Przepisy prawne

Pojęcie przepis prawny Przepis prawny to zdanie w sensie gramatycznym (ewentualnie wypowiedź zdaniokształtna) zawarte w tekście prawnym. Przepisy (zdania) grupowane są w artykuły, paragrafy, ustępy i inne elementy tekstu prawnego. Przepis to podstawowa jednostka tekstu prawnego.

Przepisy odsyłające Przepisy odsyłające zawierają zwrot odsyłający do innych aktualnie obowiązujących przepisów. Ich funkcją jest zapobieganie powtórzeniom, mają zapewnić skrótowość i przejrzystość aktów normatywnych. Odesłanie jest to wskazówka, gdzie w jakim innym przepisie można znaleźć poszukiwane wzory zachowania. Odesłania dzielimy na wewnątrzsystemowe i pozasystemowe. Te ostatnie nakazują wziąć pod uwagę, przy rekonstrukcji dyrektywy zachowania, jakieś reguły pozaprawne (np. zasady współżycia społecznego). Przepisy blankietowe – tzw. przepisy puste, nie ustanawiają żadnej reguły, wskazują organ, który w przyszłości taką regułę ma ustanowić. Zawierają odesłania do przepisów, których nie ustanowiono – najczęściej do aktów wykonawczych (rozporządzeń). Fikcja prawna – rodzaj przepisu odsyłającego; założenie, iż w rzeczywistości nieistniejący fakt istnieje i wywołuje określone przez prawo skutki prawne.

Domniemania Domniemania faktyczne – sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzyganej sprawy, jeżeli wniosek taki może wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Oparte na potocznym doświadczeniu, czy potocznej wiedzy empirycznej. Domniemania prawne – rodzaj przepisu prawnego. Wyróżniamy domniemania prawne materialne i domniemania prawne formalne.

Domniemania prawne Domniemanie prawne materialne – na podstawie normy prawnej należy uznać za udowodniony fakt B, jeżeli został udowodniony fakt A. Domniemania prawne formalne – na podstawie normy prawnej należy uznać, że miał miejsce pewien stan faktyczny, dopóki nie zostanie wykazane, że jest lub było inaczej.

Przepisy przejściowe O charakterze kolizyjnym - rozstrzygają według jakich przepisów – starych, czy nowych – zakończyć postępowanie w sprawach będących w toku, w czasie, gdy dokonano zmiany przepisów; czy utrzymuje się przez jakiś czas instytucje prawne, które znoszone są przez nowe przepisy; jakie przepisy dawne, czy nowe stosować do uprawnień, które powstały w czasie obowiązywania dawnych przepisów. Ad hoc- wydawane na krótki, z reguły określony czas, w sytuacjach nadzwyczajnych np. klęska żywiołowa.

Przepisy końcowe Obejmują: Przepisy uchylające Przepisy o wejściu aktu normatywnego w życie Przepisy o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego.

Definicje legalne Rodzaj przepisu prawnego, który ma zapewnić precyzję tekstu prawnego, poprzez eliminowanie wieloznaczności oraz zwrotów nieostrych. Prawodawca korzysta z definicji legalnej zwłaszcza wtedy, gdy określone słowo ma w języku etnicznym wiele znaczeń i konieczne jest dokonanie wyboru jednego z nich.

Przepisy nakazujące Nakazują coś czynić. Nakaz wyraża się najczęściej za pomocą takich wyrażeń jak: „musi”, „jest obowiązany”, „wyda”, „określi”, „ma obowiązek”, „powinien”.

Przepisy zakazujące Zakazują czynienia czegoś. Zakaz wyraża się w takich formach słownych, jak: „nie może”, „nie wolno”, „jest zabronione”, „jest zakazane”.

Przepisy zezwalające Wśród nich można wyróżnić takie, które zezwalają na dokonywanie jakichś prostych czynności psychofizycznych, np.: „Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających z jego drzewa gałęzi lub owoców”; albo takie, które upoważniają do dokonywania jakichś czynności konwencjonalnych, np. „Rada Ministrów na wniosek Prezesa RM, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra”.

Przepisy zezwalające formułuje się z użyciem słów: „może”, „ma prawo”, „może żądać”, „przysługuje roszczenie”, „ma wolność”.

Wypowiedzi kreujące Są to przepisy, które określają zakres obowiązywania określonego aktu prawodawczego w wymiarze podmiotowym, przedmiotowym i terytorialno – czasowym.

Oceny charakteryzujące Wyrażenia zawarte w akcie prawodawczym, za pomocą których objaśnia się cele aktu, motywy jego wydania, miejsce w systemie prawnym. Pomagają ustalić właściwe rozumienie aktu. Mogą być wyodrębnione w postaci arengi albo umieszczone we właściwym tekście aktu prawotwórczego.