Widma optyczne klasycznych radiogalaktyk Radiogalaktyki typu FRII w przeglądzie SDSS Dorota Kozieł-Wierzbowska Grażyna Stasińska

Radiogalaktyki WIKIPEDIA Radiogalaktyka - galaktyka, która emituje silne promieniowanie radiowe. Emisja radiowa to świecenie energetycznych elektronów poruszających sie w polu magnetycznym (promieniowanie synchrotronowe). Obserwowana struktura radiowa jest zdeterminowana przez oddziaływanie dżetów z ośrodkiem miedzygalaktycznym. Galaktykami macierzystymi są prawie wyłącznie duże galaktyki eliptyczne. Co jest istotne: Dżety radiowe powstają przez wyrzucenie materii akreującej na supermasywną czarną dziurę. Radiogalaktyki są specjalnym typem galaktyk z aktywnym centralnym jądrem.

Radiogalaktyki typu FRI I FRII

Unifikacja galaktyk aktywnych

Radiogalaktyki FRII w SDSS Porównanie katalogów radiowych Cambridge Catalogues of Radio Sources z główną próbką galaktyk z przeglądu SDSS =>2000 galaktyk Identyfikacja radiogalaktyk typu FRII =>450 galaktyk Sprawdzenie identyfikacji galaktyki optycznej z radioźródłem =>400 galaktyk Skompletowanie danych optycznych z projektu STARLIGHT =>M*, natężenia linii etc...

The Sloan Digital Sky Survey 287 millionów obiektów Fotometria w filtrach u, g, r, i oraz z W przeglądzie SDSS używany jest 2.5m teleskop o szerokim polu widzenia znajdujący się w Apache Point Observatory DR7 pokrycie nieba Widma z przeglądu SDSS: średnica światłowodu: 3”, przedział widmowy: 3800- 9200 A, rozdzielczość: R=2000 (65km s-1) Zebrano widma dla 926246 galaktyk Próbka galaktyk w SDSS jest kompletna dla jasności r ≤ 17.77 6

STARLIGHT: narzędzie używane przez grupę SEAGal do analizy światła gwiazd w galaktykach (Cid Fernandes et al 2005) Każda galaktyka jest złożona z = gwiazd + gazu + pyłu +? ciemnej materii 7

STARLIGHT Llgal = A(M*) S x(ti,Zj) . Bl (ti,Zj) i,j Rozkłada kontinuum gwiazdowe galaktyk na kombinację liniową prostych populacji gwiazdowych (o tym samym wieku i metaliczności) uzyskanych kodem Bruzual & Charlot 2003 Llgal = A(M*) S x(ti,Zj) . Bl (ti,Zj) i,j

Galaktyki FRII w przeglądzie SDSS

Zależność między jasnością radiową a jasnością linii LHa jest lepszą miarą jasności linii emisyjnych niż L[OIII] Ltot = L Lya + L Ha + L Hb + ... + L [OIII]5007 + L[OIII]4959 + L [OII] + L[NII] + L CIII] + L CIV ... = 8.5 L Ha + 1.3 L [OIII]5007 +... LHa ∝ P1.2 dla FRII

Zależność między jasnością radiową a jasnością linii ▴ upper limits for unobserved lines być może wszystkie radiogalaktyki FRII mają liniie emisyjne

Zależność między optycznym a radiowym Eddingtonowskim tempem akrecji Masa czarnej dziury wyznaczona jest z zależności Tremaine et al. (2002) między masą BH a dyspersją prędkości w zgrubieniu centralnym: log MBH = 8.13 + 4.02 log(σ∗/200kms−1) LHα/“MBH” ∝ (P1.4GHz/“MBH”)1.2

Radiogalaktyki z i bez gorących plam

Radiogalaktyki z gorącymi plamami mają największe P/MBH ★hot spots ● no hot spots ● undetermined

FRII na diagramach diagnostycznych Leżą z dala od ciągu galaktyk formujących gwiazdy (z kilkoma wyjątkami) Są wśród nich źródła z dużym parametrem jonizacji U Rozmiar zależy od wartości LHα/“MBH” próbka 1000 galaktyk z AGN

Jaka jest natura galaktyk ●? galaktyki ”mieszane” gdzie emisja w liniach pochodzi i od AGNu i od regionów HII? czy galaktyki z miększym promieniowaniem jonizującym? dwie z nich mają podwójne linie emisyjne Podwójna czarna dziura lub Dysk akrecyjny obserwowany z boku Wskazanie na czysty AGN ze źródłem miękkiego promieniowana jonizującego

FRII versus pozostałe galaktyki SDSS własności ogólne Masy galaktyk M* Masy czarnych dziur MBH Wieki populacji gwiazdowych na podstawie Dn(4000)

FRII versus galaktyki bez linii Istnieje bardzo ścisła zależność między masą galaktyki a masą czarnej dziury M* ∝ MBH 1.13 Taka sama zależność jest dla galaktyk bez linii a FRII ale masy FRII są wyższe Wszystkie galaktyki bez linii mają stare populacje Jak większość FRII Ale kilka FRII ma także młode populacje: Aktywność AGNu oraz formowanie gwiazd jest ze sobą powiązane? góra: galaktyki FRII; dół: 1000 galaktyk bez linii z SDSS

FRII versus galaktyki aktywne Galaktyki z AGN są przesunięte do jeszcze mniejszych M* Większość galaktyk z AGN ma młode populacje gwiazdowe Wiele galaktyk z AGNem ma MBH poniżej zależności MBH-M* dla FRII interpretacja: galaktyki z AGN ciągle tworzą gwiazdy i nadal budują centralne czarne dziury bo: MBH/M* wzrasta z Dn(4000) góra: galaktyki FRII ; dół: 1000 galaktyk aktywnych z SDSS

Praca na przyszłość z Grażyną Stasińską i Natalią Vale Asari Rozwinąć analizę na wszystkie typy radiogalaktyk (FRI, zwarte) Włączyć próbkę kwazarów z SDSS (która zawiera galaktyki Seyfert I) Wykorzystać bardziej wyszukaną metodę radzenia sobie z "kontinuum kwazarowym" Interpretacja?

Jaka jest natura galaktyk ●? galaktyki ”mieszane” gdzie emisja w liniach pochodzi i od AGNu i od regionów HII? czy galaktyki z miększym promieniowaniem jonizującym?