Budowa Wszechświata I wszystko jasne!!!

W hebrajskiej koncepcji budowy Wszechświata, znanej nam z biblijnego opisu Stworzenia, na uwagę zasługuje pojęcie firmamentu. Jest to „podpora” niebios. Obiekty astronomiczne – paradoksalnie – są POD firmamentem, a wody, które mogą ewentualnie spaść w postaci deszczu, znajdują się NAD firmamentem.

W koncepcjach późniejszych (Platon, Arystoteles, Ptolemeusz) Zamiast firmamentu pojawiają się „sfery niebieskie”. Otaczają one nieruchomą Ziemię ulokowaną w ich wspólnym środku. Ruch dzienny nieba, a dokładniej ruch gwiazd, miał się brać stąd, że wszystkie tzw. gwiazdy stałe są umocowane na ostatniej sferze, a ta obraca się jednostajnie.

Klaudiusz Ptolemeusz 85-165

Problemem było natomiast wyjaśnienie ruchu planet (gwiazd „błądzących”). Ich ruch wsteczny był tłumaczony poprzez koncept epicykli.

Słońce nie miało epicyklu, natomiast sfera Wenus wraz z jej epicyklem mieściła się wewnątrz sfery Słońca. W teorii tej Wenus nigdy zatem nie mogła być w fazie pełni.

W heliocentrycznym modelu Mikołaja Kopernika środkiem „sfer niebieskich” jest Słońce, co ma znaczenie fundamentalne. Tak bardzo fundamentalne, że nawet słuszność lub niesłuszność samego pojęcia sfer stała się tu sprawą drugorzędną; teoria kopernikańska od biedy mogła tolerować to pojęcie, zresztą figuruje ono w samym tytule dzieła Kopernika.

Teoria kopernikańska elegancko tłumaczy ruch planet.

Warto też zwrócić uwagę na fakt, że teoria heliocentryczna dostarcza bardzo prostego sposobu na dowiedzenie, że jest ona słuszna, a ściślej: że teoria geocentryczna jest niepoprawna, przeto teoria heliocentryczna prawdopodobnie jest poprawna. Według teorii heliocentrycznej Wenus może się bowiem znaleźć „za” Słońcem, czyli w górnej koniunkcji, a wtedy będzie w pełni, czego teoria geocentryczna nie dopuszcza.

Dzisiaj sprawdzenie, jak faktycznie wyglądają fazy Wenus, nie stanowi problemu. Dowód na to, że teoria geocentryczna jest błędna, jest więc łatwo dostępny dla każdego. Jednak do dowiedzenia słuszności heliocentryzmu przyczyniło się głównie odkrycie zjawisk aberracji światła i paralaksy gwiazd.

Aberracja światła Odkrywca: James Bradley (1728)

Pierwsze wyznaczenia paralaks gwiazd – 1839 rok 61 Cygni – Friedrich Wilhelm Bessel α Lyrae (Vega) – Friedrich Georg Wilhelm Struve α Centauri – Thomas Henderson Pokazanie, że gwiazdy mają paralaksy, ostatecznie obaliło teorię geocentryczną. Przy okazji wyszło na jaw to, co zresztą podejrzewał sam Kopernik, a mianowicie że odległości do gwiazd są ogromne w porównaniu z odległościami do planet i to dlatego za jego czasów paralaksy nie dostrzegano. Czy jednak Wszechświat to tylko Słońce, planety i gwiazdy?

Charles Messier (1730 - 1817)

Dzięki Charlesowi Messierowi wiemy, że nie. Messier zajmował się co prawda kometami, ale „przy okazji” odkrył... galaktyki.

Komety

Odległa kometa, jeszcze z nierozwiniętym warkoczem

Galaktyka M84 – z pozoru jakby kometa, ale Messier dopisał ją do swojej listy nie-komet.

Obiekty niekometarne Messiera

William i Caroline Herschel i ich wielki teleskop.

Droga Mleczna tak jak ją widział Herschel

Immanuel Kant (1724-1804)

Immanuel Kant zasugerował, że Wszechświat ma strukturę wyspową, a „wyspami” są inne „Drogi Mleczne”, czyli galaktyki. Nasza to tylko jedna z nich.

Galaktyka, czyli droga Mleczna

M31

Współczesny model Galaktyki czyli Drogi Mlecznej

A zatem według hipotezy Kanta (z 1755 roku) Droga Mleczna i M31 to obiekty tej samej natury. Udowodnienie, że tak jest, nie było jednak wcale proste. I tak jak teoria Kopernika czekała blisko 300 lat na dowód swej słuszności, teoria Kanta – 170 lat.

Edwin Hubble (1889-1953)

To, że Kant miał rację, udowodnił Edwin Hubble w 1924 r. Wyznaczył on mianowicie odległości do pewnej liczby galaktyk i okazało się, że odległości te są bardzo wielkie, wielokrotnie większe niż rozmiary samych galaktyk. A zatem np. M31 nie może być częścią Drogi Mlecznej. Wszechświat ma zatem faktycznie budowę wyspową!!

100-calowy teleskop Hookera, na którym pracował Hubble

Największe odkrycie Hubble'a – galaktyki oddalają się

Największe odkrycie Hubble'a – galaktyki oddalają się

Prawo Hubble'a: Stała Hubble'a: Czas Hubble'a: