Raport o sytuacji i perspektywach mikro i małych firm w województwie pomorskim Jakub Fulara Departament Klienta Biznesowego Gdańsk, 20 marca 2013

1 Już po raz trzeci na początku roku Bank Pekao przedstawia raport o sytuacji mikro i małych firm Dostarczenie unikalnej wiedzy o mikro i małych firmach, które odgrywają znaczącą rolę w gospodarce (1,7 mln firm, 4,5 mln zatrudnionych, 37% PKB), Reprezentatywne wyniki na poziomie krajowym i lokalnym na bazie 7 tysięcy wywiadów z właścicielami firm, Lepsze rozumienie potrzeb mikro i małych firm oraz poznanie problemów i barier związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, Temat specjalny – e-gospodarka, czyli wykorzystanie technologii informacyjnych w mikro i małych firmach, Jak co roku - 16 konferencji regionalnych (w każdym województwie w marcu-kwietniu 2013 roku), Raport w wersji polskiej i angielskiej udostępniony na stronie Mikro firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 pracowników, Małe firmy – przedsiębiorstwa zatrudniające do 49 pracowników,

2 Obniżenie Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Mikro i Małych Firm spowodowane głównie przez znaczący spadek oceny sytuacji gospodarczej i sytuacji branży Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm syntetyczna miara nastrojów właścicieli firm Wskaźniki w ramach badania mogą przyjmować wartości od 50 do 150, przy czym 50 oznacza dużo gorzej, 75 – gorzej, 100 – ani lepiej, ani gorzej, 125 – lepiej, 150 – dużo lepiej 8 obszarów wchodzących w skład Ogólnego Wskaźnika Koniunktury Poprzednie 12 miesięcy Następne 12 miesięcy +~4 -7,6 -4,5 -1,4 -0,9 -0,8 -0,2 -1,0 -0,7 R/R

3 Firmy dużo lepiej oceniają obszary, na które mają wpływ. W porównaniu z ostatnim badaniem, gorsze perspektywy na kolejny rok. Zdecydowanie najniższa ocena - oba czynniki poza zasięgiem wpływu firmy Dużo lepsza ocena. Ostatnie 12 miesięcy ocenione wyżej niż rok temu Najwyższa ocena i najmniejsze zmiany w stosunku do ubiegłorocznych badań Odniesienie do ubiegłorocznego badania

4 Najbardziej stabilna sytuacja firm produkcyjnych, widoczne pogorszenie koniunktury w budownictwie Produkcja - stabilnie, dostosowywanie się do sytuacji rynkowej, innowacyjność, rozwój eksportu, Usługi – najwyższy poziom wskaźnika, chociaż spowolnienie ma wpływ na nastroje przedsiębiorców, Handel – najniższy poziom wskaźnika, często firmy lokalne – wyzwaniem konkurencja dużych firm, Budownictwo – zmniejszanie się portfela zamówień, wzrost opóźnień w terminowym ściąganiu należności Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm

5 Najbardziej obniżył się wskaźnik dla firm lokalnych o długim stażu, najwyższy poziom optymizmu mają młode firmy Obszar działania firmyCzas istnienia Lokalizacja siedziby firmy Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm Zmiana wskaźnika YoY Ocena zwiększa się wraz z rozwojem i poszerzaniem obszaru działania firmy Najwyższy i najbardziej stabilny poziom wskaźnika wśród młodych firm działających do 3 lat. Po raz pierwszy mierzono poziom wskaźnika w zależności od lokalizacji w mieście lub na obszarach wiejskich i nie odnotowano istotnej różnicy w poziomie wskaźnika

6 Województwo pomorskie – trochę oficjalnej statystyki Liczba mikro i małych firm Aktywne mikro firmy (6,5%) Aktywne małe firmy3 328 (6,3%) Aktywne mikro i małe firmy na 1000 mieszkańców 49,3 (Polska 44,7) Zatrudnienie Mikro firmy (6,4%) Małe firmy (6,3%) Inwestycje Średnie nakłady (tys. PLN) mikro firmy 9,0 (Polska 15,0) Średnie nakłady inwestycyjne (tys. PLN) małe firmy 695,8 (Polska 320,9) Przychody Średnie przychody (tys. PLN) mikro firmy 384 (Polska 435) Średnie przychody (mln PLN) małe firmy 8,1 (Polska 8,5) Źródło: Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w roku 2010, Główny Urząd Statystyczny

7 Pomorskie: Ogólny Wskaźnik Koniunktury Mikro i Małych Firm niższy niż średnia krajowa Pomorskie: Ocena poprzednich i kolejnych 12 miesięcy wyższa niż średnio w Polsce Podregiony: Najlepsza ocena poprzednich 12 miesięcy w podregionie słupskim, natomiast perspektyw na 2013 w podregionie trójmiejskim Perspektywy na 2013 najniżej ocenione w podregionie starogardzkim,

8 Ocena sytuacji w poprzednich 12 miesiącach – firmy z Pomorskiego lepiej oceniły 2012 rok -0,4 +1,3 +0,8 +2,5 +1,2 +1,5 +1,4 +2,2 Pomorskie vs Polska

9 Dużo wyższy poziom optymizmu na 2013 na Pomorzu w porównaniu ze średnią krajową +1,8 +2,5 +1,9 + 1,5 + 3,3 + 2,8 +1,6 +0,3 +0,6 Pomorskie vs Polska

10 Stopniowo zwiększa się wykorzystanie zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Skłonność do korzystania ze źródeł zewnętrznych rośnie wraz z wielkością firmy (co piąta firma mikro oraz co druga firma mała korzysta z finansowania zewnętrznego) Polska: rosnący udział zewnętrznego finansowania działalności bieżącej i inwestycji Finansowanie inwestycji* *Możliwa była więcej niż jedna odpowiedź Finansowanie działalności bieżącej +2 p.p.

11 Polska: przyczyny niekorzystania z finansowania zewnętrznego wynikają przede wszystkim z polityki firm Dostępność do finansowania zewnętrznego nie jest problemem – poziom korzystania z kredytu wynika z polityki samych firm, Potencjał do dalszego wzmocnienia rozwoju polskich przedsiębiorstw poprzez większe wykorzystanie finansowania zewnętrznego, Planowane zmiany w sposobie dystrybucji środków unijnych dla firm (zwrotne instrumenty finansowe), powinny zwiększyć zainteresowanie finansowaniem zewnętrznym

12 Pomorskie: korzystanie z zewnętrznego finansowania bieżącej działalności powyżej średniej krajowej W roku 2012 z finansowania zewnętrznego najczęściej korzystały firmy ze Starogardu, najrzadziej ze Słupska, W kolejnych 12 miesiącach wykorzystanie zewnętrznego finansowania ma być na zbliżonym poziomie.

13 Pomorskie: Inwestycje mikro i małych przedsiębiorstw wyższe niż średnia krajowa Odsetek firm inwestujących zmaleje z 48% w roku 2012 do 33% w roku 2013, Faktyczny odsetek inwestujących firm w roku 2013 może być wyższy – w ubiegłych latach rzeczywisty odsetek wyższy od planowanego, Wysoki planowany poziom inwestycji w Słupsku.

14 Pomorskie: Źródła finansowania inwestycji w roku 2013 Korzystanie ze środków własnych najrzadziej deklarowały firmy z podregionu słupskiego, W Trójmieście najczęściej wykorzystują środki własne, Korzystanie z kredytu najczęściej deklarowały firmy z podregionu starogardzkiego i słupskiego.

15 Polska: Rosnące znaczenie eksportu mikro i małych firm Odsetek mikro i małych eksporterów Wyniki badania dla firm eksportujących +3 p.p. Stopniowy wzrost działalności eksportowej mikro i małych firm (wzrost o + 3 p.p. w okresie 2 lat) Już blisko 200 tysięcy firm deklaruje eksport (12% spośród wszystkich mikro i małych firm), Wyraźnie lepsza ocena sytuacji firmy i przychodów wśród firm eksportowych w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorstwami, Przychody z eksportu to jedyny w całym badaniu wskaźnik, którego wartość w roku 2012 przekroczyła poziom z roku 2010.

16 Pomorskie: Eksport mikro i małych firm W województwie pomorskim liczba eksporterów powyżej średniej krajowej, Najwięcej eksporterów w podregionie słupskim, najmniej w starogardzkim, Tendencja pozytywna (za wyjątkiem podregionu gdańskiego) – coraz więcej firm myśli o eksporcie.

17 Pomorskie: Ocena jakości usług świadczonych przedsiębiorcom przez lokalną administrację Pomorskie Wynik wojewódzki o 5 punktów wyższy od średniej krajowej Podregiony Najwyższe wyniki w Trójmieście (najwyższe w Polsce) i podregionie słupskim

18 Pomorskie: Innowacyjność produktowa mikro i małych firm Odsetek firm wprowadzających innowacje produktowe niższy od średniej krajowej, Najbardziej innowacyjne firmy z podregionu słupskiego i starogardzkiego, W innowacje najmniej inwestują w firmach trójmiejskich.

19 Bariery rozwoju według mikro i małych firm Po raz pierwszy w ankiecie pytanie o bariery rozwojowe, Największe bariery dla mikro i małych firm są związane z zewnętrznymi uwarunkowaniami prowadzenia działalności gospodarczej, Pomorskie – bariery wymieniane częściej niż średnio w Polsce: Koszty pracy, Podatki, Popyt na produkty i usługi, Niska rentowność, Szara strefa, Zatory płatnicze, Kwalifikacje pracowników. Biurokracja nie jest takim problemem jak w innych województwach, co potwierdza wysoką ocenę administracji. Koszty plus słaby popyt – niska rentowność. Właściciele firm byli proszeni o skwantyfikowanie każdej z barier w skali od 1 (brak bariery) do 5 (bardzo ważna bariera)

20 E-gospodarka tematem specjalnym raportu – jak mikro i małe firmy korzystają z technologii informacyjnych? 87% firm wykorzystuje komputery w działalności biznesowej, Chociaż prawie każda mikro i mała firma ma dostęp do Internetu, nie jest on w pełni wykorzystywany w działalności biznesowej.

21 Wykorzystanie Internetu przez firmy z Pomorskiego Działania reklamowe z wykorzystaniem Internetu Posiadanie strony internetowej Statystyki wojewódzkie wyższe od ogólnopolskich, ale duże zróżnicowanie wewnątrz regionu, Najwyższa aktywność w Internecie firm słupskich, gorzej w Starogardzie E-administracja popularna w gdańskim. Wykorzystanie internetu do kontaktu z administracją

22 Praktyczne kwestie wykorzystania technologii informacyjnych w mikro i małych firmach – 6 analiz w Raporcie Nowe technologie informacyjne w zarządzaniu mikro i małymi firmami (Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii) Rynek IT w Polsce i perspektywy jego rozwoju (Bank Pekao SA) Aspekty prawne prowadzenia sprzedaży i promocji w Internecie (dLK Korus Okoń Radcowie Prawni sp.p.) Tworzenie i zarządzanie stroną internetową (home.pl) Promocja mikro i małej firmy w Internecie (Google Polska) Bankowość elektroniczna dla firm (Bank Pekao SA)

23 Pomorskie: podsumowanie Ocena poprzednich i kolejnych 12 miesięcy wyższa niż średnio w Polsce, najlepsze oceny w podregionie słupskim, najsłabsze w trójmiejskim, Perspektywy na 2013 – najlepsze w trójmiejskim, najniższe w starogardzkim, 2012 rok dużo lepszy w ocenie pomorskich firm niż średnio w Polsce, ocena niższa jedynie w przypadku zatrudnienia, choć i tu poziom wydaje się stabilny, Dużo lepsze perspektywy na 2013 niż średnio w Polsce, Z zewnętrznego finansowania najczęściej korzystały firmy ze Starogardu, najrzadziej ze Słupska, Inwestycje w 2012 wyższe niż średnio w kraju, w 2013 spadek, najmniejszy w Słupsku 14% mikro i małych firm eksportuje swoje towary lub usługi, najwięcej Słupsk i okolice, Innowacyjność nieco niższa od średniej krajowej, Ocena jakości usług administracji wyższa od średniej krajowej (w Trójmieście najwyższa w Polsce), Firmy z Pomorza wśród barier szczególnie zwracają uwagę na stronę kosztową prowadzenia działalności i popyt na produkty i usługi, Potencjał związany z użyciem technologii informacyjnych nie w pełni wykorzystany.

24 Raport w polskiej i angielskiej wersji językowej jest dostępny na stronie internetowej Banku Pekao SA pod adresem: Dziękuję za uwagę!