Czyny niedozwolone (delikty) Obciążenie szkodą innej osoby niż sam poszkodowany Pojęcie deliktu – czynu niedozwolonego Rodzaje czynów niedozwolonych dr R. Strugała WPAiE

Odpowiedzialność za własne czyny Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia Kto? (por. art. 416 k.c.; teoria organu, działania i zaniechania osób innych niż piastun organu; zagadnienie tzw. winy anonimowej) Kto wyrządził szkodę swoim czynem; bezprawnym i zawonionym czynem (pojęcie czynu człowieka) Ciężar dowodu (art. 6 k.c.); por. 471 k.c. dr R. Strugała WPAiE

Bezprawność czynu Szerokie ujęcie bezprawności, obiektywny charakter bezprawności (normy powszechne) Okoliczności wyłączające bezprawność: Obrona konieczna (art. 423 k.c.); problem tzw. „ekscesów” Stan wyższej konieczności (art. 424, 142 k.c.) Zgoda poszkodowanego – charakter prawny i cechy zgody Dozwolona samopomoc (art. 343, 432 k.c.) Wykonywanie własnych praw podmiotowych dr R. Strugała WPAiE 3

Wina Pojęcie winy – teorie winy Współczesne rozumienie pojęcia winy w cywilistyce: tzw. teoria normatywna Okoliczności wyłączające zawinienie (wyłączające ocenę): Niepoczytalność (art. 425 k.c.) Osoba niepoczytalna „nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.” 2. Wiek (art. 426 k.c.); problem >13; problem „ starczego wieku” Małoletni „nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę” dr R. Strugała WPAiE

Ocena zawinienia (tzw. mierniki winy) Przyczyny postawienia zarzutu zawinienia: Umyślność i nieumyślność Dolus i jego rodzaje (zamiar bezpośredni i ewentualny) Postaci nieumyślności (niedbalstwo): art. 355 k.c. Wina w art. 415 k.c. a wina np. w art. 422 dr R. Strugała WPAiE

Współsprawstwo i współodpowiedzialność Kilku sprawców: odpowiedzialność solidarna (art. 441) i in solidum Podżeganie i pomocnictwo: 422 „Paserstwo” (jako czyn własny): 422 dr R. Strugała WPAiE

Odpowiedzialność za cudze czyny Odpowiedzialność za podopiecznego – 427 k.c. Odpowiedzialność „zwierzchnika” za „podwładnego”: art. 430 k.c. Odpowiedzialność osoby powierzającej wykonanie czynności samodzielnemu wykonawcy: art. 429 k.c. Relacja: art. 430 jako lex specialis wobec art. 429? dr R. Strugała WPAiE

Odpowiedzialność zobowiązanych do nadzoru (art. 427 k.c.) Wina w nadzorze a odpowiedzialność bezpośredniego sprawcy: art. 415 jako podstawa odpowiedzialności (441 k.c.) Szczególna reguła odpowiedzialności z art. 427 k.c. (tylko względem osób trzecich!): 1. Źródło zobowiązania do nadzoru/nadzór faktyczny 2. Status podopiecznego 3. Dalsze przesłanki – zakres i charakter domniemań dotyczących tych przesłanek; nieprawidłowość zachowania podopiecznego 4. Wyjątek: odpowiedzialność samego sprawcy dr R. Strugała WPAiE

Jaki przepis stosuję/co muszę udowodnić. (różnice pomiędzy 429 i 430 k Jaki przepis stosuję/co muszę udowodnić? (różnice pomiędzy 429 i 430 k.c.) Wina ponoszącego odpowiedzialność (zasada ryzyka („ryzyko cudzej winy”)/zasada domniemanej winy w wyborze) Wina bezpośredniego sprawcy jako przesłanka odpowiedzialności Bezprawność zachowania bezpośredniego sprawcy Wyrządzenie szkody „przy wykonywaniu czynności” Odpowiedzialność solidarna Problem art. 119 i 120 KP dr R. Strugała WPAiE

Jaki przepis stosuję/co muszę udowadnić. (różnice pomiędzy 429 i 430 k Jaki przepis stosuję/co muszę udowadnić? (różnice pomiędzy 429 i 430 k.c.) Przed Sądem Okręgowym w Koszalinie toczy się proces cywilny, jaki diecezji i parafii wytoczył Marcin K. za molestowanie seksualne, jakiego dopuścił się wobec niego były już ksiądz Zbigniew R. Poszkodowany, wówczas nastolatek, domaga się przeprosin w prasie i 200 tys. zł. zadośćuczynienia. Zdaniem mec. X, aby można było mówić o jakiejkolwiek odpowiedzialności diecezji czy parafii, trzeba by było wykazać, że przed tym, jak ks. R. dopuścił się czynów wobec Marcina K., informacje o jego pedofilskich skłonnościach czy czynnościach były znane biskupowi, kurii, diecezji lub parafii. Dzisiejsze zeznania byłych ordynariuszy diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej: abp Mariana Gołębiewskiego i kard. Kazimierza Nycza wykazały, że nigdy takich informacji nie było – dodał prawnik. dr R. Strugała WPAiE