System ochrony prawnej w UE dr Izabela Skomerska-Muchowska Skarga na bezczynność System ochrony prawnej w UE dr Izabela Skomerska-Muchowska

Art. 265 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Jeśli Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada, Komisja lub Europejski Bank Centralny, z naruszeniem Traktatów, zaniechają działania, Państwa Członkowskie i inne instytucje Unii mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w celu stwierdzenia tego naruszenia. Niniejszy artykuł ma zastosowanie, na tych samych warunkach, do organów i jednostek organizacyjnych Unii, które zaniechają działania. Skarga ta jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja, organ lub jednostka organizacyjna została uprzednio wezwana do działania. Jeśli w terminie dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja, organ lub jednostka organizacyjna nie zajęła stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu następnych dwóch miesięcy. Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do Trybunału, na warunkach określonych w poprzednich akapitach, stawiając zarzut jednej z instytucji lub jednemu z organów lub jednej z jednostek organizacyjnych Unii, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie lub opinia.

Cel - zwalczanie bezprawnej bezczynności instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii Europejskiej; Ma charakter komplementarny w stosunku do skargi o stwierdzenie nieważności – inny przedmiot; nie może także służyć jako środek kontroli legalności aktu w przypadku, w którym akt ten nie mógł zostać zaskarżony w trybie art. 263 TFUE

10 i 18/68 Societá „Eridania” Zuccherifici Nazionali 16. Skarga ustanowiona w art. 175 EWG [obecnie art. 232 TWE] ma na celu stwierdzenie bezprawnego zaniechania, co wynika z tego przepisu, który odnosi się do bezczynności »z naruszeniem niniejszego Traktatu« oraz z art. 176 [obecnie art. 233 TWE], który odwołuje się do stwierdzenia, że zaniechanie jest »sprzeczne z niniejszym Traktatem«. Nie wskazując, na mocy którego przepisu prawa wspólnotowego Komisja była zobowiązana do unieważnienia bądź uchylenia rzeczonych decyzji, powodowie ograniczyli się do zarzucenia, że decyzje te zostały przyjęte z naruszeniem Traktatu i że ten fakt sam w sobie wystarczyłby do poddania bezczynności Komisji postanowieniom art. 175. 17. Jednakże, Traktat przewiduje, w szczególności w art. 173 [obecnie art. 230 TWE], inne środki odwoławcze pozwalające na zakwestionowanie rzekomo bezprawnego środka wspólnotowego oraz – gdy jest to konieczne – stwierdzenie jego nieważności na wniosek odpowiednio uprawnionego podmiotu. Gdyby przyznać, jak życzą sobie tego powodowie, że zainteresowane podmioty mogłyby wystąpić do instytucji, od której pochodzi określony środek, o jego uchylenie, a w przypadku zaniechania tej instytucji, zaskarżyć takie zaniechanie do Trybunału jako bezprawną bezczynność w danej sprawie, oznaczałoby to wyposażenie ich w środek odwoławczy analogiczny do środka przewidzianego w art. 173, a niepodlegający warunkom dopuszczalności ustanowionym przez Traktat.

legitymacja bierna: instytucje Unii: Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada, Komisja lub Europejski Bank Centralny, organy i jednostki organizacyjne Unii

legitymacja czynna: państwa członkowskie i inne instytucje Unii; jednostki

Skarga jednostki jest dopuszczalna „na warunkach określonych w poprzednich akapitach, stawiając zarzut jednej z instytucji lub jednemu z organów lub jednej z jednostek organizacyjnych Unii, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie lub opinia”.

Czy jednostka może skarżyć niewydanie akty normatywnego (natury ogólnej) 134/73 Holtz & Willemsen GmbH przeciwko Radzie: „Wydaje się, że skarga wytoczona przez powoda ma na celu uzyskanie przepisu o charakterze ogólnym i regulacyjnym […], a nie zaś aktu dotyczącego powoda w sposób bezpośredni i indywidualny. Takie rozporządzenie nie może być uznane, zarówno ze względu na formę jak i swoją naturę prawną, za akt skierowany do powoda” (pkt 4–5). Trybunał dopuszcza skargę jednostki na bezczynność instytucji, jeżeli dopuściłby skargę tej samej jednostki o stwierdzenie nieważności spornego aktu

246/81 Nicholas William, Lord Bethell przeciwko Komisji „wydaje się jasne, że powód żąda od Komisji nie tyle podjęcia decyzji w stosunku do niego, ale wszczęcia śledztwa w stosunku do osób trzecich i podjęcia wobec nich stosownych decyzji. Nie ma wątpliwości, że powód, będący zarówno podróżnikiem liniami powietrznymi, jak i przywódcą organizacji użytkowników takich linii, ma pośrednio interes, podobnie jak inni użytkownicy, we wszczęciu i w wyniku takich postępowań. Niemniej, nie znajduje się on w pozycji prawnej rzeczywistego adresata decyzji, której nieważność mogłaby być stwierdzona zgodnie z art. 173 bądź w pozycji prawnej potencjalnego adresata środka prawnego […] zgodnie z art. 175. Z powyższego wynika, że skarga jest niedopuszczalna zarówno w trybie art. 175, jak i art. 173”

skarga powinna dotyczyć aktu, który dotyczyłby powoda bezpośrednio i indywidualnie? T-32/93 Landbroke Racing Ltd przeciwko Komisji „powód nie może twierdzić, że środek, którego wydania rzekomo zaniechała Komisja, dotyczy go w sposób bezpośredni i indywidualny. Należy zauważyć, że osoby trzecie, które nie są adresatami decyzji, mogą być indywidualnie dotknięci tą decyzją tylko wówczas, gdy ma ona wpływ na ich sytuację ze względu na pewne cechy, które są dla nich charakterystyczne, lub ze względu na okoliczności, odróżniające te podmioty od wszelkich innych osób, i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie, tak jak osoby, do których decyzja została skierowana”

Wyrok SPI z dnia 10 maja 2006 r. w sprawie Air One przeciwko Komisji „jest oczywiste, że artykuły 230 i 232 TWE w rzeczywistości tworzą jeden i ten sam środek ochrony prawnej. Wynika z tego, że tak jak czwarty ustęp art. 230 TWE pozwala jednostkom na wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności przeciwko środkowi instytucji skierowanemu do innego podmiotu, o ile środek ten dotyczy je indywidualnie i bezpośrednio, tak też trzeci ustęp art. 232 TWE musi być interpretowany jako uprawniający jednostki do wniesienia skargi na bezczynność przeciwko instytucji, która ich zdaniem zaniechała wydania środka, który dotyczyłby ich w taki sam sposób” (pkt 25).  

Bezprawność zaniechania – prawne zobowiązanie do działania 247/87 Star Fruit Company SA „Ze struktury art. 169 Traktatu w sposób jasny wynika, że Komisja nie jest zobowiązana do wszczęcia postępowania przewidzianego w tym przepisie, ale ma w tym względzie szerokie uznanie, wykluczające uprawnienie jednostki do żądania zajęcia stanowiska […]. Trzeba także zauważyć, że żądając od Komisji wszczęcia postępowania w trybie art. 169, powód w rzeczywistości żąda wydania aktów, które nie dotyczą go w sposób bezpośredni i indywidualny […], a więc których nie mógłby w żaden sposób zaskarżyć w drodze skargi o stwierdzenie nieważności […] W konsekwencji skarga jest niedopuszczalna w całości”

13/83 Parlament przeciwko Radzie „roszczenie Parlamentu, nawet jeżeli okaże się zasadne, może zostać uwzględnione tylko w takim stopniu, w jakim brak wspólnej polityki transportowej obciążający w ocenie powoda Radę wynika z zaniechania podjęcia środków prawnych, których zakres może być określony wystarczająco dla zidentyfikowania ich i przyjęcia zgodnie z wyrokiem Trybunału w trybie art. 176.”.

Odmowa uwzględnienia żądania strony a bezprawna bezczynność 8/71 Deutcher Komponistenverband przeciwko Komisji „z kontekstu wynika […], że artykuł ten [173 TWE] odnosi się do zaniechania w rozumieniu zaniechania podjęcia decyzji bądź zaniechania zajęcia stanowiska, a nie do przyjęcia środka innego niż ten, którego pragną zainteresowane osoby […]. W liście z dnia 17 listopada 1970 r. powód uzyskał odpowiedź, że […] Komisja daje mu sposobność złożenia pisemnych uwag w terminie jednego miesiąca; termin ten został jeszcze dwukrotnie przedłużony […]. Wynika z powyższego, że w niniejszym przypadku Komisja nie powstrzymała się od działania, gdy została wezwana do działania przez powoda. W konsekwencji warunki ustanowione w art. 175 nie zostały w niniejszym przypadku spełnione”.

Bezprawność zaniechania Bezczynnośc nie może być spowodowana brakiem działania po stronie skarżącego

Bezprawność zaniechania Traktaty bądź reguły prawne służąca ich stosowaniu nakładają na pozwanego prawny, bezwzględny i wystarczająco szczegółowy obowiązek działania, przy wydawaniu spornego aktu pozwany nie dysponuje szerokim zakresem uznania, zaniechanie ze strony pozwanego nie wynikało z okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi powód, ewentualny wyrok stwierdzający bezczynność będzie się nadawał do prawidłowego wykonania – możliwe jest wydanie środków, których niewydanie zostało uznane za bezprawne.

Wezwanie do działania i termin wniesienia skargi Wezwanie musi mieć charakter wyraźny; Musi być kierowane do podmiotu zobowiązanego do działania; Powinno nastąpić w rozsądnym terminie. Termin wniesienia skargi: w ciągu dwóch miesięcy od bezskutecznego upływu dwumiesięcznego okresu na podjęcie działania (formuła „2 + 2”).

Zajęcie stanowiska – koniec bezczynności Zajęciem stanowiska jest takie zachowanie wezwanego, które w sposób wyraźny i rzeczywisty ujawnia jego intencje; bezczynność kończy się nie tyle z dniem faktycznego zajęcia stanowiska przez pozwanego, ile z dniem prawidłowego poinformowania o tym stanowisku wzywającego;

Skutek orzeczenia Artykuł 266 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną lub stwierdzenia, że zaniechanie przez nią działania jest sprzeczne z Traktatami, jest ona zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.