SZTUKA BAROKU

Spis treści Wiadomości ogólne Malarstwo Architektura Rzeźba Artyści

Wiadomości ogólne Sztuka Baroku rozwijała się w XVII wieku i na początku wieku XVIII. Zasięgiem ogarnęła całą Europę i Amerykę Łacińską. W tych wiekach Barok pojawiał się i wygasał niejednocześnie. Miał co prawda wspólne założenia estetyczne, ale w różnych krajach przybierał różne formy, nawiązując często do lokalnych tradycji. W niektórych krajach Barok cieszył się ogromną popularnością, w innych formy barokowe występowały dość rzadko i przez krótki okres. Różnice te należy tłumaczyć różnorodnością kulturową i geograficzną oraz różnorakimi wpływami historycznymi.

Wiadomości ogólne Barok zrodził się w Rzymie na początku XVII wieku, jako nowa tendencja we wszystkich dziedzinach sztuki. Później rozprzestrzenił się na resztę Europy. Barok najlepiej przyjął się na tych obszarach Europy, gdzie kultura, religia i klimat polityczny był zbliżony do sytuacji panującej we Włoszech. Powstawały odmiany lokalne, związane z lokalnymi tendencjami i uwarunkowaniami. Włochy, które początkowo pełniły kluczowa rolę w rozwoju baroku, utraciły ją z czasem na rzecz Francji.

Wiadomości ogólne Barok był kierunkiem dość niekonsekwentnym. Artyści uważali się za następców sztuki Renesansu, naruszali jednak jego zasady i ustalenia. Harmonia, jasność, logika, racjonalność, które dominowały w renesansie, zostały zanegowane. Barok szukał nowych rozwiązań, lubował się w nieskończoności, niedopowiedzeniach, łączeniu elementów z różnych dziedzin sztuki. Był to nurt kochający przepych, blask, patos. Barok chciał osiągnąć swoje cele artystyczne przez odwołanie się do zmysłów, działał na fantazję. Chciał odbiorców zachwycać.

Wiadomości ogólne Sztuka Baroku określana jest sztuką ruchu. Spokój i harmonia, matematyczne, proste formy ze sztuki renesansu zostały bowiem zastąpione przez dynamiczne krzywizny, oryginalne, wykwintne i dziwne formy. Dawało to niewątpliwe wrażenie ruchu, pulsowania. Odwołując się do iluzji, artyści celowo wywoływali wrażenie u odbiorcy. Liczne kontrasty, operowanie cieniem i kontrastem, miały służyć również wywołaniu określonych wrażeń.

Malarstwo Nowością, jaką wprowadził Barok w dziedzinie malarstwa, było pokrycie ścian rozległą, iluzjonistyczną dekoracją malarską. Miała ona optycznie powiększać pomieszczenie, dawać wrażenie, iż mury się rozszerzają. Malarstwo iluzjonistyczne było monumentalne, charakteryzowało się teatralnością, ruchem, chęcią oddania nieskończoności. Typowa dla Baroku była też chęć łączenia różnych dziedzin sztuki. Tym samym w malarstwie iluzjonistycznym zacierały się granice między obrazem a architekturą.

Malarstwo Pośród technik przeważał światłocień, kontrasty barw i świateł, skróty perspektywiczne. Pod względem tematycznym sceny były bardzo zróżnicowane. Pokazywały np. wydarzenia z życia świętych, władców, herosów, postaci mityczne i mitologiczne, zawsze jednak rozgrywały się w podobnym otoczeniu. Stale towarzyszyły im strzeliste budowle, aniołowie, święci, postaci, które na wietrze unosiły się jak dym. Wprowadzano też chętnie tematykę pospolitą. Często tworzono obrazy zbiorowe. Miały one przedstawiać grupę osób, z których każda jest tak samo ważna. Z czasem charakter malowideł uległ zmianie – stały się one jaśniejsze, bardziej radosne i wyreżyserowane.

Przykłady malarstwa

Architektura Budowle barakowe występują na terenie całej Europy i Ameryki Łacińskiej. Są jednak bardzo różnorodne, związane z lokalnymi tradycjami i uwarunkowaniami. Łączy je jednak jeden wspólny element, którym jest tzw. kapryśność, przesada i brak logiki. Charakterystyczny dla Baroku jest wariabilizm – tendencja, aby każda budowla była oryginalna. Nie sporządzano kopii. Stawiano na indywidualny styl architektoniczny, typ zdobień i rozwiązań technicznych.

Architektura Budowle barokowe cechowały: wolność, dynamizm i życie, malarskość, wielkość, bogactwo. Wolność nie była sprzeciwieniem się wszelkim regułom, bo istniał wzór sztuki, zaproponowany przez sobór trydencki. Swoboda w architekturze oznaczała natomiast rezygnację z renesansowych regularności i proporcji

Architektura Typowymi budowlami epoki są: kościoły i pałace. Budowano liczne katedry, kościoły zakonne i parafialne, pałace miejskie, rezydencje wiejskie, pałace królewskie. Wysoki poziom osiągnęły rozwiązania urbanistyczne – planowe uregulowania sieci ulic i zabudowy miejskiej.

Architektura Budynki, które w Renesansie stawiano na planie koła, kwadratu lub greckiego krzyża, teraz zaczęto budować na planie elipsy, owalu lub też figur powstałych z połączenia różnych innych elementów geometrycznych.

Przykłady architektury

Rzeźba Rzeźba była dla Baroku najbardziej charakterystyczną dziedziną sztuki. Rzeźba barokowa jest wszechobecna. Można ją podzielić na dwa nurty – o charakterze dekoracyjnym, będącą uzupełnieniem architektury, oraz na rzeźbę właściwą. Rzeźba była włączana w konstrukcję większej całości na trzy sposoby. Jeden polegał na umieszczeniu rzeźby w górnej części poziomego pasa z dekoracją rzeźbiarską. Był to sposób zaczerpnięty jeszcze z Renesansu. Drugim sposobem włączania do architektury dzieł rzeźbiarskich było zastępowanie kolumn postaciami ludzkimi – kariatydami (postaci kobiece) lub atlantami (postaci męskie). Był to element znany już w sztuce Antyku. Możliwością trzecią było zastosowanie fryz.

Rzeźba Rzeźba barokowa to również rozwój sztuki nagrobkowej, ołtarzy i pomników. Postaci bardzo często przedstawiano w ruchu, w lekkim półobrocie, z uniesioną stopą. Często, chcąc osiągnąć jak najlepszy efekt ruchu, kompozycja traciła przejrzystość i harmonię. Ciekawe jest to, że nawet postaci zmarłych ukazywano w ruchu, z emocją na twarzy, z dramatycznym gestem. Barokowa znajomość anatomii jest bardzo dobra, ujawnia się właśnie w rzeźbie. Panowała w epoce tendencja do rzeźb wielkich rozmiarów, np. św. Longinus w Bazylice św. Piotra.

Przykłady rzeźby

Artyści: Annibale Carracci Annibale Carracci urodził się 2 listopada 1560 roku w Bolonii, zmarł 15 lipca 1609 roku w Rzymie. Zasłynął jako nietuzinkowy włoski malarz, a także rysownik, grafik oraz autor wielu fresków. Carracci tworzył w okresie wczesnego baroku. Na jego obrazach można dostrzec silny wpływ szkoły bolońskiej, której były ważnym przedstawicielem. Ponadto był jednym z założycieli Akademii Carraccich. Zapoczątkował modę na karykaturę.

Artyści: Nicolas Poussin Nicolas Poussin urodził się 15 czerwca 1594 roku we Francji, zmarł 19 listopada 1665 roku w Rzymie. Zaliczany do grona najwybitniejszych malarzy francuskiego pochodzenia w okresie baroku, przedstawicieli klasycyzmu. Poussin tworzył przede wszystkim w Rzymie, ale pierwsze kroki jako artysta stawiał pod okiem Quentina Varina.

Artyści: Peter Paul Rubens Sir Peter Paul Rubens urodził się 28 czerwca 1577 roku w niemieckim miasteczku Siegen, ale swoje dorosłe i artystyczne życie związał z Flandrią, skąd pochodziła jego rodzina. Ten region Europy przez kilkaset lat dostarczał światowej sztuce mnóstwo artystów, wśród których nigdy nie brakowało wspaniałych malarzy.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ