Ogniska ASF (od I- XVII) w Polsce ANALIZA EPIDEMIOLOGICZNA Zygmunt Pejsak, Krzysztof Śmietanka, Grzegorz Woźniakowski, Włodzimierz Skorupski, Krzysztof Niemczuk PAŃSTWOWY INSTYTUT WETERYNARYJNY - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY W PUŁAWACH GŁÓWNY INSPEKTORAT WETERYNARII

Ogniska ASF w Polsce Ognisko I – III – Do 9 km od granicy Ognisko IV – XII – Do 110 km od granicy

I km od granicy z Białorusią, Zielona, gmina Gródek, powiat białostocki, gospodarstwo z 8 świniami II km od granicy z Białorusią, Józefowo, gmina Gródek, powiat białostocki, gospodarstwo z 1 świnią III km od granicy z Białorusią, Puciłki, gmina Sokółka, powiat sokólski, 5 świń Ogniska ASF w Polsce BRAK PRZESTRZEGANIA ZASAD BIOASEKURACJI W GOSPODARSTWACH, DZIKI

IV ognisko ASF w Polsce Bielszczyzna pow. Hajnówka Pierwsze padnięcia Nie przestrzeganie jakichkolwiek zasad bioasekuracji. Stado liczące prawie 40 loch; w sumie około 270 świń.

V ognisko ASF w Polsce Rębiszewo-Studzianki powiat Wysokie Mazowieckie r.

103 km 85 km Odległość V ogniska ASF od granicy i od najbliższego ogniska ASF

Chronologia zdarzeń w ognisku V ASF r. (środa) Lekarz weterynarii „A” wizytuje gospodarstwo swojego klienta zgodnie z planem, nie stwierdza niczego niepokojącego.

r. (poniedziałek) w godz. rannych właściciel stada dzwoni do lekarza A z informacją, że padła jedna locha, a 3 nie jedzą. Lek. wet. przyjeżdża po południu, dokonuje przeglądu stada. U padłej lochy stwierdza zasinienie uszu. W badaniu sekcyjnym rejestruje: powiększenie narządów miąższowych, przekrwienie jelit, brak wybroczyn. Dokonuje pomiaru w.c.c. u kilku świń. Nie stwierdza gorączki ani innych symptomów chorobowych. Stawia podejrzenie PRRS lub zatrucie. (wprowadza do leczenia Colistin) r. (wtorek) lek. wet. A rano dzwoni do właściciela. Dowiaduje się, że świnie nie jedzą. Jedna locha poroniła.

r. (sobota) godz. 15:00. Właściciel dzwoni do lekarza z pretensjami, że nie ma efektów leczenia (colistyna), 3 nie jedzące lochy padły, a inne chorują. W sobotę padła kolejna, jedna locha. W godz. popołudniowych (16:00) Lek. „A” przyjeżdża do chlewni i spotyka w chlewni innego lekarza „B”. Lekarz ten jest właścicielem świń w powiecie białostockim.

Lekarz „B” wyjeżdża. Lekarz „A” mierzy w.c.c. u chorych loch stwierdza 41,5 ºC. Przeprowadza przegląd stada. Wykonuje badanie sekcyjne padłej lochy (badanie rozpoczął lek. „B”); stwierdza: zasinienie powłok, obrzęk płuc, przekrwienie jelit, „rozpad” śledziony. Zaczyna podejrzewać PRRS lub ASF. Pobiera próbki od 2 loch i knura, zawiadamia inspekcję. Podaje amoksycyklinę.

r. (niedziela, rano). Właściciel powiadamia lekarza „A” o padnięciu dwóch loch r. (niedziela, wieczór). Lek. Wet. jedzie do chlewni i dowiaduje się, że padły kolejne 2 lochy. Podejmuje poważne podejrzenie ASF i prosi o interwencję inspekcję weterynaryjną. Tego samego wieczoru do chlewni przyjeżdża 2 inspektorów, dokonują przeglądu, wykonują badania sekcyjne (zmiany jak wcześniej); brak wyraźnej wybroczynowości. Inspektorzy pobierają próbki. Wprowadzają rygory związane z podejrzeniem ASF.

r. (poniedziałek). O godzinie 8:30 próbki pobrane i docierają do Puław. O godzinie 14:00 PIWet-PIB powiadamia GLW o laboratoryjnym stwierdzeniu ASF (PCR i ELISA) GLW jedzie na miejsce ogniska Likwidacja ogniska. Pobranie próbek do badań od zabijanych świń (32). (13 PCR +; wszystkie ELISA -)

Analizując sekwencję wszystkich zdarzeń należy założyć, że od zakażenia stada (wprowadzenia ASFV do stada) do rozpoznania ASF minęło co najmniej 12 dni. Stado było „aktywne” (mogło być źródłem ASFV dla innych stad) przez 12 dni.

103 km 85 km Odległość V ogniska ASF od granicy i od najbliższego ogniska ASF

LOKALIZACJA GOSPODARSTWA Dane ważne z epidemiologicznego punktu widzenia

Organizacja chlewni Chlewnia produkująca tuczniki w cyklu zamkniętym. Stado podstawowe loch w dniu stwierdzenia ASF-37; w sumie około 540 świń we wszystkich grupach wiekowych). Jednocześnie w chlewni przebywały: lochy, knur, prosięta, warchlaki i tuczniki. Wszystkie zwierzęta rozlokowane były w jednym obiekcie w różnych jego skrzydłach połączonych korytarzem. Nie przestrzegano zasady całe pomieszczenie pełne – cpp.

OBJAWY KLINICZNE Różne w różnych grupach wiekowych

OBJAWY KLINICZNE Pierwsze objawy chorobowe stwierdzono u loch luźnych i prośnych: pogorszenie apetytu, nieznaczny wzrost w.c.c., poronienie, pojedyncze padnięcia, nasilające się skokowo z upływem czasu.

OBJAWY KLINICZNE (obserwowane, w okresie 8 dni od okresie od pierwszego padnięcia lochy) Drugą grupą wiekową, u której pojawiły się objawy chorobowe były warchlaki; pogorszenie apetytu, zasinienie uszu, pojedyncze padnięcia. Kolejno objawy wystąpiły u prosiąt odsadzonych; zwiększone padnięcia, biegunka, sinica uszu.

OBJAWY KLINICZNE (obserwowane, w okresie 8 dni od okresie od pierwszego padnięcia lochy) Tuczniki; Nie obserwowano wyraźnych objawów chorobowych, apetyt był zachowany aż do momentu zabicia świń.

OBJAWY KLINICZNE (obserwowane, w okresie 8 dni od okresie od pierwszego padnięcia lochy) Lochy karmiące; Nie obserwowano objawów zachorowań w grupie loch karmiących i prosiąt ssących.

ZMIANY SEKCYJNE Charakterystyczne, jakkolwiek słabo wyrażone:

WPROWADZONE POSTĘPOWANIE

LIKWIDACJA OGNISKA

Od zwierząt zabijanych pobrano 32 próbki do badań laboratoryjnych. 13 próbek PCR dodatnich, 19 ujemnych. Wszystkie próbki ELISA ujemne. Świnie padają wcześniej niż mają szanse wytworzyć przeciwciała.

VI ognisko ASF w Polsce Niemirów, gm. Mielnik powiat Siemiatycze r. Stado o cyklu zamkniętym. 6 loch, 1 knur, 12 prosiąt, 50 warchlaków, 28 tuczników Lokalizacja – 500 metrów od granicy z Białorusią ( nad Bugiem)

VI ognisko ASF w Polsce Sekwencja zdarzeń: Pierwsze zachorowania w kojcu dla warchlaków, 14 dni wcześniej właściciel wrzucił do kojca słomę, zebraną z pola na, którym przebywały dziki (500 metrów od granicy) chore świnie zgłoszono do leczenia. W badaniu stwierdzono u świń gorączkę, 41,5 – 41,8; brak apetytu. Lekarz postawił podejrzenie różycy. Podjął leczenie różycy.

Sekwencja zdarzeń cd: Jedna z leczonych świń padła. Właściciel powiadomił inspekcję, że podejrzewa iż przyczyną jest „choroba z telewizji”. Inspektor przyjechał do gospodarstwa wykonał sekcję i stwierdził zmiany przypominajcie ASF przede wszystkim nerkę z licznymi wybroczynami. Pobrał próbki do badań w kierunku ASF rano próbki wysłano do Puław. O godzinie uzyskano wynik dodatni podjęto działania zmierzające do likwidacji gospodarstwa.

September 18,

September 18,

September 18,

September 18,

Lokalizacja VI ogniska ASF

VII ognisko ASF w Polsce Izbiszcze gm. Choroszcz powiat Białystok r Właściciel zakupił na targu od handlarza 10 warchlaków o m.c. około 20 kg -Kilka dni później u 3-4 prosiąt wystąpiła biegunka, która ustała po podaniu antybiotyku kupuje u tego samego handlarza kolejne 10 warchlaków – jak twierdzi, na samochodzie było ok. 40 świń; handlarz skarży się na pieczenie oczu, gdyż jak mówi - właśnie skończył „bielić chlewnię” (opróżnił ją ze świń)

-Kilka dni po przewiezieniu drugiej partii świń, u jednej świni z pierwszego zakupu wystąpiła gorączka (> 40°C), właściciel wezwał lekarza, który podał leki, ale świnia kilka godzin padła – została przekazana do utylizacji – właściciel ponownie wzywa lekarza, bo 2 świnie z drugiego zakupu „dziwnie się zachowywały”, a u części pozostałych zaobserwował brak apetytu; wezwany lekarz podał leki

-6.08 – ponowne wezwanie tego samego lekarza do gospodarstwa, gdyż świnie ciągle chorują – lekarz podał leki – właściciel znów dzwoni do lekarza, bo padła świnia – lekarz przyjeżdża i podaje leki pozostałym świniom (zgłasza podejrzenie ASF do PLW), – właściciel stwierdza padnięcia 2 świń z drugiego zakupu: pobierane są próbki i wysłane do PIWet-PIB do badań w kierunku ASF

Lokalizacja VII ogniska ASF

VIII ognisko ASF w Polsce Miodusy-Stok powiat Wysokie Mazowieckie r. Stan pogłowia. Właściciel miał 10 świń, dokupił 4 (tanio). Kiedy zakupił; ile dni po zakupie padły Sekwencja zdarzeń. Po zakupie, 3 z 4 zakupionych świń padły i zostały przez właściciela zakopane. W dniu perlustracji ( ) pobrano 4 próbki w tym 1 od ostatniej ( - czwartej – świni z zakupu ) Próbka dodatnia ( 1 z 4) pobrana w trakcie perlustracji (stan świń 11). Źródło ASFV handlarz z Zambrowa,

Lokalizacja VIII ogniska ASF

IX ognisko ASF w Polsce Zbrzeźnice powiat Zambrów r Perlustracja gospodarstwa, znajdującego się w obszarze ochronnym lekarz nie stwierdza niczego niepokojącego, pobiera krew od 4 świń i wysyła do Puław

9.08 (wieczorem) – powiatowy lekarz weterynarii w Zambrowie dowiaduje się, że hodowca, który sprzedał świnie właścicielowi zapowietrzonego gospodarstwa w Izbiszczy (ognisko VI), sprzedał również 11 świń właścicielowi gospodarstwa, w którym tego dnia odbyła się perlustracja !!! (rano) – ponowna wizyta w gospodarstwie, podczas której PLW dowiaduje się, że właścicielowi padły 3 świnie, które zakopał – ponowne pobranie próbek do badań i wysłanie do PIWet-PIB w Puławach

Wg danych z wywiadu, mężczyzna, który sprzedał świnie właścicielowi z Izbiszczy i Zbrzeźnicy: - w lipcu br. utrzymywał dwie maciory i ok. 10 warchlaków: 1 maciora zachorowała i padła 16.07, druga również zachorowała i padła lipca -gospodarstwo kilkakrotnie wizytował lekarz i leczył maciory, ale bez rezultatu -w międzyczasie właściciel dokupił 11 warchlaków na targu postanowił zaprzestać chowu świń, sprzedał wszystkie warchlaki: 10 właścicielowi z Izbiszczy i 11 właścicielowi ze Zbrzeźnicy. Oczyścił i wybielił chlewnię.

Lokalizacja IX ogniska ASF

X ognisko ASF w Polsce Truskolasy Wysokie Mazowieckie r. 110 warchlaków, Właściciel, posiadacz 105 dobrze rosnących zakupionych warchlaków zakupił „tanio” z nieznanego źródła 5, data zakupu ( z samochodu handlarza z Zambrowa; mercedes; prawdopodnie handlarz ma 2 samochody lUBLIBN ). Dzień po zakupie jeden z nabytych warchlaków padł. Do padło 15 warchlaków. Objawy kliniczne i zmiany sekcyjne typowe dla ASF

September 18, Truskolasy

XI ognisko ASF w Polsce Stare Buczyce; Janów Podlaski r., woj.lubelskie 34 świnie 5.08 padła 1 locha, a następnie knur z objawami i zmianami typowymi dla ASF. Zwierzęta leczono na różycę: Penicylina, Pyralgivet Właściciel produkuje kiełbasy, ma problemy z rejestracją świń, niepełne dane odnośnie do przemieszczania świń, do produkcji kupuje okazjonalnie świnie z zewnątrz Wynik badania lab PCR +

September 18, Stare Buczyce

Lokalizacja XI ogniska ASF

XII ognisko ASF w Polsce Augustowo ; Bielsk Podlaski Stado 20 tuczników plus 12 warchlaków zakupionych od nieznanego hodowcy w dn na targowicy w Ciechanowcu (pow. wysokomazowiecki) Wynik badania lab PCR +

XII ognisko ASF w Polsce Augustowo; Bielsk Podlaski r padł 1 warchlak, 2 warchlaki i 1 tucznik wykazywały gorączkę ok. 41,9 st C. Brak innych objawów. Podano antybiotyk i niesterydowe środki przeciwzapalne. W obrazie sekcyjnym powiększenie śledziony.

? Dochodzenie epizootyczne (ogniska 7-9 oraz 10-12) źródło dowiedzione ( zakupione świnie) (ogniska 7-9) – handlarz z Zambrowa źródło dowiedzione ( zakupione świnie) (ogniska 10-12) –hipotetyczny handlarz Hodowca-handlarz z Zambrowa odpowiedzialny za rozwleczenie wirusa ASF do co najmniej 3 innych gospodarstw:  w przypadku ognisk niewykluczony jest udział pośrednika – nabywcy świń od handlarza z Zambrowa  ognisko 6 zanieczyszczona ASFV słoma  na razie brak wiedzy odnośnie źródła ASFV w chlewni handlarza ? (konieczność wyjaśnienia)

September 18,

Lokalizacja XII ogniska ASF

XIII ognisko ASF w Polsce Droblin gm. Leśna Podlaska pow. Biała Podlaska Stan pogłowia: 1 locha, 10 prosiąt 2-tygodniowych, 6 warchlaków - 40 kg, 4 warchlaki - 40 kg, tucznik 90 kg warchlaki 3 warchlaki - 60 kg ( razem 25 świń). Sekwencja zdarzeń: właściciel zgłasza lekarzowi zachorowania świń, objawy wysoka gorączka zasinienia; podejmowane jest leczenie w kierunku różycy lekarz zgłasza inspekcji podejrzenie ASF - padnięcie 3 (50- kg tuczników). Inspekcja weterynaryjna przyjeżdża do gospodarstwa po południu (16.08).

XIII ognisko ASF w Polsce Droblin gm. Leśna Podlaska pow. Biała Podlaska Na podstawie badania klinicznego (gorączka 40,9, brak apetytu, zasinienia skóry) oraz sekcyjnego Inspekcja stawia podejrzenie ASF pobiera próbki, które wieczorem wysyła do Instytutu w Puławach Padają kolejne 2 tuczniki, PLW otrzymuje wynik dodatni badania (PCR +) Tego samego dnia dokonuje likwidacji stada. Hipoteza co do sposobu wprowadzenia wirusa do stada. Właściciel twierdzi, że wektorem były zlewki, którymi karmił świnie. Analiza składu wiekowego i wagowego świń w chlewni wskazuje, że do chlewni musiały być wprowadzane świnie z zakupu.

XIV ognisko ASF w Polsce Droblin gm. Leśna Podlaska pow. Biała Podlaska Gospodarstwo zlokalizowane w odległości 100 m. od ogniska XIII. Jedna locha 130 kg z wysoką w.c.c. zgłoszona do leczenia Leczona w kierunku różycy Po przejściowej poprawie powrót gorączki Lekarz zgłosił do inspekcji podejrzenie ASF pobrano próbki wynik dodatni PCR

XV ognisko ASF w Polsce Kobylany, gm. Kornica pow. Łosicki Stan stada: 3 lochy, knur, 23 prosięta/ warchlaki zachorowała pierwsza locha z wysoka w.c.c. lekarz A postawił podejrzenie różycy i w tym kierunku podjął leczenie kontynuacja leczenia, przyjeżdża drugi lekarz B locha pada (przedwczesny poród) pobrano próbki wynik dodatni PCR

September 18,

XVI ognisko ASF w Polsce Tokary, gm. Mielnik pow. Siemiatycze Stan stada: 13 wiń ( Locha, tucznik, warchlaki, prosięta) zachorował tucznik i prosię z wysoką w.c.c. Postawiono podejrzenie różycy i w tym kierunku lekarz wet. podjął leczenie. W związku z utrzymywaniem się gorączki postawiono podejrzenie ASF, pobrano próbki krwi (20.08); uzyskano wynik dodatni padł tucznik i prosię Przyczyna zachorowań. Hipotezy: Bezpośredni, częsty kontakt właściciela świń w Niemirowie (ognisko VI) z właścicielem ogniska XVI. Ten sam lekarz leczył w Niemirowie i Tokarach. Dziki podchodzą bezpośrednio do gospodarstwa.

XVII ognisko ASF w Polsce Tymianka, gm. Nurzec Stacja pow. Siemiatycze Stan stada: 3 tuczniki; 1 żywy, 2 padłe pierwsze objawy kliniczne choroby – przypominające różycę śwnie leczone przeciw różycy świnia padła w noc, wyraźne powiększenie śledziony. Przyczyna zachorowań. hipoteza: ASFV wprowadził do chlewni właściciel – grzybiarz zbierający grzyby w lasach, w których stwierdza się obecność dzików zakażonych wirusem

September 18,

September 18,

XVIII ognisko ASF w Polsce Uścianek, gm. Goniądz pow. Mońki Stan stada: 9 świń, ( locha, prosięta, warchlaki, tucznik) padł tucznik. Podwyższona temp. ciała, brak reakcji na leczenie, osowiałość U padłego tucznika powiększenie śledziony, przekrwione węzły chłonne krezkowe. Świnie od leczono w kierunku różycy zgłoszono inspekcji podejrzenie ASF Hipoteza. ASFV wprowadzono wraz ze świniami z zakupu. Ognisko zlokalizowane w odległości 40 km od innego najbliższego ogniska ASF Wynik dodatni PCR

Przyczyny ognisk ASF w Polsce wg. częstotliwości (PRAWIE ZAWSZE CZYNNIK LUDZKI) 1.nielegalny handel chorymi świniami (ogniska: 7-13) 2.wprowadzenie do gospodarstwa tkanek (tusz) dzików lub świn zanieczyszczonych ASFV (masarze – właścicielami chlewni), 3.zanieczyszczona ASFV słoma, zielonka, 4.bezpośredni kontakt między ludźmi i sprzętem z gospodarstw zanieczyszczonych wirusem. 5.bezpośredni kontakt świń z dzikami lub ich odchodami.

Kroki zmierzające do ograniczenia szerzenia się ASF 1. Bezwzględny zakaz produkcji w chlewniach nieprzestrzegających zasad bioasekuracji, 2. Sprawdzenie stopnia bioasekuracji oraz stanu liczebności i identyfikacji, w każdej chlewni przez lek. wet. 3. Bezwzględny obwiązek ogrodzenia wszystkich obiektów utrzymujących świnie (dotychczasowe regulacje tego nie przewidują) 4. Bezwzględny obowiązek rejestracji wszystkich świń do 30 dnia życia, 5. Obowiązek wprowadzenia świadectw zdrowia w strefach I, II, III, 6. Likwidacja wszystkich chlewni posiadających mniej niż 5 świń w strefie zapowietrzonej 9 (3 km od ogniska ASF),

Kroki zmierzające do ograniczenia szerzenia się ASF 7. optymalnie - likwidacja (w strefach I, II, III) wszystkich chlewni liczących mniej niż 5 świń w promieniu 3 km wokół ferm posiadających więcej niż 1000 świń, 8. jak najszybsze ograniczenie gęstości populacji dzików do poziomu poniżej 0,5/km kwadratowy, 9. jak najszybsze wprowadzenie wynagrodzenia za znalezienie i zgłoszenie padłego dzika do inspekcji weterynaryjnej … 10. wykorzystywanie mediów do upowszechniania wiedzy i zagrożenia ASF; scenariusz przygotuje m. in. PIWet. 11. wdrożenie na szczeblu Komisji Wet. EU działań zmierzających do kompartmentalizacji w zakresie ASF.

Kroki zmierzające do ograniczenia szerzenia się ASF 12. doprowadzenie do sprawności i wykorzystywania w strefach III mobilych ubojni, które po zakupie ( z wykorzystaniem środków z budżetu) nigdy dotychczas nie zostały użyte); lub „zmuszenie” małych rzeźni do współpracy w czasie likwidacji małych gospodarstw ( ubój a nie zabijanie i utylizacja zdrowych świń) 13. jak najszybsze utworzenie grzebowisk - optymalnie w każdym powiecie 14. przygotowanie planu postępowania na wypadek stwierdzenia ASF w fermie wielkotowarowej (powyżej 5 tyś świń)

15. Wdrożenie skutecznych mechanizmów identyfikujących handlarzy, którzy są znani w swoich społecznościach 16. Bezwzględny zakaz handlu obwoźnego trzodą chlewną oraz kategoryczne karanie wszystkich tych, którzy handlują nieoznakowanymi świniami. 17. Świadomość, świadomość, świadomość ….. September 18,

Niezwykle ważne jest posiadanie planu gotowości w zakresie dokonania przeglądu i pobrania próbek do badań ze stad w obszarze zapowietrzonym i zagrożonym. Próbki ze wszystkich stad powinny być pobrane w ciągu 7 dni od stwierdzenia ogniska!!!...

Badanie laboratoryjne świń - Strefa I, II i III !

Badanie laboratoryjne świń – obszary poza strefami

Zasięg stref w Polsce, – stan na 19 sierpnia 2016

Wnioski 1. Wszystkie ogniska są konsekwencją braku świadomości oraz lekceważenia podstawowych zasad bioasekuracji przez producentów świń (zakupione chore świnie, zlewki, wędliny zanieczyszczone ASFV, kość dzika, ściółka). 2. W zasadzie, wszystkie ogniska były wynikiem bezpośredniego kontaktu świń zdrowych ze świniami zakażonymi lub zanieczyszczonymi wirusem ASF tkankami dzików (kłusownictowo)lub świń. 3. Dotychczas w żadnym przypadku ASF nie został przeniesiony przez lekarza wet. lub inne osoby.

Wnioski 4. W części przypadków, zachowanie lekarza wet. - prywatnie praktykującego nie było zgodne z rozporządzeniem w sprawie środków związanych z wystąpieniem ASF w szczególności w hodowli świń. ( ). 5. Jak dotychczas w każdym ognisku obraz epidemiologiczny, objawy kliniczne i zmiany sekcyjne były charakterystyczne dla ASF.

Wnioski 6. Konieczne jest wzmocnienie nadzoru weterynaryjnego nad wszystkimi obiektami utrzymującego świnie. Do każdego obiektu powinien być przypisany wybrany przez właściciela świń lekarz wet. praktyk odpowiadający przed Inspekcją za przestrzeganie zasad bioasekuracji, dobrostanu zwierząt w chlewni oraz wystawianie świadectw zdrowia. 7. Przygotowano instrukcje co do zasad postępowania PLW w odniesieniu do świń w ognisku oraz w obszarze zapowietrzonym i zagrożonym.

Istnieje potrzeba niezwłocznych działań w zakresie poprawy świadomości producentów trzody chlewnej i zasad funkcjonowania adekwatnych służb

Oznaczenia kolorystyczne stref wg Komisji Europejskiej skrajnie niezgodne od przyjętych w Polsce Zasięg stref w Polsce, Litwie, Łotwie i Estonii – stan na 12 sierpnia 2016