UKŁAD DOKREWNY

Układ hormonalny 1. Podwzgórze 2. Przysadka mózgowa 3. Szyszynka 4. Tarczyca 5. Przytarczyce 6. Grasica 7. Trzustka 8. Nadnercza 9. Jądra 10. Jajniki

Gruczoły dokrewne to narządy gruczołowe, które nie mają przewodów wyprowadzających i oddają swą wydzielinę bezpośrednio do krwi. Substancje wydzielane przez te gruczoły nazywamy hormonami.

HORMONY To chemiczni „posłańcy”, którzy wywołują głębokie zmiany w komórkach

Hormony pełnią w organizmie bardzo ważne funkcję: umożliwiają i zapewniają rozwój fizyczny, płciowy i umysłowy, regulują i koordynują czynności narządów przyczyniając się do utrzymania stałości.

Rozróżnia się trzy rodzaje działania hormonów: endokrynowe – działanie na komórki odległe, parakrynowe – działanie lokalne przez dyfuzję na komórki sąsiedzkie, autokrynowe – działanie na komórkę własną.

Komórka docelowa: Reaguje na dany hormon, ponieważ jest wyposażona w receptor dla tego hormonu.

PRZYSADKA jest nieparzystym gruczołem, ważącym ok. 0,5 g, kształtu owalnego, położonym u podstawy mózgu. Rozróżniamy w przysadce płat przedni i płat tylny.

Przysadka jest nadrzędnym gruczołem dokrewnym wydzielającym zestaw hormonów, które wywierają wpływ na komórki ustroju i regulują praktycznie wszystkie procesy fizjologiczne. Przysadka nazywana „królową” gruczołów dokrewnych pozostaje pod wpływem podwzgórza, które jest łącznikiem układu nerwowego z układem dokrewnym.

GŁÓWNE HORMONY WYTWARZANE I WYDZIELANE PRZEZ PRZYSADKĘ Główny narząd docelowy Główne działanie fizjologiczne Przedni płat przysadki Hormon wzrostowy Wątroba, tkanka tłuszczowa Sprzyja (pośrednio) wzrostowi, kontroluje przemianę białkową, tłuszczową i węglowodanową Hormon tyreotropowy Gruczoł tarczowy Pobudza wydzielanie hormonów tarczycy Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) Nadnercza (kora) Pobudza wydzielanie gikokortykosteroidów Prolaktyna Gruczoły sutkowe Wytwarzanie mleka Hormon lutenizujący Jajnik i jądra Kontrola układu rozrodczego Hormon pobudzający pęcherzyki Tylny płat przysadki Hormon antydiuretyczny Nerki Oszczędzanie wody w ustroju Oksytocyna Pobudza wydzielanie mleka, powoduje skurcze macicy

Podwzgórze: To centralna stacja odbiorcza wszelkiego rodzaju bodźców czuciowych Na poziomie podwzgórza następuje integracja wszystkich informacji napływających z receptorów (narządów zmysłów) i w zależności od aktualnych potrzeb odbywa się tu wydzielanie odpowiednich substancji

Gruczoł tarczowy zwany pospolicie tarczycą, jest narządem nieparzystym, położnym w przedniej okolicy szyi przed tchawicą i krtanią. Składa się on z dwóch płatów bocznych i z części środkowej zwanej węziną.

Gruczoł tarczowy

Hormony tarczycy: tyroksyna T4, trijodotyronina T3, kalcytonina.

Wpływ na inne narządy: Układ krążenia. Hormony tarczycy przyspieszają czynność serca, zwiększają kurczliwość mięśnia sercowego i rzut minutowy. Powodują także rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększając dopływ krwi do wielu narządów.

Ośrodkowy układ nerwowy Ośrodkowy układ nerwowy. Nadmiar jak i niedobór hormonów powodują zmianę stanu psychicznego. Nadczynność tarczycy powoduje nadmierne pobudzenie i nerwowość; niedoczynność – spowolnienie, osłabienie, ospałość i otępienie.

Układ rozrodczy. Od prawidłowego stężenia hormonów tarczycy zależne jest prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego. Szczególnie niedoczynność wiąże się z niepłodnością.

GRUCZOŁY PRZYTARCZYCZNE W liczbie dwóch par leżą na tylnej powierzchni tarczycy, a często są ukryte w jej utkaniu. Maja one kształt okrągławych lub owalnych nieco spłaszczonych tworów długości 6-8 mm. W odróżnieniu od innych gruczołów dokrewnych czynność gruczołów przytarczycznych nie jest regulowana przez przysadkę mózgową ani przez układ nerwowy.

Parathormon stymuluje co najmniej trzy procesy: uruchamia wapń z kości i uwalnia sole wapnia do krwi. zwiększa wchłaniane wapnia w jelicie cienkim. hamuje wydalanie wapnia z moczem, zwiększając jego wchłaniane zwrotne w kanalikach nerkowych.

Trzustka Aparat wysepkowy trzustki składa się z tzw. wysp trzustki Langerhansa Komórki trzustki mają "własny" zegar, który decyduje o porze i ilości wydzielonej insuliny. Zegar informuje, kiedy i ile w danej chwili jej potrzeba.

Insulina jest hormonem białkowym, którego zadanie polega na obniżaniu poziomu cukru we krwi. Produkowana jest w komórkach beta trzustki, a następnie wydzielana do krwi w małych ilościach przez całą dobę oraz w momencie gdy zobaczysz lub poczujesz zapach jedzenia następuje zwiększenie produkcji insuliny.