Alergia a nauka zawodu i praca Marta Wiszniewska Agnieszka Lipińska-Ojrzanowska Jolanta Walusiak-Skorupa Klinika Chorób Zawodowych i Zdrowia Środowiskowego

Alergia Jest to nadmierna, nieprawidłowa reakcja organizmu na nieszkodliwe czynniki zewnętrzne zwane ALERGENAMI. 2

Alergeny Zostają rozpoznane przez układ odpornościowy jako potencjalnie niebezpieczne i wywołują odpowiedź mającą na celu ich wyeliminowanie

Alergeny możemy podzielić na: Wziewne – obecne w powietrzu i wraz z nim dostają się do dróg oddechowych; Pokarmowe – obecne w pożywieniu i wraz z nim dostają się do układu pokarmowego; Kontaktowe – powodujące uczulenie przez bezpośredni kontakt ze skórą.

Objawy alergii Kaszel Katar Łzawienie oczu Wysypka, zmiany skórne Duszność Biegunka 5

Alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa obfita, wodnista wydzielina, Choroby alergiczne Alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa obfita, wodnista wydzielina, kichanie i świąd, uczucie blokady nosa, spowodowane obrzękiem błony śluzowej nosa. 6

Choroby alergiczne Alergiczne zapalenie spojówek łzawienie, pieczenie spojówek, zaczerwienienie, obrzęk powiek. 7

Choroby alergiczne Astma oskrzelowa przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, charakteryzująca się: nadreaktywnością oskrzeli, prowadzącą do nawracających epizodów: świszczącego oddechu, duszności, ściskania w klatce piersiowej suchego, uporczywego kaszlu, obturacją oskrzeli. 8

Alergia zawodowa – choroby zawodowe

Alergen zawodowy Alergen charakterystyczny dla środowiska pracy. Może występować poza środowiskiem pracy, ale jego stężenie w środowisku pracy jest istotnie wyższe, np. mąka w piekarni a mąka w naszych kuchniach. Tzw. pospolite alergeny środowiska, występujące w środowisku pracy np. pyłki traw dla osoby zawodowo koszącej trawę nie są uznawane za alergen zawodowy.

Czynniki o dużej masie cząsteczkowej (> 1000 D) Populacja ryzyka Mąka i enzymy zawarte w polepszaczach Piekarze, młynarze, ciastkarze, kucharze, pracownicy transportu mąki Alergeny zwierzęce Pracownicy zwierzętarni, hodowcy zwierząt, naukowcy, osoby handlujące zwierzętami Owoce morza Producenci żywności Ziarna roślin oleistych Wytwórcy olejów roślinnych Detergenty i inne proteazy Użytkownicy i producenci detergentów, piekarze, wytwórcy dodatków spożywczych Lateks Lekarze, pielęgniarki, pracownicy laboratoriów, wytwórcy opon, wytwórcy rękawic medycznych 11

Czynniki niskokocząsteczkowe (< 1000 daltonów) Populacja ryzyka Izocyjaniany Wytwórcy poliuretanów, użytkownicy poliuretanów (meblarstwo, obuwnictwo, produkcja uszczelek, wykładzin budowlanych i mieszkaniowych), lakiernicy samochodowi, producenci mas plastycznych Sole platyny, niklu, chromu, kobaltu Galwanizernie, obróbka skór, produkcja noży do golenia i instrumentów medycznych Glin Hutnicy aluminium Barwniki Wytwórcy barwników, użytkownicy barwników w procesach produkcyjnych (przemysł meblowy, tekstylny) Nadsiarczany i henna Fryzjerki Etylenodwuamina i parafenylodwuamina Fryzjerki, pracownicy lakierni i przemysłu gumowego Środki dezynfekcyjne Pracownicy służby zdrowia Bezwodniki kwaśne Producenci poliestrów, żywic, barwników

Które choroby alergiczne mogą być chorobami zawodowymi?

Okres występowania udokumentowanych objawów Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. nr 105 poz. 869) Choroby zawodowe Okres występowania udokumentowanych objawów 6. Astma oskrzelowa 1 rok 7. Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych: postać ostra i podostra postać przewlekła 3 lata 8. Ostre uogólnione reakcje alergiczne 1 dzień 12. Alergiczny nieżyt nosa 13. Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym 14

Czynniki ryzyka astmy zawodowej atopia (dodatnie wyniki PTS z pospolitymi alergenami środowiska i osobniczy wywiad atopowy), alergiczny nieżyt nosa, wysokie stężenie alergenów w powietrzu, nieswoista nadreaktywność dróg oddechowych, płeć, wiek, palenie papierosów. 15

Choroby alergiczne - diagnostyka Wywiad i badanie przedmiotowe; Punktowe testy skórne; Oznaczanie w surowicy alergenowo-swoistych przeciwciał IgE; Swoiste wziewne testy prowokacyjne z alergenami. W przypadku podejrzenia astmy oskrzelowej – badania czynnościowe układu oddechowego, tj.: spirometria spoczynkowa; test odwracalności skurczu oskrzeli (tzw. próba rozkurczowa); ocena nieswoistej nadreaktywności oskrzeli (np. test z metacholiną). 16

Choroby alergiczne a praca Osoba atopowa a nauka zawodu lub praca w narażeniu na czynniki o działaniu alergizującym. Alergia niezawodowa a praca. Alergia zawodowa a praca.

Osoba atopowa a nauka zawodu lub praca w narażeniu na czynniki o działaniu alergizującym Obecność czynników ryzyka rozwoju schorzeń alergicznych u kandydata na pracownika/pracownika narzuca konieczność wzmożenia działań prewencyjnych i wykonywania badań profilaktycznych z większą częstotliwością i nie oznacza konieczności odsunięcia od pracy!

Odsunięcie siedmiu osób atopowych od pracy zapobiega jednemu przypadkowi astmy zawodowej Cullinan 1994

Alergia niezawodowa a praca Pacjent z alergią/astmą niezawodową może pracować w narażeniu na czynniki alergizujące pod warunkiem prawidłowej kontroli choroby, w czym może przeszkadzać: narażenie na czynniki drażniące; narażenie na czynniki dające nadwrażliwość krzyżową, np. istniejąca alergia na pyłki traw a ekspozycja na mąkę, alergia na owoce południowe a narażenie na lateks; narażenie na pospolite alergeny środowiska o dużym stężeniu w miejscu pracy, np. koszenie trawy, praca sprzątaczki.

Wpływ choroby alergicznej na edukację Wpływ na wybór zawodu jeśli choroba wystąpiła bardzo wcześnie Wpływ na przebieg procesu edukacji (nieobecności związane z zaostrzeniami) ważna rola lekarza leczącego Osoby chore powinny dążyć do uzyskania jak najwyższych kwalifikacji.

Alergia niezawodowa a praca Decyzję o braku lub istnieniu przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku podejmuje lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne pracownika. Analogicznie, w przypadku podejmowania nauki zawodu decyzję podejmuje lekarz przeprowadzający badanie ucznia lub studenta. Taka decyzja jest w każdym przypadku indywidualna, uzależniona od stanu klinicznego i istniejących czynników ryzyka.

Praca u osoby z uczuleniem zawodowym Jeśli występują.... Konieczne działania to.... objawy skórne eliminacja alergenu, ograniczanie ekspozycji, stałe monitorowanie stanu zdrowia astma oskrzelowa odsunięcie od narażenia na alergen, farmakoterapia anafilaksja/obrzęk naczynioruchowy brak kontaktu z alergenem, plakietka informująca o uczuleniu, strzykawka automatyczna z adrenaliną

Optymalna praca dla osoby z chorobą alergiczną układu oddechowego brak wziewnego narażenia na czynniki o silnym działaniu drażniącym i alergizującym drogi oddechowe; brak niekorzystnych warunków mikroklimatycznych (zwłaszcza w mikroklimacie zimnym); bez ciężkiej pracy fizycznej.

Profilaktyka higieniczna alergii zawodowej Hermetyzacja i automatyzacja procesów produkcji, Zastosowanie odpowiedniej wentylacji, utrzymanie właściwych warunków mikroklimatycznych pomieszczeń, Modyfikacja procesów produkcyjnych zmierzających do redukcji ryzyka uczulenia. 25

Poznanie objawów najczęściej występujących chorób alergicznych. Edukacja i szkolenie Zapoznanie z rodzajem czynników alergizujących występujących w danym zakładzie pracy. Uświadomienie zagrożeń dla zdrowia związanych z narażeniem na czynniki alergizujące na konkretnych stanowiskach pracy. Poznanie objawów najczęściej występujących chorób alergicznych. 26

Dlaczego warto stosować ochrony osobiste! Edukacja i szkolenie Uświadomienie możliwych sposobów ochrony przed negatywnym działaniem czynników alergizujących pochodzenia zawodowego: maski, rękawice, fartuchy, Dlaczego warto stosować ochrony osobiste! 27

Mam chorobą alergiczną i wybieram zawód/pracę – kogo zapytać, czy wybieram dobrze? Specjalista, który leczy daną chorobą – alergolog, pulmonolog, dermatolog; Lekarz specjalista medycyny pracy. Może zaistnieć potrzeba wymiany informacji pomiędzy ww. specjalistami połączona z analizą danych o narażeniu zawodowym zawartych w skierowaniu od pracodawcy/dyrektora szkoły/władz uczelni.

Prezentację opracowano w ramach: Narodowego Programu Zdrowia 2016-2020 „Podejmowanie inicjatyw na rzecz profilaktyki chorób zawodowych i związanych z pracą, w tym ze służbą żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oraz wzmocnienie zdrowia pracujących: 6/4/2.1.2/NPZ/2016/312/1656

Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. "Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne 4.0" Oznacza, że pozwalamy na kopiowanie, zmienianie, remiksowanie, rozprowadzanie, przedstawienie i wykonywanie utworu jedynie w celach niekomercyjnych. Warunek ten nie obejmuje jednak utworów zależnych (mogą zostać objęte inną licencją). Nie można zarabiać na wykorzystywaniu danej treści.