Doręczenia i terminy w postępowaniu cywilnym Opracowała Dominika Dyrka

Doręczenia w postępowaniu cywilnym

Art. 131 kpc Zasada oficjalności doręczeń. Przepisy KPC o doręczeniu mają charakter obligatoryjny, a co za tym idzie wyłączają swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczania pism sądowych. (Post. SN z 8.9.1993 r., sygn. akt: III CRN 30/93) Zastosowanie art. 131 kpc i nast. warunkuje skuteczność doręczeń. W przypadkach przewidzianych w ustawie doręczeń dokonuje się drogą elektroniczną.

Art. 1311 kpc Art. 132 kpc Zasada dokonywania elektronicznych doręczeń. Przewiduje obowiązek doręczania sobie nawzajem bezpośrednio pism procesowych przez zawodowych pełnomocników. Stanowi odstępstwo od zasady oficjalności doręczeń. Zgodnie z art. 130 § 2 zd. 2 kpc pismo zwrócone nie wywołuje skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu.

Art. 133 kpc Art. 134 kpc Reguluje doręczenia właściwe dokonywane osobom fizycznym, osobom prawnym, organizacjom, które nie mają osobowości prawnej, w tym także przedsiębiorcom. Ogranicza możliwość dokonywania doręczeń w dniu ustawowo uznane za wolne od pracy i w porze nocnej.

135 kpc Art. 136 kpc Określa miejsce, w jakim można dokonywać skutecznych doręczeń. Dotyczy tzw. Właściwego sposobu doręczania, czyli do rąk własnych adresata. Przewiduje obowiązek zawiadamiania sądu przez strony o zamianie ich miejsca zamieszkania oraz skutki zaniechania obowiązku.

Art. 137 kpc Określa sposób dokonywania doręczeń żołnierzom oraz funkcjonariuszom Policji i Służby Więziennej, jak również osobom pozbawionym wolności. Stanowi odstąpienie od dokonywania doręczeń do rąk adresata.

Art. 138 kpc Przewiduje warunki skuteczności doręczenia zastępczego, dokonywanego do rąk innych osób niż adresaci. Doręczenie zastępcze przewidziane jest wyłącznie w przypadku pism kierowanych do osób fizycznych. W art. 138 kpc ustawodawca wprowadził wzruszalne domniemanie prawidłowości doręczenia.

Art. 139 kpc Reguluje przypadki: Niemożności dokonania doręczenia właściwego lub zastępczego; Odmowy przyjęcia pisma przez adresata. Możliwość uzyskania zaświadczenia, w którym stwierdza się, że wyrok zaoczny lub nakaz zapłaty został uznany za doręczony na oznaczony adres dotyczy wyłącznie osób fizycznych.

Art. 140 kpc Przewiduje obowiązek doręczania pism procesowych i orzeczeń w odpisach oraz odstępstwa od tej zasady. Odpis orzeczenia w rozumieniu art. 140 kpc to dokument wiernie odzwierciedlający treść oryginału orzeczenia albo jego kopia. Dokument elektroniczny (dokument zawierający dane z sytemu teleinformatycznego ) nie jest uznawany za odpis.

Art. 141 kpc Określa sposób dokonywania doręczeń w przypadku wielości podmiotów działających przez jednego pełnomocnika lub współuczestnika oraz wielości pełnomocników jednej strony. Stanowi odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 128 kpc.

Art. 142 kpc Określa sposób potwierdzenia faktu odbioru doręczonego pisma. Doręczenie pisma może być potwierdzone przez odbiorcę pisemnie lub za pośrednictwem systemu teleinformatycznego operatora pocztowego lub dokumentem uzyskanym z tego systemu. Pocztowy dowód doręczenia adresatowi przesyłki sądowej jest dokumentem urzędowym potwierdzającym fakt i datę doręczenia.

Art. 143 kpc Art. 144 kpc Określa przesłanki ustanowienia kuratora dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane. Miejsce pobytu to miejsce, w którym strona przebywa i w którym mogą być jej skutecznie dokonywane doręczenia. Przewiduje postępowanie w przedmiocie ustanowienia kuratora dla strony, której miejsce pobytu nie jest znane. Kurator ustanawiany jest przez sąd orzekający w formie postanowienia.

Art. 145 kpc Art. 146 kpc Reguluje sposób doręczania pism stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, a dla której nie został ustanowiony kurator procesowy. Odsyła do stosowania przepisów art. 143 – 144 kpc do organizacji, które nie maja organów albo których organy są nieznane z miejsca pobytu.

Terminy w postępowaniu cywilnym

art. 164 kpc Określa pojęcie i sposób obliczania terminów sądowych. W zależności od sposobu ustanowienia i regulacji wyróżnia się terminy: 1) ustawowe (określone w ustawie procesowej, nie podlegają przesłużeni, ani skróceniu, na zasadach określonych w ustawie mogą być przywracane), 2) umowne (wyznaczone prze strony postępowania), 3) sądowe (wyznaczone przez sąd lub przewodniczącego, mogą być przedłużane, skracane, przywracane), 4) instrukcyjne (dla czynności organów sądowych i egzekucyjnych, ich niezachowanie nie pociąga za sobą bezskuteczności dokonywanej czynności procesowej)

Art. 165 kpc Odsyła do regulacji przepisów prawa cywilnego w zakresie obliczania terminów procesowych. Określa kiedy termin zostaje zachowany mimo dokonania czynności procesowej poza budynkiem sądu oraz w przypadku dokonania jej w piśmie wprowadzonym do systemu teleinformatycznego. Wprowadzenie pisma do systemu teleinformatycznego jest równoznaczne z wniesieniem pisma do sądu.

Art. 166 kpc Reguluje przedłużanie i skracanie terminów sądowych. Do przedłużenia lub skracania terminu sądowego ustawodawca upoważnił jedynie przewodniczącego. Przedłużenie lub skrócenie terminu możliwe jest wyłącznie na wniosek. Wniosek powinien zostać złożony przed upływem terminu. Przed rozpoznaniem wniosku przewodniczący powinien wysłuchać przeciwnika wnioskodawcy co do zasadności przedłużenia lub skrócenia terminu. Wysłuchanie nie jest konieczne gdyby wpłynęłoby to na przedłużenie postępowania albo byłoby utrudnione lub nieceleowe.

Art. 167 kpc Przewiduje sankcję BEZSKUTECZNOŚCI czynności procesowej dokonanej po upływnie terminu. Sankcja bezskuteczności dotyczy terminów ustawowych i sądowych.

Art. 168 kpc Instytucja przywrócenia terminu pozwala na odwrócenie ujemnych skutków, jakie ustawa wiąże z uchbieniem terminu do dokonania czynności procesowej. Termin przywrócony rozpoczyna swój bieg na nowo. Przesłanki przywrócenia terminu: 1) strona pomimo całej swej staranności nie mogła dokonać czynności w terminie, 2) uchybienie terminu pociąga za sobą ujemne dla strony skutki procesowe.

Art. 169 kpc Określa procedurę zmierzającą do przywrócenia terminu procesowego. Wniosek o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej wymaga dla swej skuteczności formy pisemnej. Sądem właściwym do rozpoznania wniosku jest sąd, w którym czynność procesowa miała być dokonana. Wniosek o przywrócenie terminu składa się w terminie tygodniowym od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Osnowa wniosku o przywrócenie terminu powinna zawierać: żądanie o przywrócenie terminu, wskazanie i uprawdopodobnienie okoliczności faktycznych uzasadniających wniosek. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności procesowej, której terminowi uchybiła. Nawet niezawinione uchybienie terminu nie uzasadnia jego przywrócenia, jeżeli minął rok od upływu uchybionego terminu, a rozpoznawany wniosek nie ma charakteru wyjątkowego.

Art. 170 kpc Wyłącza możliwość przywrócenia terminu do złożenia środka odwoławczego od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwodu albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po uprawomocnieniu się wyroku nowy związek małżeński.

Art. 171 kpc Art. 172 kpc Określa przyczyny odrzucenia wniosku, jeśli jest niedopuszczalny lub spóźniony. Odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu następuje w formie postanowienia sądu, na które zażalenie nie przysługuje. Określa skutki wniesienia wniosku o przywrócenie terminu dla biegu postępowania, w którym wniosek ten został wniesiony.

Bibliografia: Marszałkowska-Krześ E. (red.), Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Warszawa 2017, Legalis BeckOnline.