Dane INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Gimnazjum nr 1 w Gryficach Gimnazjum nr 58 w Poznaniu ID grupy: 98/22_mf_g2 98/62_mf_g1 Kompetencja: matematyczno-fizyczna Opiekunowie: Elżbieta Grządziel, Anna Walkowiak Temat projektowy: „Niedziesiątkowe systemy liczbowe” Semestr V Rok szkolny 2011/2012

W PREZENTACJI… Historia tworzenia liczb System addytywny(rzymski) System binarny (pozycyjny dwójkowy) System pozycyjny ósemkowy System Babiloński (sześćdziesiątkowy) System Grecki System Egipski System Majów

Historia Już w trzecim tysiącleciu p.n.e. używano w Egipcie hieroglifów do oznaczania liczebności. Innych cyfr używano w Babilonii, jeszcze innych w starożytnej Grecji i Rzymie. Umiejętność nazywania liczb znacznie wyprzedziła umiejętność ich zapisywania, z czasem jednak wprowadzono znaki, za pomocą których zapisywano liczby. Powstawały też zasady tworzenia nowych liczb i tak powstały systemy liczbowe. System liczbowy Sposób zapisywania liczb oraz zbiór reguł umożliwiających wykonywanie działań na tych liczbach.

Powstanie systemów liczbowych Dla każdego systemu liczbowego istnieje zbiór znaków, za pomocą których tworzy się liczby. Znaki te zwane cyframi można zestawiać ze sobą na różne sposoby otrzymując nieskończoną liczbę kombinacji. Najbardziej prymitywny systemem liczbowy, to jedynkowy system liczbowy, w którym występuje tylko jeden znak. W systemie tym kolejne liczby są tworzone przez proste powtarzanie tego znaku.

Rodzaje systemów liczbowych Rozróżniamy pozycyjne i niepozycyjne systemy liczbowe. W systemach liczbowych pozycyjnych liczbę przedstawia się jako ciąg cyfr. Wartość jej jest zależna od położenia (pozycji) cyfr w liczbie. Do systemów pozycyjnych zaliczamy m.in.: dziesiątkowy, dwójkowy, ósemkowy, szesnastkowy. Do niepozycyjnych systemów liczbowych zaliczamy m.in.: rzymski, hieroglificzny, alfabetyczny, gdzie wartość liczby jest sumą wartości jej znaków cyfrowych.

Rzymski system liczbowy System rzymski wykorzystuje cyfry pochodzenia etruskiego, które Rzymianie przejęli i zmodyfikowali ok. 500r. p.n.e. Stosowany był w łacińskiej części Europy do końca średniowiecza. Obecnie cyfry rzymskie stosuje się rzadko. Służą one głównie do zapisywania miesięcy, wieków, oznaczania godzin w starych zegarach, rzędów w kinie, tomów dzieł, czy liceów (szkół podstawowych i gimnazjów nie).

Rzymski system zapisywania liczb W systemie rzymskim posługujemy się znakami: I, V, X, L, C, D, M, gdzie: I =1, V =5, X =10, L=50, C=100, D=500, M=1000.

Rzymski system zapisywania liczb System rzymski zapisywania liczb jest systemem addytywnym, czyli wartość danej liczby określa się na podstawie sumy wartości jej znaków cyfrowych. Wyjątki od tej zasady to liczby: 4, 9, 40, 90, 400 i 900, do opisu których używa się odejmowania.

Zasady panujące w rzymskim systemie liczbowym 1. Należy dążyć zawsze do tego, aby używać jak najmniejszej liczby znaków. 2. Obok siebie mogą stać co najwyżej trzy znaki spośród: I, X, C lub M. 3. Obok siebie nie mogą stać dwa znaki: V, L, D. 4. Nie może być dwóch znaków oznaczających liczby mniejsze bezpośrednio przed znakiem oznaczającym liczbę większą. 5. Znakami poprzedzającymi znak oznaczający większą liczbę mogą być tylko znaki: I, X, C.

Sposób odczytu i zapisu Gdy w rzymskim zapisie liczby: cyfry są jednakowe – dodaj je do siebie III – 3, bo 1 + 1 + 1 = 3 MM – 2000, bo 1000 + 1000 = 2000 cyfry mniejsze stoją za większymi – dodaj je do nich XVI – 16, bo 10 + 5 + 1 = 16 MC – 1100, bo 1000 + 100 = 1100 cyfry mniejsze poprzedzają większe – odejmij je od nich XIV – 14, bo 10 + (5 - 1) = 14 CM – 900, bo 1000 – 100 = 900.

przykłady

Rzymski system zapisywania liczb Za pomocą dostępnych znaków można zapisać liczby od 1 do 3999, gdyż nie istnieją znaki dla liczb większych od 1000. Rzymianie posiadali takie symbole dla liczb: 5000, 10000, ale wyszły one już z użycia. Symbolem ↁ oznaczano liczbę 5000, a symbolem ↂ - liczbę 10000.

Rzymski system zapisywania liczb Większe liczby można zapisywać poprzez umieszczenie jej między dwoma znakami |, co oznacza liczbę stukrotnie większą. Innym znakiem pełniącym podobną funkcję jest nadkreślenie oznaczające pomnożenie przez 1000.

Rzymskie ułamki Rzymski zapis ułamków jest na ogół mało znany. Rzymskie ułamki opierały się na dwunastkach ("uncia", jedna z jednostek niższego rzędu). Jednostka była zwykle dzielona na dwanaście mniejszych jednostek i wszystkie wielokrotności tych mniejszych jednostek miały swoje nazwy i oznaczenia.

Rzymskie ułamki

WADy Rzymski system ma jedną wadę, jest niewygodny w prowadzeniu nawet prostych działań arytmetycznych. Rzymianie jednak potrafili dość sprawnie wykonywać działania dodawania i odejmowania posługując się przy tym abakusem - pierwszą w świecie "maszyną do liczenia".

Zadanie 1 Odczytaj liczby: a) CXLIV

Zadanie 1 b) CDXXXIX c) MMDCCXLV

Zadanie 2 Na początku filmu ukazał się napis MCMXCIX. W którym roku ukończono produkcję tego filmu?

System binarny System ten jest podstawą wiodącej obecnie dziedziny wiedzy jaką jest informatyka. Cyfry tego systemu: 0 i 1 zwane są bitami (bit - elementarna jednostka informacji). Każdy ciąg ośmiu kolejnych zer i jedynek tworzy tzw. bajt (bajt - podstawowa jednostka informacji). Każdy z bitów może przyjąć stan 0 (OFF, wyłączone) lub 1 (ON, włączone), co możemy tłumaczyć również jako prawda (true) lub fałsz (false). zatem bajt reprezentuje 28= 256 stanów. Podstawą tego systemu jest 2. Stąd też i nazwa - system dwójkowy.

System binarny W systemie dwójkowym w zapisie liczb używa się dwóch cyfr: 0 i 1. Kolejne cyfry w liczbie są mnożone przez kolejne potęgi liczby 2. Zatem mamy pozycję jedynek (20), pozycję dwójek (21), czwórek (22), ósemek (23), itd.

Zamiana systemu dziesiątkowego na binarny Każdą liczbę systemy dziesiętnego można zamienić na system binarny. Zamiana ta polega na dzieleniu danej liczby przez 2, czyli przez system, w którym chcemy liczbę otrzymać. Jeżeli nie ma reszty z dzielenia wówczas z prawej strony kreski wstawiamy 0, natomiast gdy reszta z dzielenia jest 1. Następnie wykonujemy takie same obliczenia na liczbie całkowitej, którą otrzymaliśmy z dzielenia, aż do momentu, gdy z lewej strony będzie 0. Po wykonaniu wszystkich obliczeń, z prawej strony kreski są 0 lub 1, żeby otrzymać liczbę binarną, należy te cyfry wypisać od dołu. Jeżeli cyfr jest mniej niż 8, wówczas należy dopisać 0 na początku.

Zadanie 1 Zamień liczbę 123 na system binarny Czyli 123(10)=01111011(2)

Zamiana z systemu dwójkowego na dziesiątkowy Konwersja liczby z systemu dwójkowego na dziesiątkowy dokonywana jest na podstawie wzoru, np. (11011101)2 = 1 * 2 7 + 1 * 2 6 + 0 * 2 5 + 1 * 2 4 + 1 * 2 3 + + 1 * 2 2 + 0 * 2 1 + 1 * 2 0 = = 128 + 64 + 16 + 8 + 4 + 1 = (221)10

W systemie binarnym wykonujemy następujące działania

Dodaj do siebie dwie liczby: (11010111) 2 i (1010111) 2 Przy dodawaniu dwóch liczb w systemie dwójkowym należy pamiętać, że dwie jednostki niższego rzędu tworzą jedną jednostkę rzędu wyższego. PRZYKŁAD: Dodaj do siebie dwie liczby: (11010111) 2 i (1010111) 2 1 1 0 1 0 1 1 1 + 1 0 1 0 1 1 1 = 1 1 1 1 1 Odp.: Suma tych dwóch liczb to (100101110) 2

Odejmowanie liczb w systemie dwójkowym Przy odejmowaniu liczb również należy pamiętać, że dwie jednostki niższego rzędu tworzą jedną jednostkę rzędu wyższego. PRZYKŁAD: Odejmij od siebie dwie liczby: (100101110) 2 i (11010111) 2 1 0 0 1 0 1 1 1 0 - 1 1 0 1 0 1 1 1 = 0 0 1 1 0 1 0 1 1 1 Odp. Różnicą tych liczb jest liczba (11010111) 2

Mnożenie liczb w systemie dwójkowym Mnożenie liczb w systemie binarnym przebiega tak samo jak mnożenie liczb w systemie dziesiątkowym. PRZYKŁAD: Pomnóż przez siebie dwie liczby: (1111) 2 i (1010) 2 1 1 1 1 * 1 0 1 0 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 + _____________ Odp. Iloczyn tych dwóch liczb jest równy (10010110) 2 1 0 0 1 0 1 1 0

Dzielenie liczb w systemie dwójkowym PRZYKŁAD: Podziel liczbę 19 = (10011) 2 przez 8 = (1000) 2 10011 1*2 + 1*2³ + 1*2² + 1*2 + 1*2 1000 1 * 2³ 1*2 1*2³ 1*2² 1*2 1*2 1 * 2³ 1 * 2³ 1 * 2³ 1 * 2³ 1*2³ 1*2 + 1*2 + 0*2 + 1*2 + 1*2 = (10,011) 2 4 1 _____ _______________________________ = = 4 1 _______ _____ _____ ______ _____ = + + + + = = 1 -1 -2 -3

POZYCYJNY ÓSEMKOWY SYSTEM LICZENIA Ósemkowy system liczbowy to pozycyjny system liczbowy o podstawie 8. Jest nazywany także oktalnym. Do jego zapisu używa się ośmiu cyfr, od 0 do 7. Podstawą pozycji są kolejne potęgi liczby 8.

JAK ZAPISYWAĆ? Podobnie jak w wypadku każdego systemu liczbowego, również w tym wypadku liczby zapisywane są w postaci ciągów cyfr, spośród których każda stanowi mnożnik kolejnej potęgi liczby, która jest podstawą systemu. Przykładowo zapisana w systemie dziesiętnym liczba 100, przyjmie w systemie ósemkowym postać 144, ponieważ 1∙82 + 4∙81 + 4∙80 = 64 + 32 + 4 = 100. Aby podkreślić, że dana liczba jest zapisana w systemie oktalnym można dodać przy niej odpowiedni indeks, na przykład 1448.

STOSOWANIE Systemu ósemkowego używa się, dlatego że skraca on zapis liczb dwójkowych. Stosuje się go także w informatyce, np. w systemie Linux (polecenie "chmod" ustawiające prawa dostępu do pliku może przyjąć jako argument oktalną reprezentację żądanych praw dostępu).

ZAMIANA LICZB Z SYSTEMU DZIESIĘTNEGO NA ÓSEMKOWY W matematyce liczby w systemach niedziesiętnych oznacza się czasami indeksem dolnym zapisanym w systemie dziesiętnym, a oznaczającym podstawę systemu, np. 1448 = 10010. Przykład zamiany liczby z systemu dziesiętnego na system ósemkowy: 100/8 = 12 i 4 reszty = 4 12/8 = 1 i 4 reszty = 4 1/8 = 0 i 1 reszty = 1 Teraz czytamy od dołu: 144 w systemie oktalnym to 100 w systemie dziesiętnym.

ZADANIE 1 ZADANIE 2 a) 144 (odp:100) b) 77 (odp:63) Zamień liczby z systemu ósemkowego na dziesiętny. a) 144 (odp:100) b) 77 (odp:63) c) 72 (odp:58) d) 22 (odp:18) ZADANIE 2 Zamień liczby z systemu dziesiętnego na ósemkowy. a) 124 (174) b) 98 (142) c) 80 (120) d) 116 (164) e) 54 (66)

Babiloński system liczenia Babilońskich znaków używano w Mezopotamii ok. 5000 lat temu. Znaki te zachowały się do naszych czasów na glinianych tabliczkach. Wśród tych tablic uczeni znaleźli sporo takich, na których wypisana jest cała wiedza matematyczna Babilonii. Babilończycy pisali pismem klinowym. Liter klinowych było wiele, jednak znaków cyfrowych znacznie mniej. Babilończycy korzystali z pozycyjnego systemu sześćdziesiątkowego (systemu liczbowego o podstawie 60), który towarzyszy nam jeszcze dziś.

Babilończycy przejęli zdobycze naukowe od Sumerów Babilończycy przejęli zdobycze naukowe od Sumerów. Wielkim jednak ich osiągnięciem, poza pismem klinowym, była modyfikacja przejętego systemu liczbowego, w wyniku której powstał system pozycyjny. Niektórzy twierdzą, że było to ich największe osiągnięcie w matematyce.

Zastosowanie Układ sześćdziesiątkowy obecnie jest używany w związku z jednostkami czasu. Godzina dzieli się na 60 minut, minuta na 60 sekund. Również powszechnie spotyka się układ sześćdziesiątkowy przy podawaniu miar kątowych a zwłaszcza szerokości i długości geograficznej. Zaletą układu sześćdziesiątkowego jest podzielność liczby 60 przez 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30 oraz 60. Ułamki mają wtedy formę liczb całkowitych.

Wykorzystywane symbole Cyfry od 1 do 9 wyglądały następująco: Liczby 10, 20, 30, 40 i 50 wyglądały tak: Brakujące cyfry pomiędzy 10 a 59 otrzymywano przez kombinację powyższych.

Wykorzystywane symbole- cd. Na przykład 11 otrzymywano przez połączenie jedynki z dziesiątką: Natomiast liczby większe od 59 były otrzymywane przez układanie cyfr w kolejnych kolumnach.

Cyfry systemu babilońskiego

Jak tworzyć liczby? Liczby od 1 do 59 zapisywano przez powtarzanie każdego z tych znaków tyle razy ile było potrzeba. Powyżej liczby 59 notacja liczb była pozycyjna. Łatwo można było pomylić 2 i 61: Świadomi tego niebezpieczeństwa pisarze mezopotamscy zostawiali puste miejsce między znakami odnoszącymi się do dwóch kolejnych rzędów według bazy 60.

Jak dodawać? Ile to 65 + 3? + = Ponieważ (1x60 +5) + 3 = 1x60 +8

Zero w systemie liczb babilońskich W Mezopotamii nie znano zera ani jako liczby (którą można dodawać, mnożyć, itd.), ani jako cyfry. Wskutek tego ten sam napis mógł oznaczać zarówno 11, 601, 36001, jak i 36060. Dopiero około roku 400 p.n.e. na tabliczkach klinowych w zapisie liczb pojawił się symbol dwóch klinów, które oznaczają nieobecność cyfry w danej pozycji.

BABILOŃSKI SYSTEM ZAPISYWANIA LICZB Zapis liczby całkowitej w systemie babilońskim ma postać: ai-1ai-2 ... a2 a1 a0   =   ai-1 · 60i-1 + ai-2 · 60i-2 + ... + a2 · 602 + a1 · 601 + a0 · 600 Zamiana liczby dziesiętnej na sześćdziesiętną: Liczba 122: 122 2 2 2 122:60=2 , reszta 2 Wybraną liczbę podziel przez 60, wynik zapisz pod, a resztę obok wybranej liczby. Powtarzaj czynność, aż wynik dzielenia będzie równał się 0. 2:60=0 , reszta 2 Liczbą w systemie sześćdziesiętnym są reszty przepisane od dołu do góry, czyli 22. Babilończycy zapisaliby to tak:

ZADANIE Zamiana liczby dziesiętnej na sześćdziesiętną: 1.Wyznacz liczbę 129 129 9 2 2 2.Wyznacz liczbę 62 62 2 1 1

Historia systemu greckiego : Pierwszym greckim systemem liczbowym, któremu się przyjrzymy jest system akrofoniczny, który stosowany był w pierwszym milenium przed naszą erą. „Akrofoniczny” oznacza, iż symbole liczb pochodzą od pierwszej litery nazwy liczby, tak więc symbol pochodzi od skrótu nazwy liczby. Oto symbole dla liczb 5, 10, 100, 1000, 10000.

historia Starożytni Grecy byli jedną z pierwszych cywilizacji, którzy używali liter alfabetu. Alfabet ten, po niewielkich zmianach, przejęli od Fenicjan, którzy go wynaleźli. (słowo alfabet pochodzi od greckich liter - alfa i beta) Liczebniki greckie oznaczane były kolejnymi literami alfabetu. W systemie greckim brak zera. Zapiski pokazują, że starożytni Grecy nie byli pewni co do statusu zera jako liczby: pytali "jak nic może być czymś?", co doprowadziło do interesujących filozoficznych argumentów na temat natury i istnienia zera i próżni.

SYSTEM LICZBOWY ALFABETYCZNY Klasyczny grecki alfabet składa się z 24 liter, używanych razem z 3 starszymi literami, które obecnie wyszły z użycia. Oto te 27 liter: Istniał również drugi system liczbowy w starożytnej Grecji, w którym nazwy liczb pochodzą od liter alfabetu. Warto tu zauważyć, iż starożytni Grecy byli jedną z pierwszych cywilizacji, którzy używali litery alfabetu. Alfabet ten, po niewielkich zmianach, przejęli od Fenicjan, którzy go wynaleźli.

SYSTEM LICZBOWY ALFABETYCZNY Alfabetyczne 1 - 9 W alfabecie są litery duże i małe. Litery stare to: digamma, koppa, i san. Pierwsze dziewięć liter stanowią symbole dla liczb 1, 2, …,9. Proszę zauważyć, iż 6 reprezentuje przestarzała litera digamma Alfabetyczne 10 - 90 Następne dziewięć liter są symbolami dla 10, 20, …., 90. Liczbę 90 reprezentuje stara litera koppa.

SYSTEM LICZBOWY ALFABETYCZNY Alfabetyczne 100 - 900 Pozostałe 9 liter reprezentują liczby 100, 200, …, 900. Liczbę 900 reprezentuje stara litera san. Czasami, gdy litery te reprezentowały liczby, to aby odróżnić je od prawdziwych liter w zdaniu, nad nimi umieszczano kreskę. Liczby były tworzone na zasadzie addytywności. Na przykład 11, 12, …., 19 były pisane w następujący sposób. Alfabetyczne 11 - 19

Nazewnictwo

Znak „iota” Taki system pozwala bezproblemowo zapisywać liczby od 1 do 999. Z większymi wartościami Grecy poradzili sobie, stosując cyfry z dodatkowym znakiem "iota", który umieszczano przed liczebnikiem jako indeks górny lub dolny. Dla oznaczenia tysięcy przed odpowiednią literą umieszczano przecinek, na przykład: ,α = 1000 ,β = 2000 ,γ = 3000 Oznaczało to, że literkę należy pomnożyć przez 1000. Przykład: ,H 8 5 4 1

Znak miriady Symbol miriady służył do zapisywania jeszcze większych liczb. Oznaczał on, że liczbę trzeba było pomnożyć przez 10000. Należy napisać wielką literę M i nad tym liczbę z systemu greckiego. ζ M = 7 razy po 10 000 = 70 000 πα M = 81 razy po 10 000 = 810 000

Działania w systemie greckim System ten jest trudny do arytmetyki. Nie tylko trzeba by nauczyć się, że alfa + alfa = beta, trzeba nauczyć się całego nazewnictwa i liczb odpowiadających danym literom.

Tworzenie liczb Kolejne liczby tworzone były przez dodawanie odpowiednich liczebników.Ten system pozwala zapisywać liczby od 1 do 999. Z większymi wartościami Grecy poradzili sobie, stosując cyfry młodsze od 1 do 9 z dodatkowym znakiem:  (jota), który umieszczano przed liczebnikiem jako indeks górny lub dolny, który oznaczał pomnożenie przez 1000. Dla większych liczb Grecy stosowali miriadę, która miała wartość 10000. Symbolem miriady był znak M, nad którym umieszczano liczbę od 1 do 9999 oznaczającą konieczność pomnożenia tej liczby przez miriadę, czyli 10000.

Jak tworzy się liczby ? χξϛ’ (600 + 60 + 6)= 666 φ ϟ ζ’(500+90+7)= 597 ρξ η’ (100+60+8)=168 γογ’(400+70+3)=473 DODAWANIE: ODEJMOWANIE: χ’+ σ’(600+200)= ω’(800) ρ’- π’(100-80)= κ’(20) Λ’+ θ’(30+9)= Λθ’(39) ζ’- β’(7-2)= ε’(5) Ϟ’+ α’(90+1)= ϟα’(91) λ’- ι’(30-10)= κ’(20) Δ’+ β’(4+2)= ϝ’(6) ρ’- λ’(100-30)= ο’(70) itd. itd.

Obliczanie Aby odczytać zapis grecki należy przeczytać każdy symbol poczynając od lewej strony. χξϛ (600 + 60 + 6) = 666 σμα (200 + 40 + 1) Liczby były tworzone na zasadzie addytywności. Na przykład 11, 12, …., 19 były pisane w następujący sposób:

Zadania Jakie to liczby? Objaśnienia symboli a) A b) β c) Ωλδ d) βφκε e) β

zadania Wykonaj działania: a) Dodawanie: 1. = 2. = b) Odejmowanie: 1. P-T= 2. -=

Ciekawostki W starożytnej Grecji status zera jako liczby budził kontrowersje: pytano “czy nic może być czymś”? Kwestia ta wiązała się z filozoficzną dysputą dotyczącą możliwości istnienia próżni. W roku 130 Ptolemeusz pod wpływem Hipparchosa zaczął używać symbolu oznaczającego zero. Znak ten miał postać kółka z poziomą linią na górze. Najstarszym znanym mechanicznym urządzeniem liczącym był mechanizm odnaleziony we wraku statku koło wyspy Antikythera. Skonstruowany prawdopodobnie na Rodos około 87 roku n.e. składał się z 37 kół zębatych wykonanych z brązu umieszczonych w drewnianej ramie.Przypuszcza się, że służył do obliczeń astronomicznych.

Wady i zalety systemu Zaleta systemu addytywnego: jest możliwość zapisu nawet dużych liczb (pod warunkiem, że są okrągłe) za pomocą jednego znaku, Wady systemu addytywnego: złożoność kłopoty interpretacyjne zbyt wielka liczba cyfr przy mało okrągłych liczbach bardzo skomplikowany sposób dokonywania za ich pomocą prostych operacji arytmetycznych, wymagający zapamiętywania długich tabel.

System egipski Egipski system zapisywania liczb opierał się na liczbie 10 jako na podstawie, lecz nie był to system pozycyjny. Do oznaczania kolejnych potęg liczby 10 istniały specjalne znaki - hieroglify. Znak dla jedynki przedstawiał tyczkę do mierzenia, zapisywano zaś go jako pionową kreskę. Kreskami takimi oznaczano liczby od 1 do 9. Znak dla 10 przypominał podkowę. Znak dla 100 przedstawiał zwinięty liść palmy, zwiniętą linię do mierzenia albo - jak niektórzy twierdzą - laskę kapłańską. Znak dla 1000 przedstawiał kwiat lotosu, symbol Nilu.

Sposób zapisu Liczby zapisywano w Egipcie tak jak i u nas, to jest od lewej do prawej, umieszczając obok siebie jednostki danego rzędu, aż do jego wyczerpania. Dodawanie liczebników hieroglifowych jest dosyć proste. Zliczamy poszczególne symbole, gdy zliczymy pełną dziesiątkę jednakowych symboli, to zastępujemy ją hieroglifem wyższego liczebnika. W ten sposób wykonywali swoje rachunki starożytni pisarze przy zliczaniu danin, podatków, stad bydła, płodów rolnych, itp. Taki system zapisu liczb stosowany był powszechnie w Egipcie już 3000 lat p.n.e.

System majów Bardzo oryginalny system zapisywania liczb stworzyło indiańskie plemię Majów, które zamieszkiwało południowo- wschodnią część Meksyku, Gwatemalę i część Hondurasu. Jako jedni z pierwszych wynaleźli zero (ok. 500 r.n.e. - a więc później niż Sumerowie, lecz wcześniej od Hindusów). Zero zaznaczane było rysunkiem przypominającym skorupkę ślimaka lub - jak inni twierdzą - półotwarte oko. 

System majów Pozycyjny system liczbowy Majów oparty był na systemie dwudziestkowym. Powstał prawdopodobnie dlatego, że posługiwali się oni przy liczeniu palcami rąk oraz nóg. Mimo że był to system dwudziestkowy, widać jednak, jak ważną rolę odgrywała liczba 5. Warto zauważyć, że system ten ma tylko trzy symbole liczbowe (prawdopodobnie w czasie liczenia symbol jedności stanowił kamyk, symbol liniowy był patykiem, a zero muszlą). Majowie odkryli i używali liczby zero.

System majów Pozycyjny system liczbowy Majów był systemem dwudziestkowym. Nasz system dziesiętny dzieli się na pozycje: 1, 10, 100, 1000, 10000 itd., a system Majów na pozycje: 1, 20, 400, 8000, 16000 itd. W systemie dziesiętnym istnieje dziesięć możliwych cyfr dla każdej pozycji liczbowej [0 – 9]; w systemie Majów istnieje ich 20 [0-19]. Np. w systemie dziesiętnym  31 = 10 x 3 + 1, natomiast u Majów 31 = 20 + 11.

System majów Liczby w tym systemie mogą być pisane pionowo lub poziomo. W zapisie pionowym linie leżą poziomo, a kropki są stawiane nad nimi. W tym przypadku dwudziestkowe pozycje rosną od bazy w górę. W zapisie poziomym linie są położone pionowo, a kropki stawiane są po lewej stronie; tutaj pozycje dwudziestkowe rosną na lewo od pierwszego zapisu.

Przykład 1 Na przykład rok 1974 w zapisie Majów (jako liczba, bo Majowie posługiwali się innym kalendarzem -- mieli swój własny początek ery...) wyglądałby następująco: 

Przykład 2 Rok 1839 miałby dwa warianty zapisu: 

Bibliografia : http://www.matematyka.net http://mathematica.blog.onet.pl http://mathemacool.blogspot.com/ http://www.paranormalne.pl http://www.staszic.edu.pl/ http://www.bryk.pl/ http://www.slideshare.net/ http://blue_rider_hp.republika.pl/http ://www.math.edu.pl http://matematyka.opracowania.pl http://wdict.net http://www-users.mat.uni.torun.pl/   www.interia.pl ANNA Osipowicz, „Lingua Latina lingua nostra” wyd. MAG Marek Kordos „Wykłady z historii matematyki” wyd. SCRIPT http://www.math.edu.pl http://www.borowicz.com.pl http://pl.wikipedia.org http://www.swiatmatematyki.pl http://gynvael.coldwind.pl http://edu.i-lo.tarnow.pl http://www.profesor.pl