ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE mgr Agnieszka Kwiecień-Madej

ART. 924-925 kc Śmierć spadkodawcy Otwarcie spadku Nabycie spadku przez spadkobiercę

SKŁAD SPADKU PRAWA I OBOWIĄZKI MAJĄTKOWE Nie należą do spadku: Prawa i obowiązki ściśle związane z osobą spadkodawcy, Prawa, które przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są spadkobiercami,

Długi spadkowe Koszty pogrzebu (zwyczajowo przyjęte w danym środowisku), Koszty postępowania spadkowego, Obowiązek zaspokajania roszczeń o zachowek, Obowiązek wykonania zapisów i poleceń. Art. 922 par. 3 KC

Zakres odpowiedzialności dłużników Jest uzależniony od: Tego czy spadkobiercy przyjęli już spadek, Treści złożonego oświadczenia o przyjęciu/odrzuceniu spadku, Tego czy doszło już do działu spadku, W przypadku niektórych długów spadkowych – decydująca jest wola spadkodawcy, Regulacja odpowiedzialności za długi spadkowe odbiega od ogólnej regulacji odpowiedzialności dłużnika z KC.

Odpowiedzialność spadkobierców DO CHWILI PRZYJĘCIA SPADKU: art. 1030 zd. 1 KC spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku, Egzekucja na zaspokojenie długu dopuszczalna tylko ze spadku – art. 836 zd. 1 KPC – odpowiedzialność cum viribus hereditatis, OD CHWILI PRZYJĘCIA SPADKU: art. 1030 zd. 2 KC spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe z całego swego majątku, Egzekucja może być prowadzona ze wszystkich przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku spadkodawcy, Prawo Kopernika-Greshama – ewentualne gorsze przedmioty ze spadku wypierają lepsze z majątku spadkodawcy,

Odpowiedzialność Spadkobierców DO CHWILI DZIAŁU SPADKU: art. 1034 par. 1 zd. 1 KC – spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność, Wierzyciel może żądać całości świadczenia od wszystkich spadkobierców, kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek ze spadkobierców zwalnia pozostałych, Jeśli jeden zaspokoił wierzyciela może żądać zwrotu od pozostałych w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów (1034 par. 1 zd. 2 KC) OD CHWILI DZIAŁU SPADKU: art. 1034 par. 2 KC – spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność w stosunku do wielkości udziałów,

Odpowiedzialność za długi zapisobierców windykacyjnych Nabywają określone prawo (przedmiot zapisu windykacyjnego) – sukcesja singularna, NIE nabywają części długów spadkowych, NIE nabywają długów związanych z przedmiotem zapisu, Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego = odpowiedzialność za cudzy dług (spadkobiercy), odpowiedzialność o szczególnym charakterze, brak regresu wobec dłużnika (nie stosuje się 518 par. 1 pkt. 1 KC) Art. 1034(1) par. 1 KC – do chwili działu spadku – solidarna odpowiedzialność ZW wraz ze spadkobiercami, Problem: brak rozwiązania sytuacji solidarnej odpowiedzialności zapisobiercy windykacyjnego i jedynego spadkobiercy  brak działu spadku

Odpowiedzialność zapisobierców windykacyjnych Rozliczenia między ZW a spadkobiercami następują proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń, OD CHWILI DZIAŁU SPADKU: spadkobiercy i ZW odpowiadają za długi spadkowe proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń Odpowiedzialność zapisobiercy windykacyjnego  ograniczona do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego (art. 1034(3) KC) – pro viribus hereditatis, art. 319 KPC – ograniczenie odpowiedzialności w postępowaniu egzekucyjnym .

Odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia Odpowiedzialność za zapisy zwykłe i polecenia  uzależniona od woli spadkodawcy  obowiązek wykonania może spoczywać na jednym, kilku lub na wszystkich spadkobiercach, zapisobiercach windykacyjnych lub zapisobiercach zwykłych (art. 971 KC), W przypadku dalszego zapisu zwykłego  odpowiedzialność ponosi zapisobierca zwykły obciążony dalszym zapisem, który sam jest również wierzycielem spadku, Jeśli spadkodawca ustanowił zapis zwykły lub polecenie, ale nie określił osoby obciążonej, odpowiedzialność będzie spoczywała na spadkobiercach i zapisobiercach windykacyjnych na zasadach ogólnych, z modyfikacją, polegającą na tym, że spadkobiercy również przed działem spadku odpowiadają za zapisy w stosunku do wielkości ich udziałów (art. 971 KC) Odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisów zwykłych i poleceń ogranicza się zawsze jedynie do wartości stanu czynnego spadku (art. 1033 KC)

Odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa i gosp. rolnego Gospodarstwo rolne – szczególny rodzaj przedsiębiorstwa, Odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego – art. 1081 KC – od chwili działu spadku spadkobierca, któremu gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty. Każdy ze spadkobierców  w stosunku do wartości otrzymanego udziału, Odpowiedzialność za inne długi – art. 1082 KC – wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych Brak szczególnych przepisów dotyczących odpowiedzialności za długi związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez spadkodawcę – długi nie są składnikiem przedsiębiorstwa, są to osobiste długi przedsiębiorcy jeśli przedsiębiorstwo przypadnie jednemu spadkobiercy, za długi odpowiadać będą wszyscy proporcjonalnie do wielkości udziałów.

Dobrodziejstwo inwentarza Przyjęcie spadku wprost – odpowiedzialność bez ograniczeń – art. 1031 par. 1 KC, SN (7) – 22.06.1972r., III PZP 12/72 – odpowiedzialność taka w szczególnie wyjątkowych wypadkach może być ograniczona lub nawet wyłączona, jeśli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego, Odpowiedzialność z dobrodziejstwem inwentarza – art. 1031 par. 2 KC, odpowiedzialność tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo w spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Ograniczenie to odpada jeśli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie uwzględnił w spisie inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi

Odpowiedzialność pro viribus hereditatis Granicę odpowiedzialności wyznacza określona wartość, a nie skład spadku, Wierzyciel może prowadzić egzekucję z całego majątku spadkobiercy Wyjątki: Art. 74 UKWH – wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką, Art. 316 KC – zastawnik może dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zastawu, Ważne! Spadkobierca, bez względu na sposób przyjęcia spadku, nabywa długi spadkowe w pełnej wysokości. Dobrodziejstwo inwentarza skutkuje tym, że w zakresie przewyższającym wartość aktywów nie odpowiada osobiście za te długi. Należy pamiętać o ograniczeniu odpowiedzialności w egzekucji – art. 319 KPC, jeśli nie jest zastrzeżone w tytule egzekucyjnym, należy je zastrzec w klauzuli wykonalności (art. 792 KPC) Musi być również sporządzony wykaz lub spis inwentarza.

Wykaz i Spis inwentarza Dokument prywatny Spadkobiercy Fakultatywny, dobrowolny Brak kosztów Dotyczy spadków otwartych po 18.10.2015r. Art. 1031(1) par. 3 KC – treść wykazu Spis Dokument urzędowy Komornik

Kolejność zaspokajania długów Spadkobierca powinien spłacać długi zgodnie ze złożonym wykazem, a od chwili sporządzenia spisu – zgodnie ze sporządzonym spisem, Spłata bez wykazu (spisu) – naraża spadkobiercę na zarzut niedołożenia należytej staranności przy ustaleniu wierzycieli, - art. 1032 KC – poszerzenie odpowiedzialności Różnice poglądów co do hierarchii długów spadkowych: Wszystkie długi należy traktować w sposób jednakowy, wierzyciele powinni być zaspokojeni proporcjonalnie, Kolejność zaspokajania z sumy uzyskanej w egzekucji – art. 1025-1026 KPC, Brak jednolitego charakteru długów – pierwszeństwo długów, za które spadkobierca odpowiada również rzeczowo

Należyte spłacenie - kolejność Długi zabezpieczone rzeczowo tj. zastawem lub hipoteką w zakresie tego zabezpieczenia, Inne długi spadkowe niż wymienione w pkt. 1 i 3-5, w tym koszty pogrzebu, Zachowek – art. 1005 KC, Roszczenie małżonka z 939 KC Zapisy zwykłe i polecenia

Odpowiedzialność za długi Publicznoprawne Do spadku nie wchodzą zobowiązania publicznoprawne, Art. 97 par. 1 Ord.Pod. Spadkobiercy podatnika z zastrzeżeniem art. 97 par 2 przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, Jeśli spadkodawcy przysługiwały na podstawie prawa podatkowego prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą przechodzą one na spadkobierców, o ile będą oni dalej prowadzić tę działalność na swój rachunek – art. 97 par 2 (stosuje się odpowiednio do sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika – art. 97 par 3) Przepisy te stosuje się odpowiednio do decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego – art. 97 par. 4 Za zobowiązania podatkowe odpowiadają również zapisobiercy windykacyjni i zwykli, Przepisy te stosuje się odpowiednio do należności z tyt. składek na ubezpieczenia społeczne (art. 31 USUS)