opracowanie: dr inż. Celina Marciszewska PSSE Kutno Zatrucia grzybami opracowanie: dr inż. Celina Marciszewska PSSE Kutno

"Grzybów było w bród: chłopcy biorą krasnolice, Tyle w pieśniach litewskich sławione lisice, Co są godłem panieństwa, bo czerw ich nie zjada I dziwna, żaden owad na nich nie usiada. Panienki za wysmukłym gonią borowikiem, Którego pieśń nazywa grzybów pułkownikiem. Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy I mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy, Czy świeży czy solony, czy jesiennej pory, Czy zimą. Ale Wojski zbierał muchomory. Inne pospólstwo grzybów pogardzone w braku Dla szkodliwości albo niedobrego smaku; Lecz nie bez użytku, one zwierza pasą I gniazdem są owadów, i gajów okrasą. Na zielonym obrusie łąk, jako szeregi Naczyń stołowych sterczą: tu z okrągłymi brzegi Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone, Niby czareczki różnym winem napełnione; Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe, Lejki, jako szampańskie kieliszki wysmukłe, Bielaki krągłe, białe, szerokie i płaskie, Jakby mlekiem nalane filiżanki saskie, I kulista, czarniawym pyłkiem napełniona Purchawka, jak pieprzniczka - zaś innych imiona Znane tylko w zajęczym lub wilczym języku, Od ludzi nie ochrzczone; a jest ich bez liku. Ni wilczych, ni zajęczych nikt dotknąć nie raczy, A kto schyla się ku nim, gdy błąd swój obaczy, Zagniewany, grzyb złamie albo nogą kopnie; Tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie"                                              Adam Mickiewicz

rozporządzenia Ministra Zdrowia Gatunki grzybów dopuszczone w Polsce do obrotu na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2011r. w sprawie grzybów dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych, środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy (Dz. U. z 2011 r. Nr 115, poz. 672)

WYKAZ GRZYBÓW DOPUSZCZONYCH DO OBROTU LUB PRODUKCJI PRZETWORÓW GRZYBOWYCH ALBO ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH ZAWIERAJĄCYCH W SWOIM SKŁADZIE GRZYBY (przykłady) 1)   borowik szlachetny (prawdziwek wszystkie odmiany) 2)   koźlarz babka (wszystkie odmiany) 3)   koźlarz grabowy 4)   koźlarz czerwony (wszystkie odmiany) 5)   maślak pstry 6)   maślak sitarz 7)   maślak ziarnisty 8)   maślak zwyczajny 9)   maślak żółty 10)  piaskowiec kasztanowaty

piaskowiec kasztanowaty koźlarz czerwony maślak pstry borowik szlachetny …Panek, krawiec, osikacz, podsinnik, baba, Tyle słów dla nazwania rumianego draba… (Jan Sztaudynger) maślak sitarz maślak zwyczajny piaskowiec kasztanowaty

11) piaskowiec modrzak 12) podgrzybek brunatny 13) podgrzybek zajączek   14)  podgrzybek złotawy   15)  czubajka kania   16)  dwupierścieniak cesarski   17)  gąska zielonka   18)  kolczak obłączasty   19)  lejkowiec dęty   20)  lejkówka wonna 21)  mleczaj rydz   22)  mleczaj smaczny   23)  opieńki - tylko młode owocniki;

dwupierścieniak cesarski podgrzybek brunatny czubajka kania lejkowiec dęty gąska zielonka  kolczak obłączasty

opieńki lejkówka wonna

24) pieczarka dwuzarodnikowa z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;   25)  pieczarka lśniąca z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;   26)  pieczarka ogrodowa - z wyjątkiem zbyt młodych   27)  pieczarka polna - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;   28)  pieczarka szlachetna - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;   29)  pieczarka zaroślowa - z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały;   

pieczarka dwuzarodnikowa pieczarka polna pieczarka zaroślowa płachetka kołpakowa twardzioszek przydrożny pieprznik jadalny (kurka)

32) twardzioszek przydrożny 33) boczniak ostrygowaty   30)  pieprznik jadalny (kurka) 31)  płachetka kołpakowa   32)  twardzioszek przydrożny   33)  boczniak ostrygowaty 34)  twardziak (Shii - take)   35)  łuskwiak lepki   36)  pochwiak pochwiasty   37)  trufla letnia 38)  trufla zimowa   39)  trufla czarnozarodnikowa   40)  trzęsak morszczynowaty   41)  ucho bzowe   42)  uszak gęstowłosy 43) mleczaj późnojesienny (jodłowy) 44) mleczaj świerkowy

twardziak (Shii - take) boczniak ostrygowaty trufla letnia ucho bzowe …Truflę zbierzesz, jeżeli wspomnisz Prozerpinę, Razem z psem lub świnią zszedłszy w dębinę... (Jan Sztaudynger)

Mleczaj późnojesienny Mleczaj świerkowy mleczaj rydz Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy I mniej sławny w piosenkach, za to najsmaczniejszy, (Adam Mickiewicz) Mleczaj późnojesienny

Zatrucia grzybami Przestrzega się przed spożyciem w stanie surowym wszystkich gatunków grzybów w tym jadalnych. Spożycie grzybów na surowo zwiększa stopień zatrucia

Zatrucia o działaniu cytotoksycznym Muchomor sromotnikowy Muchomor wiosenny piestrzenica kasztanowata (babie ucho, murchla, babie uszy) Muchomor sromotnikowy zasłonak rudy

Muchomor sromotnikowy - kredowobiałe blaszki - przyrośnięty pierścień na trzonie pochwa zwana „kielichem śmierci” Czubajka kania Muchomor sromotnikowy

Zatrucia o działaniu neurotropowym Krowiak podwinęty (olszówka) Muchomor czerwony Lejkówka odbielana Strzępiak ceglasty

Zatrucia o działaniu drażniącym przewód pokarmowy Wieruszka ciemna (Wieruszka zatokowata) Gąska tygrysowata

  Borowik szatański (szatan) Maślanka wiązkowa Gołąbkowate Mleczaj wełnianka Gołąbek wymiotny

Jak uniknąć pomyłek, przy zbieraniu grzybów Zbieramy grzyby, które znamy Przy małej znajomości grzybów najlepiej nie zbierać okazów z blaszkami pod kapeluszem, wśród nich są gatunki śmiertelnie trujące Grzyby zbieramy przez wykręcanie owocników z podłoża Rozróżnienie gatunków jadalnych od trujących na podstawie smaku jest niebezpieczne, np. muchomor sromotnikowy zwany „leśną śmiercią”, ma słodki i przyjemny smak Nie należy wierzyć starym przesądom, ciemnienie cebuli czy czernienie srebrnej łyżki włożonej do potrawy z grzybów nie dowodzi, że są one gatunkami niejadalnymi

Jak uniknąć pomyłek, przy zbieraniu grzybów Nie należy zbierać grzybów młodych, które nie mają wykształconych owocników Potrawy z grzybów należą do ciężkostrawnych nie należy podawać ich dzieciom w wieku 0-7 lat i osobom starszym. Grzyby łatwo wchłaniają pyły i zanieczyszczenia. Dlatego nie należy spożywać grzybów zbieranych wokół terenów przemysłowych lub szlaków komunikacyjnych. Nie zbierać grzybów starych, przejrzałych, przerośniętych, zaczerwionych nie mają większych wartości smakowych i odżywczych.

Objawy zatrucia grzybami: Jeżeli po spożyciu grzybów zauważymy objawy zatrucia, powinniśmy natychmiast wezwać lekarza. Najlepiej zaś jest samemu udać się do szpitala !!! Objawy zatrucia grzybami: - bóle brzucha, bóle w nadbrzuszu, - uporczywe wymioty i biegunka, - silne pragnienie, - kurcze mięśni, drgawki mięśni

OŚRODEK DZIAŁANIA TOKSYN W ZATRUCIACH GRZYBAMI Gatunek grzyba System nerwowy Przewód pokarmowy Organy wewnętrzne (np. nerki) Okres utajenia Borowik grubotrzonowy krótki Borowik szatański Czernidłak pospolity Gąska tygrysowata Krowiak podwinięty Muchomor czerwony Muchomor jadowity długi

Organy wewnętrzne (np. nerki) Gatunek grzyba System nerwowy Przewód pokarmowy Organy wewnętrzne (np. nerki) Okres utajenia Muchomor plamisty krótki Muchomor sromotnikowy długi Muchomor wiosenny Piestrzenica kasztanowata Tęgoskór pospolity Wieruszka zatokowata Zasłonak rudy

Cny grzybie borowiku, Ty jesteś jak zdrowie, Ile Cię cenić trzeba, ten tylko się dowie, Kto się struł innymi; dziś w całej ozdobie Opisuję Twą piękność, bo potrawkę robię. Jan Sztaudynger: „Wojna grzybów”