Prawo karne i prawo wykroczeń proces

Przedmiot procesu Przedmiot procesu to odpowiedzialność karna a czasem cywilna. Odpowiedzialność karna (cywilna) to powinność poniesienia przez konkretną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym lub cywilnym za konkretne przestępstwo.

Podstawa faktyczna odp Podstawa faktyczna odp. to czyn zarzucany oskarżonemu, który w razie potwierdzenia dowodami zostaje przypisany oskarżonemu w wyroku. Musi zachodzić zgodność czynu zarzucanego z przypisanym.

Tożsamość czynu jest wyłączona gdy: 1 nastąpiła zmiana osoby sprawcy, Tożsamość czynu zarzucanego w akcie oskarżenia z czynem przypisanym w wyroku skazującym: Tożsamość czynu jest wyłączona gdy: 1 nastąpiła zmiana osoby sprawcy, 2. nastąpiła zmiana dobra prawnego

3. nastąpiła zmiana osoby pokrzywdzonej i równocześnie wystąpiła jedna z różnic dotycząca miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego, 4. nie doszło do zmiany osoby pokrzywdzonej, ale ujawniły się co najmniej 3 różnice dotyczące miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego lub ustawowych znamion czynu.

Reguła pomocnicza – tożsamość czynu wyłączona jeżeli zachodzą różnice tak istotne, że wedle rozsądnej życiowej oceny nie można ich uznać za określenie tego samego zdarzenia faktycznego

Podstawa normatywna odpowiedzialności to kwalifikacja prawna czynu zarzucanego oskarżonemu. Podstawę normatywną można zmieniać w czasie procesu np. z art. 148 § 1 na 148§4 kk. Podstawy faktycznej nie można zmieniać w sposób istotny.

Proces zasadniczy – rozstrzyga się kwestię odpowiedzialności karnej akcja cywilna w procesie karnym – postępowanie zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego

Akcja cywilna w procesie karnym to m.in.: proces adhezyjny – 62 kpk. orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody – 67 § 3 kk - orzeczenie odszkodowania z urzędu – 415 § 4 kpk orzeczenie nawiązki np. w razie skazania za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, 46 §2 kk itd.). Nawiązka obligatoryjna – 290 § 2 kk gdy skazanie za wyrąb drzewa albo kradzież drewna z lasu

- organy postępowania przygotowawczego - organy postępowania głównego Uczestnicy procesowi Organy procesowe - organy postępowania przygotowawczego - organy postępowania głównego organy postępowania odwoławczego organy postępowania wykonawczego

Rozróżnia się właściwość: rzeczową, funkcjonalną, miejscową Organy procesowe są ściśle związane z właściwością czyli upoważnieniem do dokonywania określonych czynności. Rozróżnia się właściwość: rzeczową, funkcjonalną, miejscową

Strony procesowe to podmioty posiadające interes prawny w korzystnym dla nich rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu

Strony dzielą się czynne, czyli występujące z żądaniem rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności zgodnie z ich interesem prawnym oraz strony bierne czyli takie przeciwko którym to żądanie jest skierowane

oskarżyciel publiczny Strony czynne: oskarżyciel publiczny - oskarżyciel prywatny czyli pokrzywdzony (49 § 1 i 2 kpk) - oskarżyciel posiłkowy uboczny – pokrzywdzony który po wniesieniu aktu oskarżenia składa oświadczenie, że chce popierać oskarżenie obok oskarżyciela publicznego Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny – pokrzywdzony który wnosi oskarżenie zamiast oskarżyciela publicznego odmawiającego wniesienia aktu oskarżenia - pokrzywdzony - powód cywilny

Strony bierne: - oskarżony skazany

Reprezentanci stron procesowych: - obrońcy pełnomocnicy przedstawiciele ustawowi – reprezentują pokrzywdzonych małoletnich albo ubezwłasnowolnionych całkowicie lub częściowo

Rzecznicy interesu społecznego – np. Rzecznik Praw Obywatelskich

Osobowe źródła dowodu: -oskarżony -świadek Biegły osoba poddana oględzinom lub badaniom ciała zawodowy kurator sądowy

Źródło dowodu – osoba lub rzecz do której pochodzi dowód Dowody Źródło dowodu – osoba lub rzecz do której pochodzi dowód Środek dowodowy – nośnik informacji o fakcie podlegającym udowodnieniu np. wyjaśnienia oskarżonego

Dowody pierwotne i dowody pochodne Dowody osobowe i rzeczowe Dowody bezpośrednie i pośrednie (poszlaki)

Zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów : Zakazy dowodowe Zakazy dowodowe z powodu konieczności zachowania pewnych wiadomości w tajemnicy Zakazy dowodzenia za pomocą pewnych dowodów : -bezwarunkowe – zakaz przesłuchania jako świadka obrońcy co do faktów o których dowiedział się udzielając porady prawnej oraz duchownego co do faktów o których dowiedział się przy spowiedzi

-warunkowe – 182 § 1 kpk, 185 kpk, 185a kpk Zakazy dowodowe -warunkowe – 182 § 1 kpk, 185 kpk, 185a kpk

Zakaz stosowania określonych metod dowodzenia -171 § 5 kpk

Typowe czynności dowodowe: - przesłuchanie podejrzanego (oskarżonego) przesłuchanie świadka -ekspertyza biegłego -oględziny

Typowe czynności dowodowe: oględziny i otwarcie zwłok (sekcja zwłok), eksperyment procesowy -wywiad środowiskowy -przeszukanie - zatrzymanie rzeczy

Typowe czynności dowodowe: Kontrola korespondencji, przesyłek oraz połączeń - kontrola i utrwalanie rozmów – może mieć postać procesowej zarządzanej po wszczęciu postępowania przygotowawczego i kontrola operacyjna przeprowadzana poza procesem karnym

Art. 237. § 1. Po wszczęciu postępowania sąd na wniosek prokuratora może zarządzić kontrolę i utrwalanie treści rozmów telefonicznych w celu wykrycia i uzyskania dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenia popełnieniu nowego przestępstwa.

§ 3. Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych są dopuszczalne tylko wtedy, gdy toczące się postępowanie lub uzasadniona obawa popełnienia nowego przestępstwa dotyczy m.in.: 1) zabójstwa, 2) narażenia na niebezpieczeństwo powszechne lub sprowadzenia katastrofy, 3) handlu ludźmi, 4) uprowadzenia.

Zatrzymanie i środki zapobiegawcze (środki przymusu) Środki przymusu to czynności organów procesowych zmierzające do wymuszenia spełnienia określonych obowiązków w procesie lub zapewnienia prawidłowego toku procesu

Zatrzymanie – krótkotrwałe pozbawienie wolności w celu zastosowania środka zapobiegawczego lub przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej albo oskarżonego do organu procesowego 243-248kpk

Zatrzymanie administracyjne – do wytrzeźwienia Zatrzymanie porządkowe -na podstawie ustawy o Policji osób stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia lub zdrowia i mienia Zatrzymanie penitencjarne – osób które nie wróciły w przepisanym czasie z przepustki lub przerwy do zakładu karnego Zatrzymanie administracyjne – do wytrzeźwienia

Podstawy zatrzymania – 244 § 1 kpk Czas zatrzymania – 248 kpk Prawa zatrzymanego – 244-246 kpk

Środki zapobiegawcze Funkcja prewencyjna - środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania Funkcja ochronna – zapobieganie popełnianiu nowego przestępstwa przez oskarżonego

Reguły stosowania środków zapobiegawczych Cztery podstawowe: 1. Reguła wyłącznej kompetencji sądu i prokuratora, ale tylko sąd może stosować tymczasowe aresztowanie; 2. Reguła wysokiego prawdopodobieństwa winy oskarżonego – można stosować gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Reguły stosowania środków zapobiegawczych 3. Reguła minimalizacji środków zapobiegawczych – nie należy stosować ostrzejszego jeżeli można łagodniejszy, 4.Reguła adaptacji środka zapobiegawczego do sytuacji procesowej - Art. 253. § 1. Środek zapobiegawczy należy niezwłocznie uchylić lub zmienić, jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany, lub powstaną przyczyny uzasadniające jego uchylenie albo zmianę.

Tymczasowe aresztowanie Art. 250. § 1. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. § 2. Tymczasowe aresztowanie stosuje w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora sąd rejonowy, w którego okręgu prowadzi się postępowanie, a w wypadkach nie cierpiących zwłoki także inny sąd rejonowy. Po wniesieniu aktu oskarżenia tymczasowe aresztowanie stosuje sąd, przed którym sprawa się toczy.

Podstawy szczególne tymczasowego aresztowania Art. 258. § 1. Tymczasowe aresztowanie może nastąpić, jeżeli: 1) zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego, zwłaszcza wtedy, gdy nie można ustalić jego tożsamości albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu, 2) zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne (obawa matactwa).

§ 2. Jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

§ 3. Tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić także wtedy, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony, któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, a zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania Art. 259. § 1. Jeżeli szczególne względy nie stoją temu na przeszkodzie, należy odstąpić od tymczasowego aresztowania, zwłaszcza gdy pozbawienie oskarżonego wolności: 1) spowodowałoby dla jego życia lub zdrowia poważne niebezpieczeństwo, 2) pociągałoby wyjątkowo ciężkie skutki dla oskarżonego lub jego najbliższej rodziny.

Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania § 2. Tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że sąd orzeknie w stosunku do oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania lub karę łagodniejszą albo że okres tymczasowego aresztowania przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia.

Zakazy stosowania tymczasowego aresztowania § 3.  Tymczasowe aresztowanie nie może być stosowane, jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, chyba że sprawca został ujęty na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem.

§ 4.  Ograniczenia przewidziane w § 2 i 3 nie mają zastosowania, gdy oskarżony ukrywa się, uporczywie nie stawia się na wezwania lub w inny bezprawny sposób utrudnia postępowanie albo nie można ustalić jego tożsamości.

Okres tymczasowego aresztowania   Okres tymczasowego aresztowania Art. 263.  § 1. W postępowaniu przygotowawczym sąd, stosując tymczasowe aresztowanie, oznacza jego termin na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

§ 2. Jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie określonym w § 1, na wniosek prokuratora, sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, gdy zachodzi tego potrzeba, może przedłużyć tymczasowe aresztowanie na okres, który łącznie nie może przekroczyć 12 miesięcy.

§ 3.  Łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat.

§ 4.  Przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania na okres oznaczony, przekraczający terminy określone w § 2 i 3 może dokonać sąd apelacyjny, w którego okręgu prowadzi się postępowanie na wniosek sądu, przed którym sprawa się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek właściwego prokuratora bezpośrednio przełożonego wobec prokuratora prowadzącego lub nadzorującego śledztwo - jeżeli konieczność taka powstaje w związku z zawieszeniem postępowania karnego, czynnościami zmierzającymi do ustalenia lub potwierdzenia tożsamości oskarżonego, wykonywaniem czynności dowodowych w sprawie o szczególnej zawiłości lub poza granicami kraju, a także celowym przewlekaniem postępowania przez oskarżonego.

Zakaz opuszczania kraju (277 kpk) Poręczenie (266 i n. kpk) Dozór Policji (275kpk) Zakaz opuszczania kraju (277 kpk) List żelazny (281 i n. kpk)

Dziękuję za uwagę