WYKŁAD 2 PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE UZALEŻNIEŃ

PODSTAWOWE POJĘCIA

PODSTAWOWE POJĘCIA NADUŻYWANIE Definicja WHO przyjmowanie (samostosowanie) danego leku lub środka, niezgodnie z jego ustalonym przeznaczeniem leczniczym lub socjalnym

PODSTAWOWE POJĘCIA UZALEŻNIENIE LEKOWE złożona choroba ośrodkowego układu nerwowego (OUN) charakteryzuje się natrętnym, niekiedy niekontrolowanym dążeniem do użycia leku (craving), jego poszukiwaniem i dążeniem do zdobycia za wszelką cenę oraz używaniem mimo oczywistych poważnych zagrożeń dla zdrowia i życia może być chorobą chroniczną, z nawrotami występującymi nawet po długich okresach abstynencji uzależnienia mieszane (uzależnienia od dwóch lub więcej substancji

PODSTAWOWE POJĘCIA NAŁÓG stan powodujący przymus zażywania substancji wywołującej uzależnienie psychiczne i fizyczne stałe zwiększania dawki szkodliwy wpływ na osobę i jej otoczenie mechanizm powstania nałogu – wpływ substancji psychostymulującej na organizm, doprowadzający do konieczności zażywanie związku lub leku w: oczekiwaniu na przyjemne działanie celu uniknięcia nieprzyjemnych doznań gdy go brak

PODSTAWOWE POJĘCIA PRZYZWYCZAJENIE (NAWYK) stan powodujący pragnienie, ale nie przymus zażywania danej substancji ograniczona tendencja do zwiększania dawki ograniczona zależność fizyczna i psychiczna brak objawów abstynencji wpływa tylko na jednostkę, nie na społeczeństwo

PODSTAWOWE POJĘCIA SUBSTANCJE UZALEŻNIAJĄCE (PSYCHOAKTYWNE) substancje chemiczne, które działając na organizm człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz zafałszowują odbiór rzeczywistości mogą przyczynić się do powstania uzależnienia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zalicza tu: alkohol, pochodne opium, przetwory konopi indyjskich, substancje uspokajające i nasenne, kokainę i inne substancje pobudzające, substancje halucynogenne, tytoń oraz lotne rozpuszczalniki kontrola leków, substancji przewożonych przez granice

PODSTAWOWE POJĘCIA NARKOTYKI potoczne określenie substancji wpływających na świadomość nie ma jednoznacznej definicji najczęstsza definicja (choć to spore uogólnienie): substancje, które powodują uzależnienie fizyczne wszystkie substancje psychotropowe, aktualnie nielegalne (tzw. "policyjna definicja narkotyku") substancje przyjmowane przez niektóre grupy społeczne w celu czasowej zmiany nastroju, nieakceptowane powszechnie w społeczeństwie

PODSTAWOWE POJĘCIA HALUCYNOGENY grupa substancji psychoaktywnych wywołujących halucynacje halucynogeny nie wywołują zależności fizycznej, ale wzrost tolerancji do najpopularniejszych w Polsce halucynogenów należą grzyby z gatunku Psilocybe semilanceata (łysiczka lancetowata)

PODSTAWOWE POJĘCIA OMAMY (HALUCYNACJE) patologiczne zjawiska zmysłowe występujące mimo braku bodźców zewnętrznych powstające po zażyciu narkotyku lub halucynogenu często połączone z objawami depersonifikacji, lękiem i niepokojem, zmianą nastroju, błogostanem wyróżniamy omamy (w zakresie każdego zmysłu): słuchowe wzrokowe czuciowe smakowe węchowe

RODZAJE HALUCYNACJI słuchowe - mogą być wyraźne i niewyraźne (nieokreślone dźwięki, trzaski, stuki, głosy, wyraźne rozmowy) wzrokowe - mogą być proste (błyski, cienie) i złożone (przedmioty, zwierzęta, osoby, grupy osób), realne lub dziwaczne (bajki czy opowieści science-fiction) czuciowe - zewnętrzne (swędzenie, kłucie, pieczenie), wewnętrzne (szarpanie, rozciąganie, ściskanie), kinestatyczne (unoszenie się czy spadanie) smakowe - np. odczuwanie smaku rzekomej trucizny węchowe - najczęściej towarzyszą innym omamom, przykre (spalenizna, gaz) lub przyjemne (kadzidła)

PODSTAWOWE POJĘCIA TOKSYKOMANIA (1974 r. Komitet Ekspertów WHO) nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie środków o szkodliwym działaniu na organizm mogą prowadzić do powstania nałogu lub nawyku 8 podstawowych typów toksykomanii (podział ze względu na wystąpienie lub nie zależności psychicznej, fizycznej, tolerancji oraz zespołu abstynencyjnego)

TYPY TOKSYKOMANII Typ morfinowy Typ barbiturowo-alkoholowy Typ kokainowy Typ cannabis (alkaloidy konopi) Typ amfetaminowy Typ khat (katyna pochodna efedryny) Typ sublimacji halucynogennej Typ lotnych rozpuszczalników (wziewna)

PODSTAWOWE POJĘCIA ABSTYNENCJA dobrowolne wyrzeczenie się (łac. abstinentia – wstrzemięźliwość, powściągliwość, powstrzymywanie się od czegoś) do najczęściej spotykanych motywów abstynencji należą: stan zdrowia, uzależnienie od alkoholu, charakter wykonywanej pracy, przyjęcie określonych norm czy zasad motywacja związana z dbałością o interes narodowy sytuacja ekonomiczna

PODZIAŁ SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

UZALEŻNIENIA - PLAGA KRAJÓW ROZWINIĘTYCH - USA legalne substancje uzależniające – nikotyna i alkohol papierosy w USA nałogowi palacze 62 mln tytoń bezdymny 6,8 mln zgony 500 tys. alkohol w USA alkoholicy i nadużywający 18,4 mln zgony (marskość wątroby, wypadki drogowe) 111 tys.

PODZIAŁ NARKOTYKÓW KLASYCZNE PODNOŚNIKI DOŁOWNIKI HALUCYNO- GENY INNE Kokaina Heroina Marihuana Metamfetamina Metylofenidat Metkatinon MDMA Efedryna Kwas γ-hydroksy- masłowy (GHB) Ketamina Metakwalon Flunitrazepam Klonazepam Fencyklidyna (PCP) Lizergamid (LSD) Psylobina Meskalina Anaboliki Rozpusz- czalniki

NARKOTYKI KLASYCZNE KOKAINA stanowi największy problem (duże miasta) spożycie spada (1985 – 5,7 mln; 1996 – 1,75 mln w USA) główni użytkownicy to starsi mieszkańcy śródmieść, palący krak (crack) nastolatkowie palący blunty – papierosy z kokainą i marihuaną

NARKOTYKI KLASYCZNE HEROINA zwiększa się spożycie (1996 – 216 tys.) podawana dożylnie, palona, wdychana (mniej niebezpieczne ze względu na zakażenie AIDS) agresywny marketing heroiny

NARKOTYKI KLASYCZNE MARIHUANA ok. 72 mln Amerykanów powyżej 12 lat miało z nią kontakt aktywnych palaczy jest 18,7 mln i ilość ta rośnie kombinowanie marihuany z innymi narkotykami marihuana z kokainą (crack) w bluntach (3750s, diablitos, primos, oolies czy woolies) blunty zanurzone w fencyklidynie (PCP) to happy sticks (wicky sticks, illies, love boat, wet lub tical)

PODNOŚNIKI (STYMULANTY) METAMFETAMINA – zastrzyki, wąchana, palona (chasing the dragon) i brana doustnie AMFETAMINA – mniej popularna METYLOFENIDAT – lek Ritalin, ADHD METKATINON – podobny budową i efektami do kokainy METYLENODIOKSYMETAMFETAMINA (MDMA) – popularna Extasy, zaliczana do „leków klubowych” EFEDRYNA – sklepy ze zdrową żywnością

PODNOŚNIKI (STYMULANTY) Różne stymulanty Tabletki metamfetaminowe i amfetaminowe

DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE” związki zmniejszające aktywność, uspakajające, downers używane jako „leki klubowe”, rape dates, okradanie pasażerów w pociągach leki z grupy benzodiazepin – FLUNITRAZEPAM, KLONAZEPAM kwas γ-hydroksymasłowy (GHB) – wywołuje euforię, anabolik KETAMINA – szybki narkotyk i halucynogen, Special K, czasem mieszana z alkoholem i GHB – Special K-lude, ponieważ działaniem przypomina METAKWALON (Quaalude)

DOŁOWNIKI I „LEKI KLUBOWE” Ketamina Metakwalon (Quaalude) Downers Flunitrazepam GHB

DOŁOWNIKI, „LEKI KLUBOWE” ORAZ HALUCYNOGENY dietyloamid kwasu lizergowego (LSD) – najpotężniejszy halucynogen zsyntetyzowany w 1938 r. przez Alberta Hoffmana, który odkrył również jego działanie  wywołane potężne halucynacje mogą niespodziewanie powrócić w długim czasie po pierwszym zażyciu (flashback) związek nie wywołuje uzależnienia jest jednak bardzo niebezpieczny

DIETYLOAMID KWASU LIZERGOWEGO

HALUCYNOGENY FENCYKLIDYNA (PCP) – działanie podobne do ketaminy zsyntetyzowana również jako lek do znieczulenia ogólnego halucynogen o silnych właściwościach uzależniających wywołuje zachowania poszukiwawcze wrappes

HALUCYNOGENY MESKALINA PSYLOCYBINA

NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY ważna i niebezpieczna choć mało doceniania grupa substancji uzależniających stosowane głównie przez eksperymentujące dzieci i młodzież rozpuszczalniki na bazie benzenu, toluenu i innych węglowodorów aromatycznych (używane w gospodarstwach domowych jako środki czystości oraz rozpuszczalniki do farb, mazaki) benzyna oraz gazy (propan – zapalniczki, butan – kuchenki) niebezpieczne ze wzg na: skutki bezpośrednie – uduszenie, zahamowanie pracy serca odległe – trwałe neuropatie, uszkodzenia wątroby

NARKOTYKI WZIEWNE - INHALANTY azotany alifatyczne – azotyn amylu, azotyn butylu, azotyn cykloheksylowy większość z nich jest dostępna na receptę lub zakazana wprowadzone przez środowiska gejowskie leki używane do narkozy wziewnej – eter, chloroform oraz halotan

STERYDY sterydy anaboliczne, pochodne testosteronu stosowane doustnie – oksymetolon, oksandronol, metandrostenolon, stanazolol domięśniowo – nandrolon, baldenon, cypropionian można je kupić w sklepach ze zdrową żywnością podnoszą agresywność i pobudliwość, powodują euforię, zwiększają energię, podniecenie seksualne, gwałtowne zmiany nastroju, rozpraszanie się, kłopoty z pamięcią i orientacją