Pomiar elektrycznego momentu dipolowego neutronu

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
I część 1.
Advertisements

Kwantowy model atomu.
T47 Podstawowe człony dynamiczne i statyczne
Akceleracja ciężkich jonów i elementy optyki jonowej
Twierdzenie Schiffa Maria Koczwara.
Wojciech Gawlik - Optyka, 2006/07. wykład 12 1/12 Podsumowanie W11 Optyka fourierowska Optyka fourierowska 1. przez odbicie 1. Polaryzacja przez odbicie.
Technika wysokiej próżni
Podsumowanie W2 Widmo fal elektromagnetycznych
Raaazem…!!! Trochę o niesekwencyjnej jonizacji
EMO-25 warunki brzegowe związki graniczne dla składowych
Metale Najczęstsze struktury krystaliczne : heksagonalna,
Metody Pomiaru Neutronów dla Tokamaków
MAGNETYCZNA RELAKSACJA JĄDROWA W FAZIE CIEKŁEJ
Efektywna szybkość zaniku magnetyzacji poprzecznej wiąże się z szerokością linii zależnością: w = 1/( T 2 *) = (1/ )R 2 * T 2 * - efektywny T 2, doświadczalny.
Rozpraszanie światła.
POTENCJAŁ ELEKTRYCZNY
ELEKTROSTATYKA II.
Korelacje kierunkowe w rozpadzie swobodnego neutronu – precyzyjny test Modelu Standardowego Poszukiwanie efektów łamania parzystości T A.Kozelaa) , G.Band),
Badanie łamania symetrii T w rozpadzie B→Kφφ w eksperymencie LHCb
Luminescencja w materiałach nieorganicznych Wykład monograficzny
WYKŁAD 7 ATOM W POLU MAGNETYCZNYM cz. 1 (moment magnetyczny; przypomnienie, magnetyczny moment dipolowy elektronu w atomie, wypadkowy moment magnetyczny.
Wstęp do geofizycznej dynamiki płynów. Semestr VI. Wykład Prof. Stanisław Massel.
Fale t t + Dt.
Czym jest i czym nie jest fala?
Metody badań strukturalnych w biotechnologii
mgr inż. Grzegorz Żołnierkiewicz promotor prof. dr hab. Niko Guskos
1 Charakterystyki poprzeczne hadronów w oddziaływaniach elementarnych i jądrowych wysokiej energii Charakterystyki poprzeczne hadronów w oddziaływaniach.
Nowe wyniki w fizyce zapachu
FABRYKI B DZIŚ I JUTRO FABRYKI B DZIŚ I JUTRO Maria Różańska – IFJ PAN 10 listopada 2006.
DIELEKTRYKI TADEUSZ HILCZER
WYKŁAD 10 ATOMY JAKO ŹRÓDŁA ŚWIATŁA
Metale Najczęstsze struktury krystaliczne : heksagonalna,
Wykład IV Pole magnetyczne.
Wykład III.
EMO-10 pola E P D.
Forschungszentrum Jülich
Odkrycie jądra atomowego
, Prawo Gaussa …i magnetycznego dla pola elektrycznego…
FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych
PRZYKŁADY Metody obrazowania obiektów
Neutrina z supernowych
Oscylacje Rabiego – masery, rezonans magnetyczny, qubity 2
TOKAMAK czyli jak zamknąć Słońce w obwarzanku ?
N izotony izobary izotopy N = Z Z.
Metoda DSH. Dyfraktometria rentgenowska
Elektryczność i Magnetyzm
Elektryczność i Magnetyzm
Badanie rozpadów mezonu  w eksperymencie WASA
Marcin Berłowski, Zakład Fizyki Wielkich Energii IPJ
Elektryczność i Magnetyzm
Co odkryje akcelerator LHC ?
RÓWNOWAGA WZGLĘDNA PŁYNU
Nowości w fizyce zapachu
Agnieszka Ilnicka Opieka: dr Joanna Kiryluk prof. Barbara Badełek
Rola absolutnych pomiarów grawimetrycznych
KALENDARZ 2011r. Autor: Alicja Chałupka klasa III a.
Kalendarz 2011r. styczeń pn wt śr czw pt sb nd
Wczesny Wszechświat Krzysztof A. Meissner CERN
Rezystancja przewodnika
Kalendarz 2020.
Optyczne metody badań materiałów
Elementy geometryczne i relacje
Dipol elektryczny Układ dwóch ładunków tej samej wielkości i o przeciwnych znakach umieszczonych w pewnej odległości od siebie. Linie sił pola pochodzącego.
Fizyka neutrin – wykład 11
Optyczne metody badań materiałów
Optyczne metody badań materiałów
Streszczenie W10: dośw. Sterna-Gerlacha (wiązka atomowa – kwantyzacja
Optyczne metody badań materiałów
Streszczenie W10: dośw. Sterna-Gerlacha (wiązka atomowa – kwantyzacja
Podstawy teorii spinu ½
Zapis prezentacji:

Pomiar elektrycznego momentu dipolowego neutronu nEDM Pomiar elektrycznego momentu dipolowego neutronu

nEDM Program Motywacja Metoda pomiarowa Eksperymenty Podsumowanie Matoda Rabi’ego Metoda Ramsey’a neutrony ultra-zimne Eksperymenty Aparatura pomiarowa Magnetometria Rozwój eksperymentu Niepewności pomiarowe Podsumowanie Kraków, 13.maja 2008

nEDM P T R _ + _ + _ + _ + d s μ = μ·s d = d·s ^ ^ Niezerowa wartość nEDM wiąże się z niezachowaniem symetrii P i T, a zakładając zachowanie CPT, również niezachowaniem CP. T + _ + _ R Kraków, 13.maja 2008

nEDM Model Standardowy zawiera mechanizm nie zachowujący symetrii CP. Każda współczesna teoria rozszerzająca MS zawiera inny mechanizm łamania CP. Wiele eksperymentów szuka łamania symetrii CP i T, w tym dużą rolę odgrywają pomiary elektrycznego momentu dipolowego. Nie tylko mierzy się EDM neutronu, ale też innych obiektów: e, μ, d, atomów, molekuł. Kraków, 13.maja 2008

nEDM dSM ≈ 10-32 e·cm dexp = (+0.2±1.5±0.7)·10-26e·cm (90% CL) d ≈ 2 μm Kraków, 13.maja 2008

nEDM Zasada pomiaru E B ω0 Aby dokładność pomiaru ~ 10-27ecm dla E ≈10 kV/cm, to Δω0 ≈ 6·10-8 s-1 δB ≈ 2 ·10-16 T = 200 aT = 2 pG Kraków, 13.maja 2008

nEDM Zasada pomiaru: Metoda Rabi’ego t=3s Do statycznego pola B0 dodajmy prostopadłe oscylujące Br(t) t=3s t=1s t=2s - spin początkowy neutronu równoległy do osi z jest to tzw. wzór Rabi’ego. ω = ω0 by mógł zajść pełny obrót spinu Kraków, 13.maja 2008

nEDM Zasada pomiaru spin początkowy prostopadły do pola statycznego φ = π/2 φ = 3π/2 φ = 0, π Stan końcowy zależy od częstości pola oscylującego, czasu jego działania oraz fazy początkowej. Rys.: D.J.R. May Praca doktorska, 1998, Uniwersytet w Sussex Kraków, 13. maja 2008 IFUJ

nEDM Zasada pomiaru: Metoda Ramsey’a 1. 2. 3. 4. 5. Próbka spolaryzowanych neutronów w stałym B (1 μT) i E (10 kV/cm) Włączenie Br na czas ~ 2s. 30 Hz Obrót spinu o π/2. Swobodna precesja spinu neutronu przez czas T ~ 120150 s. E↑↑B lub E↑↓B Powtórne włączenie Br na czas ~ 2s. 30 Hz, Obrót spinu o π/2. Analiza polaryzacji spinu. 1. 2. 3. 4. 5. Kraków, 13.maja 2008

nEDM Zasada pomiaru: Metoda Ramsey’a C1 Ilość zarejestrowanych neutronów o polaryzacji +1 dla serii pomiarów z E=0. x – punkty pracy α = (C1-C2)/ (C1+C2) Dokładność pomiaru: C2 P.G. Harris et al., PRL 82 (1999) 904 Kraków, 13.maja 2008

nEDM UCN – neutrony ultra-zimne Vef - efektywny potencjał Fermiego n θ Neutrony ultra-zimne to neutrony o energiach umożliwiających na odbicie od powierzchni materiału dla dowolnego kąta padania. Materiał Vef [neV] f [x 10-6] H20 -15 - Al 54 22.5 Fe 210 85.0 Be 252 5.0a/0.8b BeO 261 13.5 Ni/58Ni 252/335 125.0/86.0 f – współczynnik strat E = 250 neV  v = 7 m/s  λ = 57 nm  T = 3 mK 100 neV  1 m w polu grawitacyjnym a 300K, b 100K Kraków, 13.maja 2008

Eksperyment nEDM Belgia Francja Niemcy Polska Rosja Szwajcaria Katholieke Universiteit, Leuven Francja Laboratoire de Physique Corpusculaire, Caen Institut Laue-Langevin, Grenoble Laboratoire de Physique Subatomique et de Cosmologie, Grenoble Niemcy Physikalisch Technische Bundesanstalt, Berlin Biomagnetisches Zentrum, Jena Johannes-Gutenberg-Universität, Moguncja Technische Universität, Monachium Polska Uniwersytet Jagielloński, Kraków Rosja Joint Institute for Nuclear Research, Dubna Szwajcaria Université de Fribourg, Fribourg Paul Scherrer Institut, Villigen Eksperyment nEDM

nEDM Aparatura Sussex-RAL-ILL Kraków, 13.maja 2008

Magnetometria – Magnetometr 199Hg nEDM Magnetometria – Magnetometr 199Hg 199Hg co - magnetometr · Bo E UCN 199Hg ~ 8 Hz Kraków, 13.maja 2008

Magnetometria – Magnetometr 199Hg nEDM Magnetometria – Magnetometr 199Hg 50 pT ΔB(199Hg) = 200 fT/cykl, ΔB dla dn ≈ 10-27 musi być < 80 fT/cykl Różne rozkłady gęstości UCN i 199Hg Mała częstość precesji – długi czas integracji sygnału dHg < 8.7 ·10-28 ecm Potrzebny impuls rf obracający spin atomów Hg -> Δdn~ 1·10-28 Kraków, 13.maja 2008

Magnetometria – Magnetometr Cs nEDM Magnetometria – Magnetometr Cs ≈3.5 kHz. ΔBwewn. ≈ 30 fT -> 15 fT Czas całkowania ≈ 1s. Sprzężenie zwrotne: stabilizacja pola cewkami korekcyjnymi: 1000-krotnie lepsza stabilizacja pola. System magnetometrów Cs rozmieszczonych wokół komory pomiarowej. Oscylator Rys.: S. Gröger Praca doktorska, 2005, Uniwersytet we Fryburgu (CH) Kraków, 13.maja 2008

Magnetometria – Magnetometr Cs nEDM Magnetometria – Magnetometr Cs Zewnętrzne magnetometry są nieczułe na efekty zachodzące wewnątrz komory pomiarowej: -> co-magnetometry He i Xe Kraków, 13.maja 2008

nEDM reaktor: 58 MW źródło UCN: 20l LD2 w temp. 25 K Faza 1 pomiaru: Aparatura Sussex-RAL w ILL reaktor: 58 MW źródło UCN: 20l LD2 w temp. 25 K pionowy 13m neutronowód o przekroju 7x7 cm2 (58Ni) gęstość UCN w miejscu eksperymentu: 20 cm-3 Kraków, 13.maja 2008

nEDM aparatura przetransportowana z ILL do PSI Faza 2 pomiaru: Aparatura Sussex-RAL w PSI (2009-2010) aparatura przetransportowana z ILL do PSI źródło spalacyjne: p+Pb wiązka pulsująca 590 MeV, 2 mA źródło UCN: 30l D2, 8K produkcja: 2·105 s-1cm-3 gęstość UCN w miejscu eksperymentu: 3000 cm-3 oczekiwana dokładność dn: 5·10-27 ecm zbiornik gromadzący UCN’y: 2 m3 moderator stały D2 wiazka p 590 MeV 2 mA moderator D2O (20-80 K) Kraków, 13.maja 2008

nEDM dwie komory pomiarowe lepszy transport wiązki UCN Faza 3 pomiaru: Nowa aparatura w PSI (2011-2015) dwie komory pomiarowe lepszy transport wiązki UCN dużo większa statystyka oczekiwana dokładność dn: 5·10-28 ecm Kraków, 13.maja 2008

nEDM System akwizycji danych Atomic Clock VME Crate VME Controller Time Sequencer Scaler FPGA Board Flash ADC FPGA Board Sampling ADC Trim-Coils Power Supply RF Generator Fiberlink Gbit Ethernet Fiberlink Analog Data Magnetometers Back-End PC Analog Data Neutron Detectors Data Storage SCSI USB MSCB Master Node MSCB Slow Control Devices Kraków, 13.maja 2008

nEDM Niepewności pomiarowe Statystyczne Systematyczne Gęstość UCN. Czas swobodnej precesji. Natężenie pola elektrycznego E. Depolaryzacja. Systematyczne Efekt v x E  Niejednorodne pole magnetyczne: gradienty, szumy. Prądy upływu wewnątrz komory pomiarowej. Wpływ zmiany pola +E na –E na warunki pomiarowe. Depolaryzacja UCN na skutek zderzeń ze ściankami komory. Wydajność detektora UCN: stabilność, czas martwy. Asymetrie aparaturowe. Efekty związane ze zmianami temperatury: wymiary, własności. Magnetometria: wpływ pola rf, EDM medium magnetometrów Rozkład gęstości UCN: grawitacja siła Coriolisa… Kraków, 13.maja 2008

nEDM Podsumowanie EDM neutronu jest jedną z najbardziej poszukiwanych obecnie wielkości fizycznych. Najdokładniejsza obecnie wartość została uzyskana w eksperymencie przeprowadzonym w próżni w temperaturze pokojowej. Technika ta jest rozwijana: nowe metody kontroli pola magnetycznego, nowe materiały, silniejsze źródło UCN. Cel eksperymentu w PSI: dokładność 5·10-27 ecm w ciągu 4-5 lat. Następny rząd wielkości w ciągu następnych kilku lat. Kilka innych eksperymentów stosuje techniki kriogeniczne: nadciekły He jako moderator, 3He jako polaryzator, detektor i co-magnetometr. Kraków, 13.maja 2008