w pozycji leżącej. Kolejne porcje moczu należy przekazywać do badania.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Wystąpienie przejściowego krwiomoczu MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Wystąpienie przejściowego krwiomoczu. Bardzo rzadko może dojść do powstania krwiaka w nerce lub okolicy nerki.

WZIERNIKOWANIE PĘCHERZA MOCZOWEGO Badanie nazywane jest również: CYSTOSKOPIA

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA Badanie to polega na bezpośrednim oglądaniu wnętrza pęcherza moczowego za pomocą wziernika zwanego cystoskopem, wprowadzonego przez cewkę moczową. Cystoskop jest sztywną metalową rurą z układem optycznym, w którym pole widzenia jest oświetlone dzięki wiązce świadłowodów (tzw. zimne oświetlenie). Wziernik ten, wyposażony jest w urządzenia umożliwiające np. przepłukiwanie wybranych miejsc, a także odsysanie płynnej treści. Cystoskopia może być połączona z pobraniem fragmentu tkanki (wycinka) do badania histopatologicznego. Niekiedy badania te poszerza się o sondowanie moczowodów (np. w przypadku podejrzenia bloku odpływu moczu w moczowodzie) przy pomocy specjalnego cewnika (sondę). Istnieje wówczas możliwość, aby przez wprowadzony do moczowodów cewnik podać środek cieniujący, który pochłania promieniowanie rentgenowskie. Jednoczesne prześwietlenie rentgenowskie pozwala uwidocznić moczowód na ekranie monitora lub na zdjęciach rentgenowskich.

CZEMU SŁUŻY BADANIE? Badanie to umożliwia unaocznienie zmian zachodzących w pęcherzu moczowym i ujściach moczowodów. Stanowi ono niezwykle istotny element w rozpoznawaniu i różnicowaniu stanów zapalnych oraz guzów pęcherza moczowego. Niezwykle ważnym elementem badania - w przypadku podejrzenia guza pęcherza - jest pobranie wycinka do badania mikroskopowego. Ocena tkanki przez doświadczonego histopatologa pozwala nie tylko na wykluczenie, ale także w przypadku potwierdzenia tego rozpoznania, na wyznaczenie najlepszego w danym przypadku postępowania leczniczego. Przy pomocy cystoskopii ocenia się także stopień zalegania moczu w pęcherzu (np. w przypadku przerostu gruczołu krokowego

Wskazania do wykonania badania Guzy pęcherza moczowego. Gruźlica układu moczowego. Wady rozwojowe cewki i pęcherza moczowego. Kamica moczowa. Zapalenie pęcherza moczowego. Krwiomocz nieznanego pochodzenia. Ocena zespolenia moczowodowo-pęcherzowego nerki przeszczepionej.

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU Istnieje możliwość przejściowego pojawienia się krwi w moczu (krwiomocz). Niekiedy po badaniu w wyniku wprowadzenia instrumentów medycznych do dróg moczowych, może wystąpić zakażenie dolnego odcinka układu moczowego. Wymaga to przyjmowania leków przeciwbakteryjnych przepisanych przez lekarza prowadzącego.

mocz

Mocz - uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu, zawierający produkty przemiany materii bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju

Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości spożytych płynów i temperatury otoczenia.

W skład moczu wchodzi: 96% wody 2,5% azotowych produktów przemiany materii (głównie mocznik) 1,5% soli mineralnych minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i sm

W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się cukry, białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie. Obecność któregoś z tych czynników może być objawem choroby: cukier w moczu może oznaczać cukromocz - objaw cukrzycy białko w moczu może oznaczać białkomocz - zaburzenia w pracy wątroby (np. żółtaczka) limfocyty oraz bakterie w moczu - objaw (np. roponercza).

Cechy i skład moczu zdrowego, dorosłego człowieka: cecha - wartość kolor - słomkowa smak - słony odczyn -pH 4,5-7,5 cukier - brak białko -brak nabłonki - pojedyncze erytrocyty -do kilku w polu widzenia leukocyty - kilka w polu widzenia

Choroby układu moczowego Ból jądra Chlamydia i ureaplazma Gruczolak gruczołu krokowego Hematuria Hiperaldosteronizm HSV Kamica cewkowa Kamica cystynowa Kamica fosforanowa Kamica kielichowa Kamica ksantynowa Kamica moczanowa Kamica moczowa Kamica moczowodowa Kamica nerkowa Kamica pęcherzowa Kamica szczawianowa Kamica wapniowa Kamienie w nerkach K

Kolka nerkowa KrwiomoczŁagodny rozrost prostaty Łagodny rozrost stercza Mocznica Nietrzymanie moczu Opryszczka narządów płciowych Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek Przewlekle odmiedniczkowe zapalenie nerek

Rak gruczołu krokowego Rak nerki Rak prącia Roponercze Rzeżączka Skaza moczanowa Torbielowatość nerek TryperUraemiaUremia

Wierzchniactwo Wodonercze Zapalenie cewki moczowej Zapalenie gruczołu krokowego Zapalenie miedniczek nerkowych Zapalenie nerek Zapalenie pęcherza moczowego Zapalenie pochwy Zapalenie prostaty Zapalenie sromu Zapalenie stercza Zespół Conna Zespół nefrotyczny Zespół nerczycowy Żylaki powrózka nasiennego

HSV Inne nazwy choroby: Opryszczka narządów płciowych; HSV rozprzstrzenia się od osoby do osoby poprzez całowanie, stosunki pochwowe, oralne oraz analne. Osoba zarażona przekazuje wirusa wtedy, gdy widoczne są pęcherzyki, czy owrzodzenia, ale również wtedy, kiedy nie ma żadnych objawów. Zakażenie może być rozsiewane przez osobę, która nawet nie wie, że jest chora.

Zespół Conna Inne nazwy choroby: Hiperaldosteronizm; Pierwotny lub wtórny. Zespół Conna, inaczej hiperaldosteronizm pierwotny, pojawia się najczęściej między 30 a 50 rokiem życia. Choroba spowodowana jest nadczynnością kory nadnerczy, które wytwarzają nadmiar aldosteronu przy jednoczesnym zahamowaniu aktywności reninowej osocza.

Zespól nefrotyczny Inne nazwy choroby: Zespół nerczycowy; Zespół nerczycowy (nefrotyczny) charakteryzuje się nadmierną nieskompensowaną utratą białka z moczem. Stan ten nazywa się białkomoczem: w przypadku zespołu nerczycowego przekracza ilość 3,5 g/dobę lub 50 mg/kg masy ciała/dobę.

Choroby związane z wydalaniem moczu: moczówka prosta kamienie nerkowe.

Wydzielanie moczu ściśle uzależnione jest także od kontroli nerwowej, ilość wazopresyny (hormonu wydzielanego przez przysadkę), posiada także związek z układem krążenia. Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego. W zasadzie jest to akt odruchowy, którego kontroli dziecko uczy się w wieku ok. 1,5 roku. Zbyt wypełniony pęcherz powoduje mimowolne oddawanie moczu, czasem także w czasie snu (u dorosłych osób również).

Powstawanie moczu Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami. Krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz zbędnymi i szkodliwymi substancjami dostaje się do warstwy korowej kłębuszków nerkowych. W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi. W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego - czyli wchłonięcie z moczu pierwotnego do krwi cennych substancji (glukozy, witamin, soli mineralnych, wody). Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do kanalików zbiorczych. Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów. Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego. Przez cewkę moczową mocz jest wydalany na zewnątrz organizmu.

wierzchniactwo | Epispadiasis, czyli  wada wrodzona cewki moczowej i zewnętrznych narządów płciowych, dotycząca noworodków obu płci, ale częściej występująca u chłopców. Objawia się tym, że ujście zewnętrzne cewki moczowej położone jest na grzbietowej powierzchni prącia: cewka jest niezrośnięta, prącie krótkie i płaskie, zagięte ku górze, obserwujemy także nadmiar napletka od dołu.

Tryper Inne nazwy choroby: Rzeżączka; Rzeżączka, tryper, choroba weneryczna wywoływana przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Zakażenie następuje głównie przez kontakt płciowy. Może ona zaatakować cewkę moczową, genitalia, odbyt, oczy, jamę ustną i gardło, prowadząc do zapalenia narządów miednicy mniejszej, ciąży pozamacicznej, problemów z menstruacją, infekcji oczu, zapaleń i infekcji.

Oto wskazówki dietetyczne dla mężczyzn w każdym wieku: Jedz więcej świeżych owoców, ziaren zbóż i warzyw, zaś szczególnie cenne w profilaktyce raka stercza są warzywa strączkowe (także mrożone); Ogranicz spożycie czerwonego mięsa i tłustych pokarmów; Włącz do diety drób oraz ryby; Ogranicz spożycie cukru i liczbę kalorii w codziennej diecie; Zamiast słodzonych napojów gazowanych pij soki warzywne i owocowe, zieloną herbatę; Nie przesadzaj z alkoholem i paleniem tytoniu- szukaj zdrowszych „poprawiaczy nastroju”; Systematycznie zażywaj ruchu; długotrwałe siedzenie w biurze lub w samochodzie źle wpływa na twój organizm; Bądź optymistą. To bardzo pomaga w życiu.

Podstawowe nazewnictwo zaburzeń wydzielania i wydalania moczu

Bezmocz (anuria) - dobowa ilość moczu mniejsza od 100 ml Bezmocz (anuria) - dobowa ilość moczu mniejsza od 100 ml. Bezmocz jest niebezpiecznym dla zdrowia i życia stanem patologicznym, spowodowanym np. przez uszkodzenie lub chorobę nerki, ucisk, zatkanie kanalików nerkowych czy zaburzenie krążenia nerkowego krwi. Bezmocz, zależnie od stanu, może być leczony farmakologicznie lub, w skrajnych przypadkach, może wymagać dializy zewnątrzustrojowej lub przeszczepu nerki.

Skąpomocz (oliguria) jest to zmniejszenie ilości moczu dobowego poniżej 400-500 ml u dorosłych. Odpowiednio u niemowląt poniżej 1 ml/kg/h oraz u większych dzieci 0,5 ml/kg/h. Spadek ilości moczu poniżej 100 ml/dobę określa się mianem bezmoczu (anuria). Zmniejszenie diurezy występuje: u osób gorączkujących w przypadkach nadmiernej utraty wody w wyniku uporczywych biegunek, wymiotów, zlewnych potów w ostrej niewydolności nerek, w ostrym kłębuszkowym zapaleniu nerek, w schyłkowej mocznicy, w wodonerczu i innych przypadkach znacznego utrudnienia odpływu z dróg moczowych.

Pollakisuria polega na zwiększonej częstości mikcji, przy zachowanej prawidłowej dobowej ilości moczu.

Nykturia oznacza kilkakrotne oddawanie moczu w nocy Nykturia oznacza kilkakrotne oddawanie moczu w nocy. W części przypadków może być wynikiem przewagi diurezy nocnej nad dzienną we wczesnych okresach niewydolności nerek.

Poliuria - czyli wielomocz wiąże się z reguły z polidypsją Poliuria - czyli wielomocz wiąże się z reguły z polidypsją. Wypijanie dużych ilości płynów bardziej zwraca uwagę otoczenia, dlatego w wywiadach łatwiej jest ustalić istnienie polidypsji niż poliurii. Dysuria to bolesne, częste oddawanie moczu.

Incontinentio uranie - nieotrzymanie moczu jest szerokim pojęciem określającym wiele postaci mimowolnego oddawania moczu. Określenie to powinno być zarezerwowane dla bezwiednego wyciekania moczu spowodowanego wadami budowy lub unerwienia dolnego odcinka dróg moczowych.

Enuresis bezwiedne oddawanie moczu w dzień lub w nocy. Enuresis nocturna - moczenie nocne, jest zaburzeniem czynnościowym, istotnym po 5. roku zycia, gdy czynność oddawania moczu powinna być kontrolowana również w nocy. Gdy moczenie nocne występuje nieprzerwanie od wczesnego dzieciństwa i nie towarzyszy mu moczenie dzienne, określane jest jako moczenie nocne pierwotne. Jeśli występuje u dziecka, które poprzednio nie moczyło się w nocy, lub jeśli towarzyszy temu moczenie dzienne, można przyjąć, że jest to moczenie nocne wtórne.

Enuresis diurna - moczenie dzienne oznacza mimowolne oddawanie w ciągu dnia pojedynczych porcji moczu. Pojęcie to nie powinno być mylone z określeniem "incontinentio uranie".