PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE

dawność – obejmuje przedawnienie i terminy zawite funkcja: usunięcie sprzeczności między treścią stosunku prawnego a utrzymującymi się przez dłuższy czas stanami faktycznymi cele dawności osiągane są dwoma sposobami: 1) pierwszy prowadzi do nabycia prawa – skutek ten jest związany z zasiedzeniem (art. 172-176 k.c.) i przemilczeniem (np. art. 187 k.c.) 2) drugi prowadzi do osłabienia albo utraty prawa, jeżeli osoba, ktorej ono przysługuje nie zrealizuje go w określonym czasie – te funkcje pełnią: przedawnienie i terminy zawite (prekluzyjne)

przedawnienie jest uwzględniane na zarzut uprawnionego przedawnieniu podlegają cywilnoprawne roszczenia majątkowe (art. 117 § 1 k.c.) po upływie teminu przedawnienia roszczenia dłużnik może się uchylić od jego zaspokojenia (art. 117 § 2 k.c.) przedawnienie jest uwzględniane na zarzut uprawnionego sąd może nie uwzględnić zarzutu przedawnienia jeżeli uzna, że byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.) dłużnik może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia po upływie jego terminu. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 k.c.) wskutek upływu terminu przedawnienia roszczenie nie gaśnie; ma wszystkie jego cechy oprócz cechy zaskarżalności roszczenie przedawnione staje się tzw. roszczeniem niezupełnym (odpowiada mu tzw. zobowiązanie naturalne) roszczenia przedawnione mogą być przedmiotem potrącenia, odnowienia i ugody

Terminy przedawnienia art. 119 k.c.: Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną art. 118 k.c.: Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. przepisy przewidujące szczególne terminy przedawnienia np. art. 554, 848, 8599 k.c.

Obliczanie biegu terminu przedawnienia bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 k.c.), tzn. od dnia, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania od dłużnika zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności

2 modyfikacje: 1) bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym dłużnik nie zastosował się do treści roszczenia (art. 120 § 2 k.c.) 2) czasami wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, w szczególności od wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.) „Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie” (art. 120 § 1 k.c.) w wielu przepisach zostały wskazane inne fakty, od których wystąpienia należy liczyć bieg terminu przedawnienia np. art. 390 § 3, 646, 677, 792, 1007 k.c.

Zawieszenie biegu przedawnienia okresu zawieszenia nie wlicza się do biegu terminu; po jego upłyuwie przedawnienie biegnie dalej skutki prawne zawieszenia zależą od tego, w jakiej fazie biegu przedawnienia wystąpiły określone stany – możliwe są 2 sytuacje: 1) stany rzeczy powodujące zawieszenie istnieją w chwili, w której zgodnie z zasadami ogólnymi powinien rozpocząć się bieg terminu przedawnienia - następuje wówczas przesunięcie początku biegu przedawnienia do czasu ustania określonego stanu 2) pojawiają się one już po rozpoczęciu biegu przedawnienia - wówczas okresu ich trwania nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu przedawnienia

2 typy zdarzeń powodują zawieszenie biegu przedawnienia: 1) siła wyższa (art. 121 pkt 4 k.c.), jeżeli z jej powodu uprawniony nie może dochodzić roszczeń przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju – zawieszenie przez czas trwania przeszkody (np. ustanie działalności sądów, wstrzymanie komunikacji) 2) łaczący uprawnionego z osobą przeciwko której przysługuje roszczenie stosunek rodzinny lub opiekuńczy (art. 121 pkt 1-3 k.c.). Zawieszeniu ulega bieg terminu przedawnienia: a) roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej b) roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę – przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli c) roszczenia, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa

Wstrzymanie zakończenia biegu terminu przedawnienia – art. 122 k.c. nie jest to precyzyjne określenie, bo może chodzić także o przesunięcie początku biegu przedawnienia art. 122 k.c.: „§ 1. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. § 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia. § 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia”.

Przerwa biegu przedawnienia następuje w wyniku zdarzenia mającego miejsce w toku biegu terminu przedawnienia w razie jej wystąpienia nie uwzględnia się czasu, który upłynął od rozpoczęcia biegu przedawnienia do momentu wystąpienia przerwy; po przerwie bieg terminu przedawnienia zaczyna się od nowa (art. 124 § 1 k.c.) przyczynami przerwy są: 1) podjęcie przed właściwym organem czynności bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia, albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia 2) uznanie roszczenia przez dłużnika 3) wszczęcie mediacji

Ad 1) każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia wymóg bezpośredniości art. 124 § 2 k.c. - W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone. art. 125 § 1 k.c. - Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Ad 2) tzw. uznanie właściwe tzw. uznanie niewłaściwe   gdy uznanie długu po upływie terminu przedawnienia, dług nadal pozostaje niezaskarżalny

TERMINY ZAWITE (PREKLUZYJNE) odnoszą się nie tylko do roszczeń majątkowych po ich upływie uprawnienie wygasa terminy zawite to terminy do wykonania uprawnień nie jest to jednorodna grupa   3 najważniejsze rodzaje: 1) terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym np. art. 344 § 2 k.c., art. 534 k.c. 2) terminy do dokonywania czynności pozasądowych np. art. 88 k.c., art. 563 § 1 k.c. 3) terminy wygaśnięcia praw podmiotowych np. art. 293 k.c.

brak przepisów ogolnych dotyczących terminów zawitych; w każdym przypadku przepis określa długość i początek biegu terminu zawitego zasada: normy wyrażające je mają charakter bezwzględnie wiążący zasada: upływ terminu zawitego powoduje wygaśnięcie uprawnienia; sąd lub inny organ rozpoznający sprawę uwzględnia ten fakt z urzędu