Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

[E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, UTYLITARYZM - JEREMY BENTHAM Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, UTYLITARYZM - JEREMY BENTHAM – lekcja 28

JEREMY BENTHAM Jeremy Bentham (1748- 1832) angielski prawnik, filozof i ekonomista. Jego główne zainteresowania związane były z prawem, ale pojmowane szeroko, doprowadziły go do zagadnień etycznych. Miał ambicje praktyczne, polityczne i reformatorskie. Chciał wprowadzić w życie idee liberalne, reformować prawo, zwłaszcza karne i więziennictwo. Wymyślił nawet nowy typ budynków więziennych, które nazwał „Panopticon" i które miały być tak zbudowane, że dozorca mógł z jednego miejsca widzieć, co dzieje się we wszystkich celach. Panoptikon nie został nigdy zbudowany, ale projekt Benthama miał wpływ na kształt m.in. więzienia Pentonville w Londynie, Armagh Gaol w Północnej Irlandii itp. Jeremy Bentham Projekt Panoptikonu, 1791 Wnętrze więzienia

JEREMY BENTHAM Ważnym wydarzeniem w życiu Benthama była znajomość z Jamesem Millem, która doprowadziła do utworzenia grupy „radykałów filozoficznych". Bentham, Mill i ich towarzysze rozwinęli system asocjacjonizmu w teorii poznania i utylitaryzmu w teorii działania. James Mill Jeremy Bentham

Wszyscy pragną przyjemności. JEREMY BENTHAM Bentham ujął w prostą teorię oceny ludzkie. Wykorzystał prastarą teorię hedonistyczną, że dobrem jest wyłącznie przyjemność, a złem cierpienie. Poza nimi nic nie jest ani dobre, ani złe, wszystko jest obojętne. Poza nimi nic nie wiemy o dobru i złu, podobnie jak poza wrażeniami nie wiemy nic o bycie. Pogląd ten miał oparcie w fakcie, że wszyscy pragną przyjemności i unikają cierpienia. Czyli hedonizm etyczny, że przyjemność jest dobrem opierał na psychologicznym, że wszyscy pragną przyjemności. Wszyscy pragną przyjemności.

JEREMY BENTHAM o wartości rzeczy i postępków stanowi Hedonizm Benthama miał charakter wyłącznie ilościowy: o wartości rzeczy i postępków stanowi jedynie ilość dostarczanej przez nie przyjemności, rodzaj przyjemności jest obojętny. Jeśli gra towarzyska daje tyle przyjemności, co poezja, to jest warta tyle, co ona. Bentham opracował ilościową stronę życia uczuciowego, wyróżniając 7 wymiarów przyjemności: 1) intensywność, 2) trwanie, 3) pewność, 4) bliskość, 5) płodność, 6) czystość, 7) zasięg. J. Bentham

JEREMY BENTHAM Sądził, że przyjemności jest tym więcej, im jest 1) intensywniejsza, 2) dłuższa, 3) ,4) im pewniej i prędzej nastąpi, 5) im prawdopodobniejsze jest, że będą jej towarzyszyć inne przyjemności, 6) że nie będą jej towarzyszyć przykrości, 7) im więcej ludzi jej doznaje.

Rachunek przyjemności JEREMY BENTHAM O wartości rzeczy i postępków stanowi nie tylko ta przyjemność, jaką sprawiają od razu, ale także ta, jaką pociągają za sobą w bliższych, a nawet dalszych konsekwencjach. Powodowało to, że hedonizm Benthama nie był doktryną impulsów, lecz rozsądku. Daleki był od hasła carpe diem, jego hasłem była trzeźwa kalkulacja, dokładny „rachunek przyjemności". Nie intuicja, lecz rachunek pozwala trafnie oceniać rzeczy i postępki. Rachunek przyjemności

Dobrem jest każda przyjemność, czyjakolwiek jest, a nie tylko własna. JEREMY BENTHAM Znamy jedynie własną przyjemność i tylko dzięki niej wiemy, że przyjemność jest dobrem. Ale skoro inni odczuwają takie same przyjemności, to i one muszą być uznane za takie same dobra. Przekonanie to powodowało, że hedonizm Benthama nie był związany z egoizmem. Dobrem jest każda przyjemność, czyjakolwiek jest, a nie tylko własna.

JEREMY BENTHAM Ten nieegoistyczny hedonizm etyczny łączył z egoistycznym hedonizmem psychologicznym. Każdy dąży do własnej przyjemności, czyli że dla każdego jest dobrem tylko jego własna przyjemność, jednak tezą jego filozofii było, że każda przyjemność jest dobrem. Te dwa twierdzenia trudne do uzgodnienia usiłował godzić za pomocą trzeciego, że przyjemności ogółu są środkiem do przyjemności własnych. Albo też traktował ogół ludzi jako jednostkę zbiorową, do której stosuje się również twierdzenie, że jej przyjemność jest dobrem dla niej, czyli że przyjemność wszystkich jest dobrem dla wszystkich.

JEREMY BENTHAM że największym dobrem jest Swój kalkulacyjny i powszechny hedonizm zawarł w formule: że największym dobrem jest „największa ilość przyjemności największej ilości istot". Aby wyrazić, że chodzi tu o przyjemność dostarczaną przez rzeczy nie tylko od razu, ale i w dalszych konsekwencjach, mówił o „pożytku" rzeczy, obejmując tą nazwą całokształt przyjemności, jakie można z rzeczy wyciągnąć. Określał najwyższe dobro także jako - „pożytek dla największej ilości istot". Swoją naczelną zasadę etyczną nazywał „zasadą największego szczęścia" lub „największego pożytku". „Przez zasadę użyteczności rozumie się zasadę, która uznaje lub potępia postępki wedle tego, czy zdają się zwiększać, czy też zmniejszać szczęście osób zainteresowanych". Teoria ta znana jest pod nazwą utylitaryzmu.

może pomóc człowiekowi JEREMY BENTHAM Pogląd radykałów filozoficznych, w tym też Benthama, na naturę ludzką daje się streścić w czterech punktach: Wszyscy ludzie są z natury podobni, bo wszyscy formują swe umysły z tego samego materiału: z wrażeń i ich kojarzeń. Nie ma też żadnej podstawy, by ich nie uważać za równych. Wszyscy z natury dążą do tego samego, by osiągnąć to, w czym leży ich interes, czyli, by doznać jak najwięcej przyjemności. Jest to jedyna sprężyna ich działania. Do natury człowieka należy, że posiada rozum, a rozum pozwala mu sądzić, gdzie jest jego prawdziwy interes. Natura ludzi nie jest niezmienna: można ją ukształtować tak lub inaczej. Jest to rzecz wychowania - wychowawca może pomóc człowiekowi w rozumieniu jego własnego interesu. Wychowawca może pomóc człowiekowi

JEREMY BENTHAM Rzeczą prawników i polityków jest interesy wszystkich doprowadzić do harmonii. J. Bentham przez całe życie był przekonany o słuszności utylitaryzmu, w jego filozoficznych podstawach nigdy nie zaszła przemiana, zaszła w zastosowaniach politycznych. Zaczął jako konserwatysta, skończył jako radykalny liberał. Przełomowy był rok 1808, gdy poznał Milla, który nawrócił go na liberalizm. W Anglii na przełomie XVIII i XIX wieku wyraźną przewagę miał w etyce utylitaryzm, a w polityce konserwatyzm, i początkowo Bentham był zarazem utylitarystą i konserwatystą. Bentham i Mill

JEREMY BENTHAM Sława i przeświadczenie o zasługach i mądrości Benthama były tak wielkie, że francuskie Zgromadzenie Narodowe nadało mu godność obywatela francuskiego, car Aleksander I prosił go o zredagowanie dla Rosji kodeksu, a rząd portugalski, Hiszpania, Wenezuela, Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Grecja, szukały u niego rady w prawach konstytucyjnych. Cały świat chciał uczyć się od niego sztuki prawa i administracji, a wraz z nią przesiąkał jego empiryzm, utylitaryzm, radykalizm. Bentham i Aleksander I

JEREMY BENTHAM Wypełniając ostatnią wolę Benthama, zmumifikowano jego zwłoki, są eksponowane w University College Londynie. Jego życzeniem było być obecnym przy ważniejszych czynnościach akademickich w przyszłości, jego mumia jest wnoszona na uroczyste posiedzenia senatu. Podczas sprawdzania kworum przed głosowaniami senatu uczelni odczytywana jest formuła "Jeremy Bentham, obecny, bez prawa głosu".

JEREMY BENTHAM Bentham jest autorem wielu, często cytowanych aforyzmów, np.: Przyjemność jest sama przez się dobrem, a cierpienie złem. Pierwszym prawem natury jest pragnienie własnego szczęścia. Należy pytać nie o to, czy zwierzęta mogą rozumować, ani czy mogą mówić, lecz czy mogą cierpieć. /był wegetarianinem/ Cnota jest tym, co powiększa przyjemność, a zmniejsza przykrość. Prawnicy - to jedyne osoby, dla których nieznajomość prawa jest bezkarna. Moralność jest niczym innym, jak regulacją egoizmu.

BIBLIOGRAFIA Bentham J., Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa, Warszawa 1961. Churyssides G.D., Kaler J.H., Wprowadzenie do etyki biznesu, Warszawa 1999. MacIntire A., Krótka historia etyki. Filozofia moralności od czasów Homera do XX w., Warszawa 2000. Piorunek M., Człowiek w kontekście pracy. Teoria – empiria – praktyka, Poznań 2009. Singer P., Przewodnik po etyce, Warszawa 2000. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 2002.