Wspólność majątku spadkowego i dział spadku

Wspólność majątku spadkowego Ma miejsce w przypadku wielości spadkobierców (dziedziczenie przez więcej niż jedną osobę) Dotyczy wszelkich praw wchodzących w skład spadku (własności i innych dziedzicznych praw majątkowych) Odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności ułamkowej do wspólności majątku spadkowego i działu spadku (art. 195 i n. k.c.) – o ile nic innego nie wynika z przepisów szczególnych z zakresu prawa spadkowego (art. 1035 k.c.) Możliwość zbycia udziału w spadku na rzecz osoby trzeciej – po przyjęciu spadku (art. 1051 k.c.) Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku możliwe za zgodą pozostałych współspadkobierców. W braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku (art. 1036 k.c.)

Dział spadku umowny sądowy

Umowny dział spadku Stronami umowy muszą być wszyscy spadkobiercy (ewentualnie również nabywcy udziału w spadku) Forma dowolna – jeżeli jednak do spadku należy nieruchomość, wymagana jest forma aktu notarialnego (dot. to również innych wymogów formalnych co do ewentualnych składników spadku; np. przy przedsiębiorstwie – forma z podpisami notarialnie poświadczonymi – art. 75¹ k.c.) Może dotyczyć całości bądź części spadku Strony mogą podzielić należące do spadku prawa pomiędzy siebie, bądź przyznać je jednemu lub niektórym ze spadkobierców – za spłatą pozostałych Umowa dotyczy podziału aktywów należących do spadku – strony nie mogą zmodyfikować sposobu odpowiedzialności wynikającej z przepisów prawnych (zakres odpowiedzialności od działu spadku uzależniony od wielkości udziałów) – ewentualna umowa pomiędzy spadkobiercami nie ma skutku względem wierzycieli spadkowych

Sądowy dział spadku Dokonywany przez sąd w postępowaniu nieprocesowym – na wniosek każdego ze spadkobierców (ewentualnie na wniosek nabywcy udziału w spadku) Musi być poprzedzony stwierdzeniem nabycia spadku bądź aktem poświadczenia dziedziczenia Sąd ustala skład spadku (według stanu z dnia otwarcia spadku) oraz jego wartość (na chwilę dokonywania działu) Podobnie jak przy zniesieniu współwłasności możliwy podział fizyczny (przyznanie określonych praw poszczególnym spadkobiercom, podział rzeczy należących do spadku – konieczność spłat lub dopłat), przyznanie spadku jednemu spadkobiercy bądź niektórym z nich (za spłatą pozostałych), sprzedaż rzeczy należących do spadku i podział uzyskanej w ten sposób sumy Sąd dokonuje podziału, biorąc pod uwagę wielkość udziałów w spadku przysługujących poszczególnym spadkobiercom Również sądowy dział spadku nie obejmuje długów spadkowych – od chwili działu spadku odpowiedzialność spadkobierców za długi zależy od wielkości udziałów spadkowych

Zaliczanie darowizn i zapisów windykacyjnych przy dziale spadku Niekiedy przy dziale spadku istnieje konieczność zaliczenia na schedę spadkową spadkobiercy darowizn otrzymanych od spadkodawcy jak również dokonanych zapisów windykacyjnych dotyczy jedynie dziedziczenia ustawowego pomiędzy zstępnymi bądź pomiędzy zstępnymi oraz małżonkiem Chodzi o zaliczenie wartości darowizny na poczet rozliczeń dokonywanych w ramach działu spadku – sama darowizna pozostaje skuteczna (jej przedmiot nie podlega podziałowi) Spadkodawca może w umowie darowizny lub testamencie zwolnić z obowiązku zaliczenia darowizny czy przedmiotu windykacyjnego (taka wola może również wynikać z okoliczności dokonywania darowizny czy zapisu wind.) – możliwe jest także obciążenie przez spadkodawcę obowiązkiem zaliczania darowizn innych spadkobierców ustawowych niż zstępni i małżonek Nie podlegają zaliczeniu drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte

Kazus A i B są dziećmi i jedynymi spadkobiercami ustawowymi C. W skład spadku wchodzi jedynie nieruchomość gruntowa zabudowana domem mieszkalnym o wartości 300.000 zł. A i B uzyskali już zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza i obecnie chcą dokonać działu spadku w ten sposób, że A stanie się wyłącznym właścicielem nieruchomości, a B otrzyma z tego tytułu kwotę 150.000 zł (A ma zaciągnąć kredyt na spłatę współspadkobiercy). 1. Czy A i B mogą dokonać umownego działu spadku o wskazanej powyżej treści? 2. W jakiej ewentualnie formie powinna zostać zawarta umowa w przedmiocie działu spadku?