Średniowiecze

Średniowiecze to okres pomiędzy starożytnością, a renesansem charakteryzujący się wpływem chrześcijaństwa i Kościoła.

i trwało nieprzerwanie do XV w. Średniowiecze dominowało w historii europejskiej pomiędzy V a XV wiekiem. Umowie za sam początek uznaje się upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 roku n.e. W Polsce średniowiecze zagościło dopiero w X wieku wraz z przyjęciem chrztu przez Mieszka I i trwało nieprzerwanie do XV w. Nazwę „średniowiecze”, czyli wieki średnie wprowadzili twórcy renesansu. Nazwa posiadała zabarwienie ironiczne, ponieważ ci, którzy tę epokę tak nazwali, zarzucali poprzednikom odejście od wartości starożytnych, ciemnotę i zacofanie.

„Zaprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce” z cyklu: „Dzieje cywilizacji w Polsce” Jan Matejko „Sąd Ostateczny” tryptyk malarza niderlandzkiego Hansa Memlinga stworzony między 1467 a 1471 rokiem

Średniowieczny uniwersalizm oparty był na dominacji religii chrześcijańskiej. Wszystko w życiu podporządkowane było religii, dlatego światopogląd chrześcijański rządził myśleniem, odczuciami, postępowaniem, twórczością wszystkich ludzi średniowiecza, a także narzucał normy moralne i wzorce osobowe.

Architektura średniowiecza w znacznej mierze wyrasta z osiągnięć cesarstwa rzymskiego. Po jego rozpadzie na część wschodnią i zachodnią odmiennie kształtował się rozwój budownictwa na świecie. Na wschodzie kontynuowano wcześniejsze osiągnięcia starożytnego Rzymu, dostosowując je do oczekiwań rodzącego się świata chrześcijańskiego, zaś na zachodzie znaczny wpływ na architekturę i zdobnictwo wywarły plemiona barbarzyńskie.

W Europie Zachodniej architekturę dzieli się na : Architekturę przedromańską Architekturę romańską Architekturę gotycką

Architektura przedromańska Czas trwania : VI-X wiek Zasięg : Europa Zachodnia i Środkowa Mimo wielu cech wspólnych ze stylem romańskim, wykazuje także pewne różnice wynikające z nieco odmiennych tradycji tworzących ją plemion barbarzyńskich osiedlających się w różnych prowincjach dawnego Imperium Sztuka przedromańska na ziemiach polskich pojawiła się z chrześcijaństwem, czyli w X wieku i trwała do około połowy XI wieku

Pozostałości przedromańskiej katedry w Poznaniu Relikty rotundy i palatium w Gieczu Pozostałości przedromańskiej katedry w Poznaniu

Architektura romańska Czas trwania : X-XIII wiek Zasięg : Europa Zachodnia i Środkowa Styl romański wyrósł na bazie wzorów rzymskich, karolińskich, bizantyjskich, a nawet islamskich. Podstawowym tworzywem w architekturze romańskiej były wielkie ciosane bloki kamienne, a w rejonach gdzie brakowało kamienia budowano z dość drogiej cegły. Architektura romańska w Polsce – rozwijała się od czasu odbudowy państwa przeprowadzonej przez Kazimierza Odnowiciela, czyli od ok. 1050 r. do ok. 1250r.

Cechy architektury romańskiej : sztuka miała charakter sakralny, Kościoły budowano na planie koła (rotundy), a następnie krzyża, budowla miała system nawowy, zakończony poprzecznym transeptem, prezbiterium oraz absydą skierowaną na wschód, mury były grube, masywne, nadawały budowli charakter obronny, sklepienia miały charakter beczkowy lub krzyżowy okna budowano stosunkowo niewielkie, wzmocnione dodatkowo wewnętrznymi kolumnami. sklepienia, otwory okienne, wykańczały łuki wnętrza były bardzo skromnie zdobione, zastosowanie wewnętrznych kolumn, podtrzymujących np.: sklepienia. Kolumny były proste, grube i mało ozdobne.

Kolegiata w Tumsku Rotunda św. Prokopa Kolegiata w Kruszwicy

Kościół Saint-Pierre w Aulnay(Francja) Katedra i Krzywa Wieża w Pizie (Włochy) Kościół w opactwie Maria Laach (Niemcy)

Architektura gotycka Czas trwania : XII-XVI wiek Zasięg : Europa Zachodnia i Środkowa Architektura gotycka w zamierzeniu jej twórców miała w doskonały sposób odzwierciedlać boską naturę i wielbić Boga. Strzelista i ogromna bryła kościoła stała się symbolem czasów, w których religijność łączyła w sobie wyprawy krzyżowe i pragnienie wzniesienia się ku Bogu. Na ziemie polskie gotyk dotarł wraz z zakonami dominikańskim i franciszkańskim pod koniec pierwszej połowy XIII wieku.

Cechy architektury gotyckiej : podstawa budowli była wzniesiona na planie krzyża system halowy i bazylikowy strzelistość (podyktowana chęcią wznoszenia się do Boga) i smukłość budowli system konstrukcji budowli –szkieletowy, oparty na przyporach zastosowanie filarów i żeber wewnątrz budowli cegła podstawowym materiałem budowlanym wewnątrz budowli sklepienia krzyżowo – żebrowe, wachlarzowe, siateczkowe, gwieździste, kryształowe i palmowe okna, portale i inne elementy zakończone ostrymi łukami wysokie, smukłe okna zdobione witrażami rozwój architektury świeckiej np.: ratusze, sukiennice, kamienice, mury miejskie, baszty, zamki, młyny, spichrze, uniwersytety, barbakany

Zamek krzyżacki w Malborku Kościół Mariacki w Krakowie Bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja we Fromborku

Katedra w Sienie (Włochy) Fasada kościoła w opactwie Westminster (Anglia) Katedra w Segowii (Hiszpania)

Podstawą światopoglądu epoki był TEOCENTRYZM Wszystkie działania człowieka średniowiecznego skupione były na Bogu, który był w centrum świata. Wszystko co robił człowiek było dla większej chwały twórcy stąd charakterystyczna dla tej epoki anonimowość sztuki. Sądzono że ludzie powinni kierować uwagę nie na wartości materialne i doczesne, ale na duchowe.

Średniowieczna kultura, sztuka i obyczajowość podporządkowane były nauce Kościoła katolickiego i zasadom wiary chrześcijańskiej. Dlatego też średniowieczna literatura posiadała charakter moralizatorski i dydaktyczny. Przedstawieni w niej bohaterowie realizowali określone wzorce osobowe - ideały, które czytelnik miał starać się naśladować. Najczęściej spotykanymi wzorcami byli: dobry władca, idealny rycerz, święty - asceta. Postacie te różniły się ale pewne ideały były im wspólne: pobożność, szlachetność, honor, niechęć do sławy.

Śmierć to tajemnica, która fascynuje jako coś niewiadomego Śmierć to tajemnica, która fascynuje jako coś niewiadomego. Jako kres ziemskiego bytowania i moment przejścia na druga nieznaną stronę od zawsze wywoływała w człowieku zarówno uczucie lęku jak i ogromnej fascynacji. Człowiek epoki średniowiecza traktował śmierć jako naturalny etap w życiu każdego stworzenia, również człowieka, jako coś czego każdy z nas doświadczy, ale już nigdy nie będzie mógł się tym podzielić. Niezależnie od tego jak piękne byłoby życie, każdy musiał pamiętać iż kiedyś ono się skończy i nadejdzie śmierć. Wszyscy ludzie są równi pod tym względem - jest ona elementem łączącym dobrych i złych, biednych i bogatych.

Najważniejsze dzieła epoki średniowiecza Polska : „Bogurodzica” „Lament Świętokrzyski” „Legenda o świętym Aleksym” Wiersz Słoty "O zachowaniu się przy stole„ „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią ” „Satyra na leniwych chłopów” Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego” "Kronika polska" Galla Anonima, "Kronika polska" Wincentego Kadłubka, "Roczniki" Jana Długosza, "Kronika" Janka z Czarnkowa. Europa : „Pieśń o Rolandzie” „Dzieje Tristana i Izoldy” „Historia Abelarda i Heloizy” „Boska Komedia” „Wielki Testament”

Bibliografia pl.wikipedia.org Słownik języka polskiego, tom 5, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007 www.bryk.pl www.darkplanet.pl www.historia.na6.pl www.polskina5.pl www.ściąga.pl

Autor : Paweł Wojtasz III C Dziękuję za uwagę Autor : Paweł Wojtasz III C