PLECY WKLĘSŁE (Dorsum concavum)

OPIS WADY W większości przypadków istotą wady jest pogłębienie fizjologicznej lordozy lędźwiowej połączone ze zmianami w jej zasięgu i kształcie.

LORDOZA LĘDŹWIOWA WARUNKI PRAWIDŁOWE: Odcinek L kręgosłupa ukształtowany jest w postaci wygięcia ku przodowi – lordozy lędźwiowej. Jej wielkość i kształt zależą od: predyspozycji dziedzicznych (budowy kości krzyżowej i miednicy), wieku, somatotypu, kształtu i stopnia ruchomości kifozy piersiowej, ustawienia miednicy, napięcia i długości mm stabilizujących stawy biodrowe. Lordoza lędźwiowa pełni rolę kompensacyjną w stosunku do kształtu i stopnia ruchomości kifozy piersiowej oraz ustawienia miednicy.

WARUNKI NIEPRAWIDŁOWE W warunkach nieprawidłowych, szczególnie patologicznych, lordoza ulega zmianom, które są przyczyną powstawania wad o różnym przebiegu klinicznym, co z kolei wymaga różnego sposobu postępowania terapeutycznego. Zależą one od: etiologii, lokalizacji zmian, różnego stopnia zaawansowania zmian.

ETIOLOGIA Plecy wklęsłe mogą występować jako wrodzone lub nabyte. W zespołach gimnastyki korekcyjnej mamy do czynienia z przypadkami pleców wklęsłych pierwotnie dystonicznych (z reguły występują one u dzieci z wiotkim gorsetem mięśniowym, w typach astenicznych). W związku z tym w tej grupie ingerencja okazuje się najbardziej skuteczna. Plecy wklęsłe pochodzenia patologicznego stanowią przypadki dla rehabilitacji.

LOKALIZACJA ZMIAN LOKALIZACJA SZCZYTU LORDOZY: Ze względu na zależność od wielkości, kształtu i ruchomości kifozy piersiowej, lordoza lędźwiowa zależy od cech powyższych czynników. LOKALIZACJA SZCZYTU LORDOZY: pogłębienie fizjologicznej lordozy bez zmiany jej lokalizacji (hiperlordoza lędźwiowa), występuje tendencja do kompensacyjnego pogłębienia kifozy piersiowej, przemieszczenie szczytu lordozy lędźwiowej, często połączone ze zmianami w jej rozległości i w związku z tym wyróżnia się: - lordozę niską, krótką z towarzyszącą jej często kifozą o długim łuku, - lordozę wysoką, długą, obejmującą wygięciem lordotycznym również w odcinku Th kręgosłupa. Towarzyszy jej kifoza krótka, wysoka.

STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA ZMIAN Lordoza u dzieci, nawet jeśli jest nieprawidłowa rzadko ulega zesztywnieniu, u dorosłych natomiast zjawisko to występuje znacznie częściej. Jest ono wynikiem głównie przykurczu tylnych więzadeł i mięśni. Dotyczy to zwłaszcza prostownika grzbietu odcinka L kręgosłupa, w mniejszym stopniu sklinowacenia krążków międzykręgowych i trzonów kręgowych. Kształt lordozy, jej lokalizacja, stopień i rozległość usztywnienia warunkują w następstwie charakter zmian wtórnych, powodujących często bóle w obrębie tego odcinka (tzw. bóle krzyża - LOW BACK PAIN). Istotną przyczyną tych zmian jest przeciążenie.

OMÓWIENIE ZAGADNIEŃ NA PRZYKŁADZIE SCHEMATYCZNIE UJĘTEJ PIERWOTNIE DYSTONICZNEJ HIPERLORDOZY LĘDŹWIOWEJ

W interesującym nas przypadku przyjmujemy, że krzywizna jest nadmiernie uwypuklona i ma tendencję do kompensacji wstępującej w odcinku Th. Hiperlordoza nie jest utrwalona, staw biodrowy posiada pełny zakres ruchomości, a prawidłowe ukształtowanie tego odcinka można uzyskać wysiłkowym napięciem mięśni.

WYGLĄD SYLWETKI WIDZIANEJ Z BOKU powiększone wygięcie lordozy lędźwiowej, mocno uwypuklone pośladki, zaakcentowane przodopochylenie miednicy, wypięty brzuch Powodem takiego wyglądu sylwetki jest dystonia mięśniowo – więzadłowa.

UKŁAD MIĘŚNIOWO - WIĘZADŁOWY ROZCIĄGNIĘTE I OSŁABIONE NAPIĘTE I/LUB PRZYKURCZONE MIĘŚNIE m. pośladkowy wielki, grupa kulszowo - goleniowa: - m. półścięgnisty, - m. półbłoniasty, głowa długa m. dwugłowego uda. mm brzucha, szczególnie część podpępkowa m. prostego brzucha m. biodrowo – lędźwiowy, m. prosty uda, prostownik grzbietu odc. L kręgosłupa, m. czworoboczny lędźwi WIĘZADŁA podłużne przednie podłużne tylne, nadkolcowe, międzykolcowe, żółte

CELE GŁÓWNE ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH Wyrobienie nawyku prawidłowej postawy, ze szczególnym uwzględnieniem ukształtowania odcinka L kręgosłupa i ustawienia miednicy. Uzyskanie zrównoważenia postawy w oparciu o właściwe ogólne zrównoważenie ciała. Umiejętność stosowania tej pozycji we wszystkich czynnościach życia codziennego.

CELE SZCZEGÓŁOWE W ZAKRESIE MOTORYCZNOŚCI/ TOR MORFOLOGICZNY Rozciągnięcie zespołu mięśni nadmiernie napiętych. Zwiększenie siły i wytrzymałości mm brzucha - szczególnie części podpępkowej. Utrzymanie prawidłowej ruchomości kręgosłupa. Wzmocnienie siły mm grzbietu odcinka Th kręgosłupa.

DOBÓR ĆWICZEŃ I POZYCJI WYJŚCIOWYCH Ze względu na tendencję do przenoszenia ruchu na sąsiednie odcinki kręgosłupa konieczne jest podczas korekcji odcinka L kręgosłupa zapewnienie właściwej stabilizacji miednicy w prawidłowym jej ustawieniu. Przy korygowaniu ustawienia miednicy należy z kolei zabezpieczyć prawidłowo ukształtowany i ustalony odcinek L kręgosłupa. Koniecznie trzeba zwrócić uwagę na wzmacnianie mm przy odpowiednich długościach, co wiąże się z doborem pozycji wyjściowych do ćwiczeń.

DOBÓR ĆWICZEŃ I POZYCJI WYJŚCIOWYCH c.d. Należy pamiętać, że: Podczas wzmacniania mm brzucha w pozycji zbliżenia przyczepów, m. biodrowo – lędźwiowy także pracuje w pozycji zbliżenia przyczepów! Korygując odcinek L trzeba zapewnić właściwe ustawienie odcinka Th kręgosłupa (biernie lub czynnie).

STABILIZACJA MIEDNICY Podczas stosowania ćwiczeń ogólnokształtujących mm prostujące staw biodrowy stabilizacji miednicy dokonuje się pozycjami Klappa: niską i średnią, w których miednicę utrzymuje kończyna dolna postawna ustawiona skulnie, w tym czasie kończyna wymachowa wykonuje wznos. Te same zalety posiada pozycja przysiadu podpartego jednonóż.

RÓŻNE UKSZTAŁTOWANIE ODCINKA L KRĘGOSŁUPA W ZALEŻNOŚCI OD POZYCJI Od pozycji kifotyzujących odcinek lędźwiowy kręgosłupa do umożliwiających lordozowanie: siad skulny, siad ugięty, siad równoważny, siad skrzyżny, siad prosty, siad okroczny lub zwarty na podwyższeniu, siad klęczny o stopach rozsuniętych, siad klęczny o stopach zwartych

ZADANIA SZCZEGÓŁOWE/ TOR ŚRODOWISKOWY Zalecenia dla dziecka są podobne, jak w przypadku wady plecy okrągłe. ZADANIA SZCZEGÓŁOWE/TOR FIZJOLOGICZNY ĆWICZENIA REEDUKACJI POSTURALNEJ Ogólne zasady stosowania tych ćwiczeń są podobne, jak w przypadku wady plecy okrągłe.