FIZJOLOGIA CYKLU MIESIACZKOWEGO Alina Warenik-Szymankiewicz Katedra i Klinika Endokrynologii Ginekologicznej Akademii Medycznej w Poznaniu
Cykl miesiączkowy Rozwój jaja zdolnego do zapłodnienia Przygotowanie błony śluzowej macicy dla zapłodnionego jaja Prawidłowy rozwój zapłodnionego jaja
Prawidłowy cykl miesiączkowy długość cyklu 28+/-5 dni utrata krwi : 50 - 100 ml
Integracja hormonalna cyklu miesiączkowego Podwzgórze i ośrodki ponadpodwzgórzowe Przysadka Jajnik
Gonadoliberyna (GnRH) Schally, Guillemin (1971) Dekapeptyd Wydzielanie Centralne: podwzgórze (jądro łukowate) Obwodowe: jajnik łożysko
Neurohormony podwzgórza Liberyny (RF-releasing factors RH – releasing hormones) GnRH Gonadoliberyna TRH Tyreoliberyna CRH Kortykoliberyna GHRH Czynnik Stymulujący Hormon Wzrostu MRH Melanotropina VIP Wazoaktywny Peptyd Jelitowy Statyny (IF-inhibiting factors, IH-inhibiting hormones) SIH Somatostatyna MIH Melanostatyna PIF Inhibitor Prolaktyny (Dopamina)
Kontrola wydzielania GnRH Mechanizm sprzężeń zwrotnych Wpływ neuropeptydów i neurotransmiterów Stymulujący: Adrenalina Noradrenalina Hamujący: Dopamina Melatonina Peptydy opioidowe
Gonadoliberyna (GnRH) Sposób wydzielania – pulsacyjny I faza cyklu miesiączkowego Pulsy co - 60 – 90 minut II faza cyklu miesiączkowego Pulsy co 120 – 360 minut
Estradiol Progesteron Podwzgórze GnRH Przysadka FSH LH Jajnik Estradiol Progesteron
Regulatory wzrostu pęcherzyka Czynniki pierwotne FSH LH PRL Stymulatory – inhibitory – steroidy jajnikowe Estrogeny Androgeny Progesteron
Rola FSH Stymulacja wzrostu i rozwoju pęcherzyka wzrost aktywności aromatazy wzrost produkcji receptorów dla FSH i w komórkach ziarnistych wzrost produkcji inhibiny, aktywiny, IGF-I bezpośredni wpływ na podział komórek ziarnistych
Rola LH stymulacja komórek tekalnych do produkji androgenów (androstedion aromatyzacja E2) plik LH w środku cyklu jest odpowiedzialny za owulację remodelowanie komórek ziarnistych w procesie luteinizacji
Rola PRL Wysokie stężenia PRL działają inhibicyjnie na wydzielanie GnRH w podwzgórzu wzrost i utrzymanie receptorów dla LH w ciałku żółtym
Estradiol Źródło: Działanie: Szczyt wydzielania: pęcherzyk jajnikowy, kora nadnerczy Działanie: żeńskie wtórne cechy płciowe, proliferacja endometrium, wpływ na gruczoł sutkowy Szczyt wydzielania: dwa dni przed owulacją
Rola estrogenów wzrost stężęnia E2 w środku fazy folikularnej powoduje obniżenie stężenia FSH odgrywa to rolę w selekcji pęcherzyka dominującego pik E2 w fazie przedowulacyjnej wywołuje pik LH sprzężęnie zwrotne dodatnie E2 powoduje proliferację komórek ziarnistych E2 wzmacnia aktywność aromatazy
Testosteron Źródło: Działanie: konwersja obwodowa, kora nadnerczy, jajnik Działanie: rozwój mięśni i kości, libido, męski typ osobowości Niski T opóźnione dojrzewanie, brak męskich cech płciowych Wysoki T przedwczesne dojrzewanie u chłopców obojnactwo u dziewczynek, choroba wieńcowa, nadciśnienie
Rola androgenów Andorstendion główny prekursor dla syntezy estrogenów Nadmiar androgenów atrezja pęcherzyka Nadmiar androstendionu Dihydrotestosteron inhibicja pozytywnego wpływu estrogenów na rozwój pęcherzyka
Progesteron Źródło: Działanie: niewydolność lutealna ciałko żółte, kora nadnerczy Działanie: zmiany sekrecyjne w endometrium niewydolność lutealna spadek progesteronu