Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

KONCEPCJA UMOWY SPOŁECZNEJ T. HOBBESA Myśliciel, August Rodin [E. Wójcicka - Romaniuk] edukacja filozoficzna, gimnazjum, KONCEPCJA UMOWY SPOŁECZNEJ T. HOBBESA – lekcja 24

THOMAS HOBBES Thomas Hobbes (1588-1679) pochodził z angielskiej pastorskiej rodziny, studiował w Oksfordzie. Brał czynny udział w polityce, po stronie rojalistów. Około 20 lat spędził w Paryżu, tam zapoznał się z nowymi prądami naukowymi, które wpłynęły na kształtowanie się jego poglądów. Zmarł w bardzo późnym wieku, do końca pracując. Mając 87 lat wykończył i ogłosił rymowany przekład całego Homera. Thomas Hobbes Homer

THOMAS HOBBES Swój system opracował dosyć późno, głównie podczas emigracji paryskiej w latach 1640 - 1651. Wyłożył go po łacinie w dziele pt. Elementa philosophiae w 3 częściach: De corpore, 1655, De homine, 1658, De cive, 1642 i 1647). Ostatnią część, zawierającą filozofię prawa i państwa, rozwinął w angielskim dziele pt. Leviathan, 1651. Thomas Hobbes Leviathan, 1651

THOMAS HOBBES Miał mało związków z filozoficznymi prądami Anglii, jako że znaczną część życia spędził we Francji i we Włoszech, tam poszedł za dwoma prądami umysłowymi: racjonalistycznym /racjonalizm z łacińskiego ratio - "rozum„, termin filozoficzny przypisujący zasadniczą rolę w poznaniu rozumowi/ i naturalistycznym /naturalizm– pogląd ontologiczny w filozofii, według którego istnieje wyłącznie rzeczywistości materialna (natura), czasoprzestrzenna, bez zewnętrznej racji istnienia. Rzeczywistość duchowa albo nie istnieje albo jest sprowadzalna do natury (materii). Naturalizm tłumaczy całość zjawisk działaniem praw przyrody./ T. Hobbes

THOMAS HOBBES Ogólna filozoficzna koncepcja Hobbesa była materialistyczna. Przyjmował, że nie istnieje nic poza ciałami: miał za fikcję niematerialne substancje, które od wieków stanowiły osnowę poglądu na świat. To przekonanie pozwalało mu usunąć trudności, z jakimi walczyła filozofia XVII w.: kartezjańskie zagadnienie stosunku duszy i ciała rozwiązywało się, a raczej upadało, gdy zostało zaprzeczone istnienie czegokolwiek poza ciałem. Hobbes i Kartezjusz

THOMAS HOBBES Hobbes łączył materializm z mechanistyczną koncepcją filozofów XVII w. Od Kartezjusza i Galileusza (Galileusza znał osobiście, z Kartezjuszem korespondował) mechanicyzm stał się powszechną teorią bytu. Galileusz Kartezjusz Hobbes

THOMAS HOBBES Mechanicyzm był atakowany w dwóch punktach: że przebiegi cielesne są wyłącznie ruchami, że przebiegi psychiczne są ruchami. Pierwszy z nich Hobbes odpierał, usiłując wykazać, że jakości zmysłowe, które przemawiają przeciw jego tezie, nie są własnościami rzeczy, gdyż są subiektywne. Główne argumenty za subiektywnością to, że: a) postrzegamy bez bodźca zewnętrznego (w snach, wizjach) tak samo, jak gdy bodziec działa; b) różne bodźce wywołują te same jakości, np. uderzenie w nervus opticus wywołuje takie samo wrażenie, jak światło.

THOMAS HOBBES Pogląd, że przebiegi psychiczne są natury mechanicznej, Hobbes popierał takimi argumentami: a) ruch może wywołać tylko ruch i tylko przez ruch może być wywołany, stany świadomości są wywołane przez ruchy i wywołują ruchy; b) istnieje podobieństwo między zjawiskami: ruchu i świadomości, mianowicie między ruchem a impulsem woli. Thomas Hobbes

THOMAS HOBBES Hobbes dążył do stworzenia racjonalnego systemu filozofii. System ten przybrał u niego odrębną postać przez to, że został oparty na przesłankach materialistycznych. Przedmioty idealne nie istniały dla Hobbesa zupełnie, psychiczne były natury cielesnej, a cielesne były mechanizmami, takie założenia niezmiernie ułatwiały jednolity system. Hobbes chciał żeby jego system mechanistycznej filozofii był tak samo ścisły, jak nauka mechaniczna. Wszystkie zjawiska miały być ujęte tak ściśle, jak zjawiska ruchu, bo wszystkie zostały sprowadzone do ruchu.

THOMAS HOBBES Proces poznania był dla Hobbesa, jak każdy proces, natury mechanicznej: przez zetknięcie przedmiotu z narządem zmysłowym ruch z przedmiotu przenosi się na narząd, potem na nerwy, wreszcie do wnętrza mózgu. Proces ten musi więc przejść przez zmysły, innej drogi nie ma dla mechanicznie pojętego procesu poznania. Hobbes łączył metodologiczny racjonalizm /stanowisko epistemologiczne głoszące, że podstawy wiedzy człowieka należy szukać w umyśle ludzkim, rozum jest jedynym źródłem poznania/ z sensualizmem psychologicznym /pogląd opierający poznanie na wrażeniach zmysłowych/. Zmysły

THOMAS HOBBES Wychodząc z założenia, że człowiekiem rządzą te same prawa mechaniczne, które rządzą przyrodą usiłował uchwycić mechanizm psychiczny jednostki i wyprowadzić z niego cały złożony ustrój życia. Występował przeciw tradycyjnej tezie, że człowiek z natury jest istotą społeczną. Przeciwnie, z natury i instynktu każdy zajmuje się wyłącznie własnymi sprawami, każdy kocha jedynie siebie, każdy jest egoistą Jedynym celem jest zachowanie samego siebie, jedynym dobrem własne dobro. Każda rzecz jest dobra, jeśli służy celom jednostki, a jednocześnie może być zła dla innej jednostki, z której interesami jest w niezgodzie. Innej miary dobra i zła natura nie zna. Człowiekiem rządzą prawa mechaniczne Każdy jest egoistą

THOMAS HOBBES Każdy z natury rzeczy usiłuje wszystko, czego domaga się jego egoizm, osiągnąć dla siebie i jeśli trzeba, wywalczyć. Nie ma praw ani obowiązków, które by go ograniczały, ile wywalczy, zależy tylko od jego sił. Stąd status naturalis człowieka: walka wszystkich przeciw wszystkim. Homo homini lupus. Jednak walka przynosi szkody - i dla uniknięcia ich, ludzie opuścili stan natury. Aby uzyskać pokój, zaczęli żyć, jak gdyby byli skrępowani umową, każdy ustąpił część swych pretensji na rzecz społeczności, aby w zamian od niej otrzymać obronę. Tak powstało państwo: nie z natury i z instynktu, lecz z obawy i rozsądku. Dopiero z państwem powstały prawo i obowiązki, a wraz z prawem obiektywna miara dobra i zła. Homo homini lupus.

THOMAS HOBBES Hobbes tłumaczył mechanistycznie powstanie państwa, które chciał mechanicznie normować. Jego ideałem był dobrze funkcjonujący mechanizm, warunek dobrego funkcjonowania widział w działaniu najwyższej siły, sprzęgającej poszczególne części mechanizmu. Thomas Hobbes

Insygnia władzy królewskiej THOMAS HOBBES W zastosowaniu do państwa znaczy to, że monarcha jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania państwa. Dlatego lud ustępuje monarsze swych praw. Odtąd należy, aby każdy czynił, co władca rozkazuje, bo normy życia zależą od jego woli i rozkazu. Nie pierwszy raz dobro i zło zostało uzależnione od woli, ale dotąd była to wola Boża. W tym naturalistycznym systemie monarcha zajął więc miejsce Boga. W ten sposób przez filozofię mechanistyczną Hobbes uzasadniał samowładczy ustrój monarchiczny. Insygnia władzy królewskiej

Thomas Hobbes,Leviathan Filozofia Hobbesa miała cele polityczne. Stworzył system filozofii, by spełnić zapowiedź daną towarzyszom politycznym, że uzasadni racjonalnie i dedukcyjnie politykę rojalistyczną. Thomas Hobbes,Leviathan

BIBLIOGRAFIA Górski T., Prawo naturalne w świetle historii, Warszawa 1969. Hobbes T., Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, Warszawa 1954. Król M., Historia myśli politycznej, Gdańsk 2001. Piekarski R., Czym jest  filozofia polityki?, Gdańsk 1999. Porębski C., Umowa społeczna. Renesans idei, Kraków 1999. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, Warszawa 2002.