SZTUKA BAROKOWA W EUROPIE I POLSCE BAROK – STYL I EPOKA SZTUKA BAROKOWA W EUROPIE I POLSCE

BAROK Barok – styl ( od końca XVI do początku XVIII wieku); korzystał z doświadczeń poprzednich epok. Budowle były monumentalne, pełne różnorodnych dekoracji. Kościoły były budowane na planie krzyża. Na skrzyżowaniu nawy głównej z poprzeczną, znajdowała się kopuła, a w niej okienka wpuszczające do środka promienie słoneczne. Fasady (frontony) kościołów były bardzo ozdobne. Umieszczano na nich szeregi kolumn ( lub półkolumn), rzeźby, różnego rodzaju gzymsy w kształcie linii krzywych. Nadzwyczaj ozdobne były wnętrza. Dekorowano je kolorowymi marmurami, obrazami, często złoconymi rzeźbami i kolumnami. W obrazach i rzeźbach dominowały postacie aniołków. Wierny wchodzący do takiego wnętrza odczuwał potęgę i wielkość Boga. W tym okresie nastąpił rozkwit architektury pałacowej. Do dekoracji wnętrz używano wielu luster, które stwarzały wrażenie powiększenia pomieszczeń, a umieszczone naprzeciw okien – złudzenie jakby ogród wchodził do środka.

Barok oznacza zamiłowanie do przepychu i bogactwa.

Barok miał olśniewać i zadziwiać.

Cechy baroku - architektura rozwój budownictwa kościelnego i świeckiego dążenie do monumentalności wielkie masy brył kształty elewacji i planów płynne, powyginane złudzenie ruchu i dynamiki wnętrza bogato zdobione malowidłami iluzjonistycznymi bogactwo dekoracji i ornamentów budowa miast na planie gwiazdy efekty światłocieniowe uzyskiwane przez wygięcie ścian budowli efekty malarskie: stiuki, kolorowe marmury, złocenia rozwój architektury ogrodowej

Cechy baroku - rzeźba zainteresowanie problemami ruchu i dynamiki podkreślenie gry światła i cienia odejście od frontalności postaci ponowne związanie rzeźby z architekturą dekoracja w stiuku snycerstwo, czyli rzeźba w drewnie

Cechy baroku - malarstwo główny problem: światłocień dla wydobycia ekspresji w krajach katolickich tematyka religijna w mieszczańskiej, protestanckiej Holandii rozwija się portret, scena rodzajowa, pejzaż i martwa natura rozwój malarstwa iluzjonistycznego związanego z architekturą dynamika

Barok muzyka literatura malarstwo rzeźba Jerzy Fryderyk Händel Jan Sebastian Bach Antonio Vivaldi muka Szekspir muzyka Caravaggio ( Italia) Molier literatura Barok Carlo Maderno ( Italia) El Greco Velazquez (Hiszpania) malarstwo Giovanni L. Bernini rzeźba Poussin Nicolas (Francja) Niderlandy Rubens Jan Vermeer Van Dyck Rembrant

Malarstwo - Rembrant Rembrandt Harmenszoon van Rijn (ur. 15 lipca 1606 w Leiden, zm. 4 października 1669 w Amsterdamie) – holenderski malarz, rysownik i grafik. Uważany powszechnie za jednego z największych artystów europejskich, najważniejszy malarz holenderskiego Złotego Wieku, okresu w którym kultura, nauka, gospodarka, potęga militarna i wpływy polityczne Holandii osiągnęły swoje apogeum.

Obrazy Rembranta

Rubens Peter Paul Rubens (ur. 28 czerwca 1577, zm. 30 maja 1640), malarz flamandzki, jeden z najwybitniejszych artystów epoki baroku. W swojej twórczości skupił takie cechy epoki jak: wybujałość, żywiołowość, dynamikę, niepokój i zmysłowość. Dzięki niezwykłej indywidualności narzucił swój styl całemu malarstwu flamandzkiemu na kilkadziesiąt lat.

Obrazy Rubensa

Jan Vermeer van Delft Jan (właśc. Johannes) Vermeer van Delft (ur. 1632 w Delft, zm. 1675 w Delft) – jeden z największych malarzy holenderskich. Jan Vermeer wychowywany w patrycjuszowskim środowisku w Delft. Nie był malarzem zbyt płodnym – pozostało po nim trzydzieści kilka obrazów, malował średnio dwa-trzy płótna rocznie. Tchną one jednak wielką poezją i doskonałością, poetycką wizją świata, a zarazem dysponują wyjątkowym mistrzostwem warsztatu.

Jan Vermeer

Anton van Dyck Antoon van Dyck, Anton van Dyck (ur. 22 marca 1599 – zm. 9 grudnia 1641) flamandzki malarz epoki późnego baroku, uczeń Rubensa. W 1618 otrzymał malarski tytuł mistrzowski. W latach 1622-1626 mieszkał we Włoszech. Wrócił do Antwerpii, gdzie malował dzieła religijne i portrety. Od 1632 roku pracował w Anglii na dworze Karola I.

Obrazy van Dyck`a

Caravaggio Caravaggio właściwie Michelangelo Merisi da Caravaggio (ur. 28 września 1573, zm. 18 lipca 1610) - włoski malarz okresu baroku, zwany tak od swego rodzinnego miasta, Caravaggio niedaleko Mediolanu. Jeden z głównych przedstawicieli wczesnego baroku. Współtwórca malarstwa rodzajowego. Początkowo podejmował realistycznie ujęte tematy rodzajowe i mitologiczne, poświęcając wiele uwagi martwej naturze

Caravaggio

Caravaggio

Velazquez Diego Rodriguez de Silva y Velázquez (urodzony 6 czerwca 1599 w Sewilli, zmarł 6 sierpnia 1660 w Madrycie) - malarz hiszpański. Był najwybitniejszym malarzem hiszpańskim XVII stulecia. W roku 1623 został nadwornym malarzem Filipa IV w Madrycie. Namalował tam liczne portrety rodziny królewskiej, a także kilka obrazów religijnych, scen rodzajowych i malowideł o innej tematyce. Ocenia się, że liczba jego obrazów (które podpisywał nazwiskiem Diego Velasques lub Diego de Silva Velasquez) nie przekracza 170.

Obrazy Velazqueza

El Greco El Greco, właściwie Dominikos Theotokopulos, gr. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (ur. 1541 w Fodele na Krecie, zm. 7 kwietnia 1614 w Toledo), malarz i rzeźbiarz hiszpański pochodzenia greckiego, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli manieryzmu.

El Greco

Nicolas Poussin Nicolas Poussin (ur. 15 czerwca 1594 we Francji, zm. 19 listopada 1665 w Rzymie), francuski malarz barokowy. Był pierwszym malarzem królewskim na dworze Ludwika XIII. W swoim malarstwie poruszał zarówno tematy religijne, mitologiczne jak i historyczne. Malował także pejzaże.

Poussin

Rzeźba , architektura - Bernini Giovanni Lorenzo Bernini zw. Gianlorenzo (1598-1680) - włoski rzeźbiarz, architekt, malarz; jeden z najwybitniejszych artystów baroku. Działał w Rzymie; twórca portretów rzeźbiarskich (portrety kardynała Scipione Borghese, Constancy Bonarelli, króla francuskiego Ludwika XIV), kompozycji mitologicznych (Apollo i Dafne), religijnych (Ekstaza św. Teresy, Dawid), rzymskich fontann (Fontanna Czterech Rzek na Placu Navona, fontanny na Placu św. Piotra).

Dzieła Berniniego

Dzieła Berniniego

Carlo Maderna Carlo Maderna, także Maderno (ur. 1556 w Capolago, zm. 30 stycznia 1629 w Rzymie), architekt włoski, główny projektant i wykonawca fasady Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Reprezentant wczesnego baroku rzymskiego. Uczeń D. Fontany, od 1587 w Rzymie, następca G. della Porty na stanowisku papieskiego architekta. Od 1603 główny budowniczy watykańskiej bazyliki Św. Piotra - zmieniając jej fasadę i plan z centralnego na podłużny nadał jej obecny kształt (projekt nawy i nowej fasady 1607).

Fasada Bazyliki św. Piotra w Rzymie

Architektura baroku Charakterystyczne dla epoki było łączenie architektury, malarstwa i rzeźby o maksymalnym natężeniu ekspresji. Wygięcie elewacji i gzymsów pozwalało uzyskać efekty światłocieniowe. Architektura barokowa rozwinęła się we Włoszech, jej współtwórcami byli Giacomo della Porta, Vignola, Maderna, Bernini ) i Borromini.

Rzym

Wenecja Wiedeń, Watykan

Panorama Wersalu

Wersal

Architektura barokowa w Polsce Wilanów

Święta Lipka, Kraków Święta Lipka Kościół św. Anny w Krakowie

Fara w Poznaniu

Muzyka barokowa Do największych twórców epoki baroku muzykolodzy zaliczają przede wszystkim Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Händla oraz Antonia Vivaldiego. Muzyka baroku nauczyła się korzystać z wielu środków wyrazu i posługiwała się bogatą stylistyką. Rozwinęła się opera, oratorium i kantata, muzyka instrumentalna sięgnęła też po takie formy jak sonaty, koncerty i uwertury. Jednym z największych, a zarazem jednym z pierwszych kompozytorów okresu baroku był Claudio Monteverdi

Literatura barokowa Literatura barokowa zerwała z klarownością odrodzenia. Zaczęła operować nowymi środkami wyrazu: paradoksem, kontrastem, absurdem, anaforą i inwersją. Szokowała czytelnika opisami brzydoty i cierpienia. W literaturze barokowej ścierały się różne koncepcje, czasem sprzeczne, apoteoza ekstazy religijnej z libertynizmem, średniowieczny alegoryzm z ozdobnym, przesyconym metaforami językiem.

Literatura Typowymi motywami literatury baroku były Szatan, śmierć, Bóg, piekło. Rozwinął się epos, powieść, komedia, tragikomedia i tragedia. Powstały wielkie dzieła epoki: Hamlet Szekspira (1600, premiera w 1602), Don Kichot Cervantesa (1615), Cyd Corneille'a (1636) Świętoszek Moliera (1664), Raj utracony Miltona (1600).

Twórcy literatury barokowej William Shakespeare, Szekspir (data ur. nieznana, prawdopodobnie 23 kwietnia 1564, miejsce ur. Stratford-upon-Avon, ochrzczony 26 kwietnia 1564, zm. 23 kwietnia 1616 w Stratford-upon-Avon), angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru.

Twórcy Molière (Molier, właśc. Jean Baptiste Poquelin, 15 stycznia 1622-17 lutego 1673) – komediopisarz francuski, także aktor i dyrektor teatru.

Polska literatura barokowa Polska była wówczas mocarstwem, zajmowała powierzchnię około miliona km², określała się ją jako oazę wolności. Miała za sobą spektakularne zwycięstwa nad Szwedami i Turkami; jednocześnie jednak zaczęło jej zaglądać w oczy widmo rozprzężenia i upadku. Urosłe do gigantycznych rozmiarów przywileje szlacheckie nadszarpywały jej jedność, co jednak budziło wówczas niepokój tylko nielicznych twórców. Magnateria kształciła się i czerpała wzory z Zachodu, często lekceważąc spuściznę narodową i rodzimy język, panoszyła się wszechobecna francuszczyzna. Szlachta ziemiańska zwróciła się ku sarmatyzmowi, przekonana o starożytnym pochodzeniu Polaków i ich misji dziejowej (mesjanizm); na porządku dziennym było jednak nie tylko pieniactwo i liberum veto, rozbijające sejmiki, ale również duma narodowa i patriotyzm.

Literatura polska Magnateria kształciła się i czerpała wzory z Zachodu, często lekceważąc spuściznę narodową i rodzimy język, panoszyła się wszechobecna francuszczyzna. Szlachta ziemiańska zwróciła się ku sarmatyzmowi, przekonana o starożytnym pochodzeniu Polaków i ich misji dziejowej (mesjanizm); na porządku dziennym było jednak nie tylko pieniactwo i liberum veto, rozbijające sejmiki, ale również duma narodowa i patriotyzm.

Twórcy literatury barokowej w Polsce Literatura barokowa w Polsce to przede wszystkim Jan Andrzej Morsztyn i Daniel Naborowski, poezja ziemiańska w wydaniu Szymonowica i Morsztyna. Epikę sarmacką reprezentowali: Jan Chryzostom Pasek (Pamiętniki) i Wacław Potocki (Nierządem Polska stoi). W mieście zaczęła się rozwijać nowa forma literatury: literatura plebejska (Jan z Kijan). Poezję metafizyczną, skupioną wokół filozoficznych rozważań nad bytem, czasem i przemijaniem, reprezentowali: Mikołaj Sęp Szarzyński, Daniel Naborowski i Sebastian Grabowiecki. Poezję sarmacką tworzył Potocki , Kochowski i Szymonowic.

Szymonowic Sielanka „Silenus” fragment Nie zżyje z ludźmi, kto się chce o wszystkim badać, Kto skrzętny i językiem nie umie ten władać. A język naszkodliwsza sztuka u człowieka, Przełóż i ciebie każdy omijał z daleka, A tyś tylko nad brzegi pustymi schadzała, Ażeś się w wronie pióra na koniec odziała. I tyś, kruku, przed laty pięknym ptakiem bywał, I białością z łabęćmi dobrze porównywał. Język, bezecny język i pióry czarnymi Oszpecił cię, i z ptaki pomieszał grubymi. I teraz, gdybyś cicho latał, cicho siadał,

sielanka Mniej byś miewał zazdrości i lepiej byś jadał; Ale ty wszędzie kraczesz i sroki cię znają, I psi, i wilcy prawie-ć z gęby wydzierają. Takie piosnki wymyślał niegdy kształtem nowym Apollo, gdy za bydłem chodził Admetowym, I na bukach wycinał. Stamtąd wyczytali Satyrowie i także po lesiech śpiewali. Oni śpiewali, lasy im się odzywają, A lasom się wokoło góry sprzeciwiają. A starca więc tam one chłopięta trzymały, Aż już prawie ostatnie zorze zapadały; Dopiero się rozeszli, każdy w swoje ślady, Chłopcy z bydłem do domu, Sylen do biesiady