Staw Biodrowy 1 Budowa 2 Wskazania do operacji 3 Rehabilitacja faza I 4 Rehabilitacja faza II 5 Testy kliniczne

Staw biodrowy budowa

Torebka stawowa – grubościenna, cylindryczna membrana zbudowana z różnie ukierunkowanych pęczków włókien. Dodatkowo wzmocniona przez śródtorebkowe więzadła.

1. Więzadło biodrowo-udowe : Przebiega po brzusznej stronie torebki stawowej i jest najsilniejszym więzadłem ciała ludzkiego. Składa się z poprzecznie przebiegających części bocznej oraz bardziej stromo umiejscowionej części przyśrodkowej. 2. Więzadło łonowo-udowe: Przebiega także po stronie brzusznej, ale bardziej przyśrodkowo od więzadła biodrowo udowego. W dalszej części jego włókna się splatają . 3. Obie części więzadła biodrowo-udowego oraz więzadła łonowo-udowego razem tworzą ciąg włókien w kształcie litery Z, 4. Więzadło kulszowo-udowe: Wychodzi z grzebietowo-bocznej krawędzi panewki stawu biodrowego i przebiega, skręcając się nawzajem wokół szyjki kości udowej do dołu krętarzowego, i splata się z boczną częścią więzadła biodrowo udowego.

1. W lekkim zgięciu wszystkie więzadła są rozluźnione. 2 1. W lekkim zgięciu wszystkie więzadła są rozluźnione. 2. Aparat torebkowo-więzadłowy w wyproście, rotacji wewnętrznej i odwiedzeniu jest maksymalnie napięty. Dzięki temu staw biodrowy w pozycji tej jest szczególnie dobrze ustabilizowany. Pozycję tę określa się jako pozycji zaryglowanej. ! W części brzusznej st. Biodrowego, zwłaszcza między więzadłem biodrowo-udowym i wiązadłem łonowo-udowym, znajduje się słabe miejsce torebki stawowej. Przy zwiększonym kącie antetorsji kości udowej (przodoskręcania) w trakcie rotacji zewnętrznej biodra pojawia się niebezpieczeństwo zwichnięcia w kierunku brzusznym.

W fazie dwunożnego podparcia działają siły równe 1/3 masy ciała W fazie chodu jednonożnego podparcia na staw biodrowy działa siła równa 4,5x ciężaru ciała. W fazie dwunożnego podparcia działają siły równe 1/3 masy ciała

Mięśnie obręczy biodrowej

Zginacze stawu biodrowego Biodrowo-lędźwiowy Biodrowy Lędźwiowy większy M. prosty uda M. krawiecki

Prostowniki stawu biodrowego M. dwógłowy uda (głowa długa) M. półścięgnisty M. półbłoniasty

Przywodziciele stawu biodrowego M. przywodziciel długi i krotki M. przywodziciel wielki M. zasłaniacz zewnętrzny M. smukły M. grzbietowy

Odwodziciele stawu biodrowego M. pośladkowe M. naprężacz powięzi szerokiej M. gruszkowaty

Rotatory zewnętrzne stawu biodrowego M. blizniaczy górny oraz dolny M. zasłaniacz wewnętrzny M. pośladkowe M. gruszkowaty M. grzbietowy M. przywodziciel długi i krotki M. przywodziciel wielki M. zasłaniacz zewnętrzny M. smukły M. krawiecki

Rotatory wewnętrzne stawu biodrowego M. półbłoniasty M. przywodziciel wielki M. smukły M. naprężacz powięzi szerokiej

Biomechanika Podczas chodu w fazie podporowej w warunkach fizjologicznych dochodzi do odwiedzenia w st. Biodrowym. Dzięki temu panewka obszernie obejmuje głowę kości udowej, co powoduje równomierne rozłożenie sił nacisku. Jednocześnie prostowanie i rotacja wewnętrzna biodra maksymalnie napinają więzadła, co skutkuje dobrą stabilizacją stawu biodrowego. Jeżeli natomiast miednica w fazie podporowej opada (objaw Trendelenburga), np. na skutek bólu towarzyszącego zmianom zwyrodnieniowych st. Biodrowego, to na skutek przywiedzeniowego ustawienia uda zmniejsza sił zmniejsza się płaszczyzna kontaktu miedzy panewką

cd. i głowa kości udowej, co automatycznie przyczynia się do zwiększenia siły nacisku. Często spotykany w koksartozie deficyt wyprostu biodra zmniejsza stopień napięcia aparatu więzadłowego, pociągając za sobą zmniejszenie stabilizacji stawu biodrowego. To są czynniki sprzyjające pogłębieniu się zmian zwyrodnieniowych stawu. W ten sposób powstaje mechanizm błędnego koła przyczynowo skutkowego. Ograniczenie jednej ze składowej ruchu rzutuje na pozostałe.

Wskazania do operacji Ciała wolne (np. spowodowane urazem, chrzęstniakowatość, powstające w przebiegu zmian zwyrodnieniowych lub choroby Perthesa) są najbardziejjednoznacznym wskazaniem do artroskopii stawu biodrowego Podział ciał wolnych: zwapniałe lub nie, kostno-chrzęstne, chrzęstne, zbudowane z tkanki łącznej włóknistej lub obce Schorzenia/przerwanie ciągłości obrąbka stawowego

Uszkodzenia chrząstki stawowej panewki lub głowy kości udowej Przerwanie więzadła głowy kości udowej: coraz częściej rozpoznawana przyczyna dolegliwości bólowych w obrębie stawu biodrowego; jest to trzecie co do częstości występowania schorzenie stwierdzane u sportowców poddanych artroskopii stawu biodrowego Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego: do przeprowadzenia artroskopii należy podejść z dużą ostrożnością

Utrzymujące się przewlekle dolegliwości bólowe po przebytym zwichnięciu stawu biodrowego Jałowa (niedokrwienna) martwica głowy kości udowej (avascular necrosis – AVN): we wcześnie rozpoznanych przypadkach artroskopia wykonywana jest w celu zaopatrzenia współistniejących zaburzeń w obrębie stawu biodrowego (np. ciał wolnych, przerostu błony maziowej, płatowych uszkodzeń chrząstki i uszkodzeń obrąbka) oraz w celu bardziej precyzyjnego ustalenia stadium zaawansowania choroby jako elementu przygotowania do zabiegów rewaskularyzacyjnych

Schorzenia błony maziowej: zapalenia stawów (nieinfekcyjne), chrzęstniakowatość,kosmkowo-guzkowe barwnikowe zapalenie błony maziowej Konflikt (impingement) udowo-panewkowy opisany przez Ganza Nieurazowa niestabilność stawu biodrowego: wiotkość torebki stawowej z niewydolnością więzadła biodrowo-udowego

Płukanie i oczyszczanie w przypadku ropnego zapalenia stawu biodrowego Zaciskające zapalenie torebki stawu biodrowego (adhesive capsulitis) charakteryzuje się bólowym ograniczeniem zakresu ruchu występującym często po możliwym do określenia zdarzeniu (upadek, uraz skrętny stawu biodrowego); predysponowane są kobiety w średnim wieku, obraz RTG jest zazwyczaj prawidłowy Oddzielająca martwica chrzęstno-kostna (osteochondrosis dissecans)

Złamania głowy kości udowej w przebiegu tylnego zwichnięcia głowy kości udowej (Pipkin fracture) Zmiany w stawie biodrowym wywołane krystalopatiami (dna i pseudodna – chondrokalcynoza): chory może się skarżyć na bardzo silne dolegliwości bólowe w stawie biodrowym, postawienie rozpoznania jest utrudnione, jeśli choroba ograniczona jest do stawu biodrowego, ponieważ u chorego może nie występować podwyższenie stężenia kwasu moczowego w surowicy, a na obrazie MR widoczny może być jedynie wysięk w stawie

Rehabilitacja faza I

Działania przeciwbólowe Pozycja antalgiczna, początkowo w szynie Schładzanie lodem bolesnych miejsc po ćwiczeniach leczniczych (ok. 5 min) Poprzeczne rozcieranie podrażnionych przyczepów mięśni

Wspomaganie resorpcji obrzęku Wysokie układanie kończyny (stopa wyzej kolana,a kolano wyżej biodra Uaktywnienie pompy mięśniowej Manualny drenaż limfatyczny Przed uruchamianiem w razie potrzeby nogi bandażujemy lub zakładamy pończoch kompresyjne Kinesiotaping tech linfatyczna

Poprawa elastyczności blizny Po wygojeniu rany poperacyjnej mobilizacja blizny

Poprawa ruchomości Ciepłolecznictwo Oszczędzające techniki uruchamiające ; preferowane techniki oparte na hamowaniu recyprokalnym , np. akcentowana praca na końcach zakresu ruchomości, hamowanie recyprokalne, agistyczno-koncentryczne napięcie mięśniowe Funkcjonalna nauka ruch Ćwiczenia w odciążeniu

Poprawa aktywności mięśniowej Statyczna i dynamiczna praca mięśniowa otaczających stawów, przede wszystkim prostowników i odwodzicieli Metoda PNF: wzorce dla kończyny dolnej : zgięciowo odwiedzeniowy z rotacjąwewnętrzną i zginaniem kolana , wyprosto- odwiedzeniowy z rotacją wewnętrzną i prostowaniem kolana (bez forsownej rotacji) Wybierać pozycje wyjściowe do ćwiczeń, w których jest możliwość wykonywania ruchów przeciw sile grawitacji (zależy od stanu mięśni) ! Nie wykonujemy ćwiczeń na długiej dźwigni

Poprawa jakości chodu Wypracowanie wyprostowanej postawy ciała W zależności od wskazań lekarskich chód trzypunktowy bez obciążania lub częściowym obciążaniem Nauka chodzenia Często występuje objaw Duchenna’a lub Trendelenburga

Rehabilitacja faza II

Działania przeciwbólowe Tak jak w faza I Wspomaganie resorpcji obrzęku

Poprawa ruchomości Tak jak w faza I Techniki mobilizacji blizny oraz tkanek miękkich Mobilizacje stawu w ruchu i statyce (terapia manualna) Poizometryczna relaksacja pszykórczonych mięśni

Poprawa aktywności mięśniowej Tak jak w faza I Metoda PNF: wzorce dla kończyny dolnych, program ćwiczeń na macie, np. z podporu na przedramionach przejście do pozycji czworaczej, ćwiczenia stabilizacji w tej pozycji, Wstawanie z taboretu, noga chora początkowo wysunieta do przodu, a następnie ustawiona z tyłu , chodzenie po schodach (góra dół)

Poprawa aktywności mięśniowej cd. Medyczny trening terapełtyczny, przeważnie w zamkniętych łańcuchach kinematycznych Dodatkowe środki , cykloergometr, metoda S-E-T

Poprawa kordynacji i równowagi Ćwiczenia na dyskach sensorycznych, minitrapolinie, przyrządach równoważnych Ćwiczenia w wodzie (aquajogging) Łapanie różnych przyrządów na zmiennym podłożu

Poprawa jakości chodu Tak jak w faza I Wprowadzenie fazy podporowej w trakcie przenoszenia ciężaru ciała Chód rotacyjny Metoda PNF: nauka chodzenia, ćwiczenia równowagi, chód do przodu, chód w bok, chód do tyłu Profilaktyka upadków

Przygotowanie do artroskopii stawu biodrowego:

Czas średni przygotowania - 4 tygodnie Terapia manualna – w przypadku ograniczeń ruchomości trakcja stawu biodrowego rozciąganie powięzi bocznej rozciąganie mięśnia gruszkowatego Ćwiczenia rozciągające mięśnie biodrowo-lędźwiowe mięsień prosty uda mięsień naprężacz powięzi szerokiej mięśnie grupy kulszowo goleniowej Ćwiczenia wzmacniające mięsień pośladkowy wielki i średni

KONFLIKT PANEWKOWO-UDOWY Obciążanie ciężarem własnego ciała - pełne do granicy bólu Wyprost – pełny od drugiej doby po operacji Pełny bezbólowy zakres ruchu od drugiej doby po operacji Ćwiczenia propriocepcji – bezbólowo od drugiej doby po operacji Rozciąganie bezbólowe – pełne od drugiej doby po operacji Wzmacnianie – od drugiego tygodnia po operacji Lekka aktywność sportowa – od 6 tygodnia po operacji

USZKODZENIE OBRĄBKA Obciążanie pełne do granicy bólu od drugiej doby po operacji Zakres ruchu – pełny, bez rotacji do 6 tygodnia po operacji Ćwiczenia propriocepcji – od 4 tygodnia po operacji, w pełnym zakresie Rozciąganie – bez mięśni przywodzicieli, do 6 tygodnia po operacji Wzmacnianie – bez mięśni przywodzicieli do 6 tygodnia po operacji Aktywność sportowa – od 3 miesiąca po operacji

USZKODZENIE OBRĄBKA I USZKODZENIE CHRZĄSTKI Zakaz obciążania do 6 tygodnia po operacji Wyprost – pełny, bez rotacji Zakres ruchu – pełny, bez rotacji do 6 tygodnia po operacji Ćwiczenia propriocepcji – od 6 tygodnia po operacji Rozciąganie – bez mięśni przywodzicieli, do 6 tygodnia po operacji Wzmacnianie – bez mięśni przywodzicieli do 6 tygodnia po operacji Aktywność sportowa – od 6 miesiąca po operacji

USZKODZENIE CHRZĄSTKI Zakaz obciążania do 6 tygodnia po operacji Wyprost – pełny w odciążeniu Zakres ruchu – pełny Ćwiczenia propriocepcji – od 6 tygodnia po operacji Rozciąganie – pełne od 4 tygodnia po operacji Wzmacnianie – pełne od 2 miesiąca po operacji Aktywność sportowa – po ustąpieniu dolegliwości – najwcześniej 6 miesięcy po operacji