Behavioral economics and beyond Dr hab. Karolina Safarzynska

Plan Prezentacji Czym zajmuje sie ekonomia behawioralna? Czy jest ona ekonomią głównego nurtu? Odpowiedź: TAK Angner, Erik (2015)  “‘To Navigate Safely in the Vast Sea of Empirical Facts’: Ontology and Methodology in Behavioral Economics,” Synthese 192(11): 3557–3575.  Co dalej? Ekonomia złożoności

CIEKAWOSTKA ?

Richard Thaler (Nobel 2017) Kaheneman (Prospect Theory) Akerlof (Behavioral Macroeconomics)

Pomysły Thalera Heurystyka n Wybór jednoczesny vs Wybór sekwencyjny w czasie

Pomysły Thalera Heurystyka n Jak dzięki niej można wpływać na plany oszczędności pracowników Uniwersytetu?

Pomysły Thalera Budżet Mentalny (Mental Accounting)

Nudges

Ekonomia neoklasyczna Instrumentalizm metodologiczny (maksymalizacja preferencji) Indywidualizm metodologiczny Punkt równowagi

Neoklasyczna ekonomia Nieregulowane rynki maksymalizują dobrobyt społeczny (CS+PS) Rynki są konkurencyjne Nie ma market power (monopoly and oligopoly) Nie ma barier to wejścia i wyjścia Nie ma efektów zewnętrznych

Ułomność rynku (market failure) Niespełnienie jakiegokolwiek z tych założeń prowadzi do ułomności rynku, a co za tym idzie obniżenia dobrobytu społecznego, a więc nieefektywności Efekty zewnętrzne mogą być korygowane przez polityki A model neoklasyczny dokładnie mówi nam jak to zrobić

Przykład: Podatek na paliwa Model pokazuje nam dokładnie jak duża jest ułomność rynku I jak ją naprawić dzięki odpowiedniemu podatkowi

Podstawowe założenia Model neoklasyczny robi dwa kluczowe założenia: Firmy maksymalizują zyski Konsumenci maksymalizują użyteczność Co się stanie, jeżeli te założenia nie będą spełnione? Jakościowo, w jaki sposób rynek nie poradzi sobie z maksymalizowaniem dobrobytu społecznego? Ilościowo, jak duża będzie te ułomność rynku? I dokładnie jak można by ten problem rozwiązać za pomocą adekwatnej polityki?

Efekty wewnętrzne -Internalities Efekty wewnętrzne opisują te zachowania, które generują koszty w długim okresie (dla nas samych), a których nie bierzemy pod uwagę w momencie podejmowania decyzji. Czy powinniśmy “naprawiać” efekty wewnętrzne?

Uwagi Analizujemy efekty wewnętrzne w ten sam sposób jak efekty zewnętrzne Tylko za wyjątkiem, że bez założenia racjonalności, bardzo cięzko jest oszacować ile coś jest warte dla ludzi Bez obserwowalnej wartości WTP, jak możemy znać jej prawdziwą wartość?

Optymalny podatek (sin tax) Rozważmy przykład palaczy z następująca funkcją użyteczności Kiedy zapala papierosa to otrzymuje: odłożony w czasie koszt c Natychmiastową nagrodę (przyjemność) b b może być zmienne, czasem wysokie, czasami niskie, w zależności od nastroju itd. Mamy użyteczność z present bias preferences (β<1)

Optymalny podatek (sin tax) Długookresowa użyteczność (bez dyskontowania) jest maksymalizowana kiedy b>c Co dosłownie znaczy tylko tyle, że niektóre papierosy są warte grzechu Present-biased utility jest maksymalizowana kiedy b>βc Jeżeli c>b> βc, palacz sam siebie krzywdzi

Optymalny podatek (sin tax) Palacz ignoruje część kosztu palenia poniesionego w przyszłości (1-β)c Stanowi to wielkość efektu wewnętrznego Ekonomia behawioralna bada behawioralne odchylenia od punkty równowagi, i na ile są one systematyczne, aby stanowiły podstawę nowych funkcji użyteczności

Jaki podatek naprawiłby ten efekt wewnętrzny? Jeżeli efektem wewnętrznym jest część kosztów palenia w długim okresie, które są ignorowane przez palacza w momencie palenia To optymalny podatek musi być na tyle duży, aby palacz go nie zignorował Innymi słowy t=(1-β)c Zobaczmy jak to powoduje “naprawienie” efektu wewnętrznego? Racjonalny palacz będzie teraz palił jeżeli: b-t> βc b>c

Kiedy taki podatek poprawia dobrobyt społeczny? Ale co jeżeli szkoda>korzyści dla danej osoby? Jakie ma to konsekwencje dla społeczeństwa? Ale co jeżeli nie wszyscy palacze są nieracjonalni?

Ekonomia dobrobytu Dwa kluczowe założenia ekonomii dobrobytu: 1. jednostki maksymalizują swoją użyteczność i tylko same są wstanie ocenić czy im się to udało 2. możemy interweniować tylko jeżeli nasze interwencje poprawiają użyteczność choć jednej osoby, nie pogarszając sytuację pozostałych

Paternalizm libertariański The criterion of informed desire: only ‘true’ preferences enter social welfare calculus, i.e. “the preferences he would have if he had all the relevant information, always reasoned with the greatest possible care, and were in a state of mind most conductive to rational choice” (Harsanyi, 1982, p.55). Polityki nie mogą ograniczać wolności wyboru

Co możemy zatem zrobić? Możemy tak przedstawiać problemy aby preferowany społecznie wybór wydawał się atrakcyjniejszy (lub bardziej dostępny) Albo takie rozwiązania mogą ustanawiać opcję domyślną

Organ donation: opt in or out

Jak możemy to zrobić? Sustein and Thaler (2003) proponują trzy opcje wybory opcji domyślnej: (1) jak wybrała większość; (2) wybrać taka metodę, która by sprawiła że wybór jest jawny (explicit); (3) wybrać taką metodę, która zmniejsza prawdopodobieństwo opt outs.

Neoclassical Economics Normative: Rationality Positive: Utility maximisation Equilibrium outcomes Welfare economics: Preference and hedonistic of well being Policy goals: Max Sum Utilities Cost-benefit

Behavioral Economics Ideal? Satysfycing? Bounded rationality Welfare? Policy criteria?

Słabe punkty ekonomii behawioralnej Interakcje społeczne Interakcje poza punktem równowagi Ewolucja preferencji (endogenous preferences) Jakie są makroekonomiczne skutki interwencji behawioralnych?

Safarzynska and van den Bergh, 2017 in preparation

Dziękuje za uwagę!