Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Oto motto „Zemsty”, które nierozerwalnie wiąże się z tytułem dzieła. „Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryjakiew (lekarstwo), złe często dobremu okazyją daje.” Oto motto „Zemsty”, które nierozerwalnie wiąże się z tytułem dzieła.

Raptusiewicz, chcący odegrać się na Milczku za to, że odebrał mu Podstolinę, postanawia się na nim odegrać. Aby nie dopuścić do ślubu Podstoliny i Wacława, swata go ze swoją bratanicą. Nie wie, że Klara z Wacławem kochają się i taka sytuacja bardzo im odpowiada. Zamiar zemsty na Milczku wyszedł zarówno młodym (z powodu kłótni rodzin zaślubiny byłyby niemożliwe), jak i Podstolinie (zyskała sto tysięcy przez Rejenta zaręczone) na dobre. Stał się źródłem zgody i radości.

Jaka jest geneza tego, interesującego nawet znaczeniem tytułu, utworu? Aleksander Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową, która wniosła w posagu część starego zamku w Odrzykoniu pod Krosnem. Pisarz podczas studiowania dokumentów związanych z historią majątku natrafił na akta procesowe dawnych właścicieli: Piotra Firleja i Jana Skotnickiego. Długi i zażarty spór zakończył się małżeństwem młodego Firleja ze Skotnicką. Informacje te posłużyły hrabiemu do napisania „Zemsty”.

Skoro do stworzenia arcydzieła posłużyły prawdziwe akta, to czy czas i miejsce akcji są zgodne z dokumentami źródłowymi? Jakie są Wasze wnioski po lekturze „Zemsty”?

Autor nie informuje czytelnika kiedy dokładnie dzieje się akcja Autor nie informuje czytelnika kiedy dokładnie dzieje się akcja. Nie jest to na pewno wiek XVII, z którego pochodzą akta spraw sądowych Skotnickiego i Firleja. Świadczą o tym słowa Cześnika, który wskazuje na to, że mamy czasy po kofederacji barskiej, która miała miejsce w latach 1768-1772:He, he, he! Pani barska! Stąd mówi się, że czas akcji „Zemsty” to koniec XVIII, początek XIX wieku. Gdzie natomiast wydarzenia się rozgrywają? Fredro przeniósł miejsce akcji do anonimowego zamku. Nie określił jego nazwy ani położenia geograficznego. Z pewnością to zamek gdzieś w Polsce…

Na treść komedii składają się cztery wątki: jeden główny i trzy poboczne. Wątek to ciąg zdarzeń w obrębie fabuły utworu, obejmujący dzieje jednej lub kilku postaci. Fabuła może być mieć jeden wątek - tak z reguły jest w opowiadaniu - lub wiele wątków - jak w powieści. W tym drugim wypadku wątki tworzą pewien hierarchiczny układ. Zdarzenia dotyczące postaci pierwszoplanowych tworzą wątek główny fabuły, a podrzędne wobec niego są wątki uboczne złożone ze zdarzeń, w których biorą udział postacie z dalszego planu. Źródło: Podręczny słownik terminów literackich, pod redakcją Janusza Sławińskiego, Warszawa 1999, strona 331.

Zatarg Cześnika z Rejentem, dwóch nienawidzących się sąsiadów mieszkających w starym zamku, to wątek główny.

Spór zaostrza się, gdy Rejent chce naprawić wyłom w murze dzielącym go z Raptusiewiczem. Milczek wynajmuje murarzy, którzy mają naprawić mur. Sąsiad odpowiada na tę sytuację i wysyła swoich pachołków, aby powstrzymali prace. Bójkę obserwuje ze swojego okna. W końcu nie wytrzymuje i prosi o strzelbę gdyż chce strzelać do Milczka. Ten, po wyjściu ze swojego okna, spisuje (zmyślone) zeznania robotników i sprawę chce przekazać do sądu.

Wątek nie zostaje zakończony – Cześnik wysyła do sąsiada Papkina z wezwaniem na pojedynek. Milczek stawia się w wyznaczonym miejscu, jednak nie zastaje tutaj Raptusiewicza. Swoje kroki kieruje ku jego komnatom. Gdy przekracza ich progi, zaskakuje go podstępny pomysł sąsiada i konieczność zgody – ślub Wacława i Klary.

Plany małżeńskie Cześnika i zabiegi Podstoliny to jeden z wątków pobocznych. Ten starszy, nieśmiały w kontaktach z kobietami mężczyzna rozważa dwie kandydatki na żonę: bratanicę Klarę i jej krewną – wdowę po Podstolim. Na jej korzyść przemawia wiek i doświadczenie. Pani Anna najpierw zgodziła się wyjść za Raptusiewicza. Gdy jednak na jej drodze pojawił się dużo młodszy Wacław, zmieniła swoją decyzję. Gdy Cześnik dowiedział się, że taki obrót sprawy podoba się Milczek, postanowił podstępem uprowadzić jego syna i ożenić ze swoją bratanicą. Nie wie tylko, że tego chyba najbardziej pragną Wacław i Klara.

Tylko bowiem czytelnik wie o potajemnych spotkaniach młodych ludzi Tylko bowiem czytelnik wie o potajemnych spotkaniach młodych ludzi. Zna ich plany dotyczące wspólnej przyszłości i wie, że ze względu na sąsiedzki spór nie będzie łatwo ich zrealizować. Miłość Wacława i Klary staje się kolejnym wątkiem pobocznym komedii. Nie wiemy co prawda, kiedy bohaterowie się spotkali, jak długo trwało ich uczucie. Uczestnicząc, jako widzowie, w bójce na murze, widzimy, że Wacław przedostaje się na stronę Cześnika i zostaje jego sługą, aby być bliżej ukochanej.

Niestety spotyka tam Podstolinę, która chce odnowić romans z młodzieńcem. Z tego powodu Milczek wraca na „swoją” stronę zamku i wpada w zasadzkę ojca. Rejent, chcąc zemścić się na Cześniku, zmusza syna do ożenku z Podstoliną. Gdy jej narzeczony dowiaduje się o planach sąsiada, organizuje Wacławowi i Klarze ślub. W ten sposób wątek ma szczęśliwe zakończenie.

Rola Papkina w sporze to także wątek poboczny Rola Papkina w sporze to także wątek poboczny. Jest to postać, która pojawia się na zamku zarówno po stronie Cześnika, jak i Rejenta.

Staje się swatem Raptusiewicza i radzi sobie z tym dobrze płatnym zadaniem bardzo dobrze. Gorzej radzi sobie z przekazaniem wiadomości o zdradzie. Pojawia się u Milczka z wezwaniem na pojedynek i dopiero w tej scenie, gdy grozi mu zrzucenie ze schodów, nieco pokornieje. W scenie walki o mur stoi z tyłu, nie wykazuje się swoją wychwalaną walecznością.

Przed chwilą, omawiając wątki, wymienione zostały wszystkie postaci utworu: - Cześnik Raptusiewicz (urząd dworski w dawnej Polsce), - Rejent Milczek (pracownik sądownictwa), - Józef Papkin (szlachecki hulaka, pieniacz, tchórz, wesołek, uniżony względem bogaczy),

- Klara (bratanica Cześnika, pozostaje pod jego opieką), - Wacław (syn Rejenta, odważny, walczy o swoje szczęście), - Podstolina (wdowa, szuka kolejnego męża, ładna, choć w podeszłym wieku), - postaci epizodyczne: Dyndalski, Śmigalski, Perełka, murarze, pachołki, hajduki.

Utwór słynie ze znakomitej kreacji bohaterów Utwór słynie ze znakomitej kreacji bohaterów. W jaki sposób ich prezentuje? Źródłem wiedzy o postaciach są ich rozmowy - dialogi i monologi.

Akcja „Zemsty” rozgrywa się w środowisku szlacheckim Akcja „Zemsty” rozgrywa się w środowisku szlacheckim. Hrabia Fredro pokazuje znamienne jego wady: kłótliwość, niezgoda, pogoń za majątkiem, nieuctwo, chciwość, podstęp. Na obraz minionego już świata patrzy komediopisarz z pobłażliwym uśmiechem, ale i z prawdą, realizmem. Nie pozwala na wysnucie samych ponurych wniosków, ale wprowadza zarówno czytelnika, jak i widza w dobry nastrój.