Osteoporoza u zakażonych HIV Ewa Siwak Alicja Wiercińska – Drapało* Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. K.Dłuskiego w Białymstoku Klinika Obserwacyjno – Zakaźna AM w Białymstoku*,

Osteoporoza u zakażonych HIV- dane literaturowe Decreased bone mineral density in HIV-infected children receiving highly active antiretroviral therapy] An Pediatr (Barc). 2004; 60(3):249-53 Rojo C i wsp. CONCLUSIONS: The prevalence of decreased bone mineral density in our cohort of HIV-infected children receiving HAART is high. The etiology and factors associated with this alteration are still not well known. Osteoporosis in HIV-infected subjects: a combined effect of highly active antiretroviral therapy and HIV itself? J Acquir Immune Defic Syndr. 2005; 40(4):503-4 Bongiovanni M ; Fausto A ; Cicconi P ; Menicagli L ; Melzi S ; Ligabo VE ; Cornalba G ; Bini T ; Sardanelli F ; Monforte AD

Potencjalne mechanizmy wpływające na wystąpienie zmniejszonej BMD u HIV (+) Niewłaściwe żywienie (niska podaż Ca, niskie BMI), niska szczytowa masa kostna Zaburzenia hormonalne (hypogonadyzm u mężczyzn, wcześniejsza menopauza u kobiet, hypowitaminoza D, zmniejszone stężenie somatostatyny) Aktywacja cytokin prozapalnych (TNF- α, IL-1, IL-6) zaburzenia regulacji układu RANK/RANKL/OPG modulującego osteoklastogenezę Wpływ samego HIV na układ RANK/RANKL/OPG

Osteoporoza - definicja, metody pomiaru Uogólniona choroba szkieletu polegająca na zmniejszeniu mineralnej gęstości kości (BMD) i upośledzeniu jej wytrzymałości prowadząca do zwiększonego ryzyka złamań Złoty standard pomiaru BMD – technika dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (dual-energy x-ray absorptiometry – DXA. osteoporoza (T-score równy lub niższy -2,5) osteopenia (T-score pomiędzy -1 a -2,5). BMD mierzone w bliższym odcinku kości udowej jak i w kręgosłupie L1-L4 (w projekcji tylno-przedniej)

Ocena układu kostnego u zakażonego HIV Badanie podmiotowe (ocena ryzyka złamań) - wiek, płeć, okres menopauzalny, skłonność do upadków, przebyte złamania niskoenergetyczne, złamania osteoporotyczne u matki, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, zażywanie leków obniżających stężenie Ca: glikortykosteroidy, heparyna, lit, leki przeciwpadaczkowe, inne choroby: RZS, choroby zapalne przyzębia, szpiczak mnogi, przerzuty nowotworowe do kości, choroba trzewna, niedoczynność gonad podaż Ca w diecie. Badanie fizykalne: wzrost, masa ciała, BMI, ocena sylwetki, ocena siły mięśniowej, próba Romberga Badania radiologiczne: rtg kręgosłupa przy podejrzeniu złamań kompresyjnych w obrębie kręgosłupa

Ocena układu kostnego u zakażonego HIV Badania laboratoryjne: ocena gospodarki wapniowej (wapń, fosfor w surowicy i moczu, fosfataza zasadowa-frakcja kostna) markery biochemiczne obrotu kostnego jako niezależny od BMD czynnik ryzyka złamań: kościotwórcze: N-końcowy propeptyd prokolagenu typu I (P1NP) osteokalcyna, kościogubne: C-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I (CTX) pirydynolina i dezoksypirydynolina (PYD i DPD), N-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I (NTX), cena układu RANK/RANKL/Osteoprotegryna

Ocena układu kostnego u zakażonego HIV Czynniki ryzyka złamań kości „Duże” „Małe” Wiek>65 lat u kobiet, >70 lat u mężczyzn Przebyte złamania kompresyjne kręgosłupa Przebyte złamania niskenergetycznr kości po 40r.ż. Złamania osteoporotyczne u rodziców (matki) Leczenie kortykosteroidami dawka dzienna>7,5 mg w przeliczeniu na prednizon przez ponad 3 m-ce Zespół niedożywienia Osteopenia w badaniu rtg kości Pierwotna nadczynność przytarczyc Skłonność do upadków Hipogonadyzm Wczesna menopauza (przed 45 r.ż.) Przyspieszony metabolizm kostny (markery obrotu kostnego) ??? RZS Nadczynność tarczycy w wywiadzie Przewlekłe leczenie przeciwdrgawkowe Niska podaż Ca w diecie Palenie papierosów >20 papierosów/d ponad 5lat Nadużywanie alkoholu> 2 drinki/d pondad 5lat Niskie BMI Utrata ciężaru ciała >10% od 25 r.ż. Przewlekłe stosowanie heparyny

Ocena układu kostnego u zakażonego HIV Wskazania do wykonania badania DXA – algorytm postępowania Istotne czynniki ryzyka złamań osteoporotycznych tak nie Odpowiednia podaż Ca w diecie Umiarkowane ćwiczenia fizyczne Eliminacja upadków Modyfikacja stylu życia (alkohol, papierosy) Stosowanie farmakoterapii (Ca, Vit D, HTZ) Badanie DXA Dalsza obserwacja Profilaktyka osteoporozy Ponowna ocena po 1 roku lub w przypadku wystąpienia istotnego czynnika ryzyka złamań Po wykonaniu DXA konsultacja reumatologiczna z oceną bezwzględnego ryzyka złamań oraz ewentualne wdrożenie leczenia przeciwosteoporotycznego