Źródło : sprawozdania statystyczne MS ZK – 2, MS ZK – 8, baza danych o osobach pozbawionych wolności oraz dane własne CZSW

W dniu 30 września 2015 roku pojemność oddziałów mieszkalnych w jednostkach penitencjarnych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 listopada 2009 r., wynosiła miejsca zakwaterowania. Zaludnienie oddziałów mieszkalnych w aresztach śledczych i zakładach karnych wynosiło 85,0%.

Średni wymiar prawomocnie orzeczonej kary pozbawienia wolności wyrażony w miesiącach (bez kary dożywotniego pozbawienia wolności i kary 25 lat pozbawienia wolności) według stanu w dniu r. wyniósł - 33,43.

W dniu 30 września 2015 roku – odnotowano w jednostkach penitencjarnych wyroki, w których sąd wyznaczył termin stawienia się do odbycia kary. Dotyczyły one osób. Z liczby tej osób nie stawiło się do odbycia kary pomimo upływu terminu.

W obowiązującym kodeksie karnym kara pozbawienia wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 15 lat (art. 37 k.k.)

W większości typów czynów zabronionych przewidziane zagrożenie stanowi tylko kara pozbawienia wolności. Są to zagrożenia do 3 lat, od 3 miesięcy do 5 lat, od 6 miesięcy do 8 lat, od roku do lat 10, od 2 lat do lat 12 i od 3 lat. Jeżeli w części szczególnej nie zostanie wymienia dolna albo górna granica zagrożenia, to należy brać pod uwagę granice przewidziane w art. 37 k.k. dla kary pozbawienia wolności.

- w wymiarze nieprzekraczającym roku - jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na karę pozbawienia wolności - jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególność zapobieżenia powrotowi do przestępstw (art. 69 § 1 k.k.) Okres próby wynosi od roku do 3 lat, od 2 do 5 lat wobec młodocianych oraz sprawców, którzy popełnili przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej.

Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k. sąd może warunkowo zawiesić wykonania kary jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach (art. 69 § 4 k.k.).

- pozytywna prognoza kryminologiczna - skazany odbył co najmniej połowę kary; skazanego określonego w art. 64 §1 można zwolnic po odbyciu dwóch trzecich kary, natomiast określonego w art. 64 § 2 po odbyciu trzech czwartych kary (art. 78 § 1, 2 k.k.) Okres próby to czas pozostały do odbycia kary, który jednak nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż 5 lat; wobec skazanych określonych w art. 64 § 2 okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.

 zakład karny dla młodocianych,  zakład dla odbywających karę po raz pierwszy,  zakład karny dla recydywistów penitencjarnych,  zakład karny dla odbywających karę aresztu wojskowego,

 zakład karny typu zamkniętego,  zakład karny typu półotwartego,  zakład karny typu otwartego. Różnice pomiędzy typami zakładów karnych:  stopień izolacji,  zabezpieczenie,  zakres praw i obowiązków,  poruszanie się po zakładzie.

Kodeks karny w rozdziale VI części ogólnej określił zasady i dyrektywy wymiaru kary. Cel wykonywania kary pozbawienia wolności został wskazany w art. 67 k.k.w. Art. 67. § 1. Wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa. § 2. Dla osiągnięcia celu określonego w § 1 prowadzi się zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych w ramach określonych w ustawie systemów wykonywania kary, w różnych rodzajach i typach zakładów karnych. § 3. W oddziaływaniu na skazanych, przy poszanowaniu ich praw i wymaganiu wypełniania przez nich obowiązków, uwzględnia się przede wszystkim pracę, zwłaszcza sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym oraz środki terapeutyczne.

 programowanego oddziaływania,  terapeutyczny  zwykły O tym, w którym systemie skazani odbywają kary decydują:  sąd orzekający  sąd penitencjarny  komisja penitencja

 podstawowy sposób wykonywania kary, który ma najpełniej służyć resocjalizacji  obligatoryjnie kieruje się młodocianych oraz tych skazanych, którzy tego potrzebują oraz wyrażają zgodę na współdziałanie w opracowaniu programu resocjalizacji i uczestnictwo w jego wykonywaniu.  stwarza szansę dla osób pragnących zmienić swój styl życia (umożliwienie nauki, psychokorekcja itp.)

Skazani wymagający stosowania rozmaitych metod:  medycznych  psychokorekcyjnych  oddziaływań odwykowych

Kierowani są skazani, którzy nie odbywają kary pozbawienia wolności w systemie programowanego oddziaływania bądź terapeutycznym. Są to skazani, którzy:  nie wyrażają zgody na odbywanie kary w systemie programowanego oddziaływania  nie wymagają oddziaływania specjalistycznego(terapeutycznego)  nie powinni odbywać kary w systemach innych niż zwykły, z racji krótkiego okresu pozostałego do odbycia kary, bądź odnośnie osób dla których nie ma uzasadnienia stosowania innych systemów wykonywania kary

Kara 25 lat pozbawienia wolności występuje w alternatywie do kary pozbawienia wolności bądź w alternatywie do kary pozbawienia wolności i kary dożywotniego pozbawienia wolności (np. art. 117 § 1, art. 118 § 1, 2, art. 118a § 1, 2, art. 120, art. 122 § 1, art. 123 § 1, 2 art. 127 § 1, art. 148 § 1-3 k.k.).

Skazany na karę 25 lat pozbawienia wolności może skorzystać z warunkowego zwolnienia po upływie 15 lat (art. 78 § 3 k.k.). Okres próby wynosi 10 lat. W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary.

W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę 25 lat pozbawienia wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż wymienione w art. 78 k.k. (art. 77 § 2 k.k.).

Jeżeli suma orzeczonych kar pozbawienia wolności wynosi 25 lat albo więcej, a chociażby jedna z podlegających łączeniu kar wynosi nie mniej niż 10 lat, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności (art. 86 § 2 k.k.).

Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną; w wypadku zbiegu dwóch lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności (art. 88 k.k.)

Źródło : sprawozdania statystyczne MS ZK – 2, MS ZK – 8, baza danych o osobach pozbawionych wolności oraz dane własne CZSW

- w 1951 r. – w 1956 r. – w 1960 r. – w 1965 r. – w 1969 r Źródło: J. Korecki, Kara 25 lat, s. 55.

- w 1995 r. – brak - w 1996 r. – 1 - w 1997 r. – 3 - w 2000 r. – 8 - w 2001 r. – 20 - w 2002 r. – 19 - w 2003 r. – 18 - w 2004 r w 2005 r. – 34 - w 2006 r Źródło: A. Marek, Prawo karne, 2009, s. 365.

Była przewidziana w k.k. z 1932 r. W kodeksie karnym z 1969 r. zrezygnowano z tej kary. Do k.k. wprowadzona ustawą z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U. Nr 95, poz. 475).

 wszczęcie lub prowadzenie wojny napastniczej (art. 117 § 1 k.k.),  ludobójstwo (zabijanie lub powodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu osób należących do określonej grupy wyznaniowej, narodowościowej, etnicznej, narodowej w celu jej całkowitego lub częściowego wyniszczenia) (art. 118 §1 k.k.),  zamach przeciwko ludności (art. 118a § 1 k.k.)  stosowanie środków masowej zagłady zakazanego przez prawo międzynarodowe (art. 120 k.k.),  zabijanie jeńców wojennych, osób, które złożyły broń lub poddały się, rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego, osób duchownych, ludności cywilnej z obszaru okupowanego (art. 123 § 1 k.k.),  pozbawienie niepodległości państwa, oderwanie części jego terytorium, zmiana przemocą konstytucyjnego ustroju RP (art. 127 § 1 k.k.),  zamach na życie Prezydenta(art. 134 k.k.),  zabójstwo(art. 148 § 1, 2, 3 k.k.)

Wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności (art. 54 §2 k.k.)

Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno ze zbiegających się przestępstw jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną; w wypadku zbiegu dwóch lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności (art. 88 k.k.)

Kodeks karny przyjął jako minimum do warunkowego zwolnienia odbycie 25 lat kary (art. 78 § 3 k.k.). Okres próby wynosi wówczas 10 lat (art. 80 § 3 k.k). W razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary.

W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę dożywotniego pozbawienia wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż wymienione w art. 78 k.k. (art. 77 § 2 k.k.).

- skazanego osadza się w zakładzie karnym typu zamkniętego, - może wykonywać prace tylko na terenie zakładu, - przeniesienie do zakładu typu półotwartego może nastąpić po odbyciu co najmniej 15 lat, a do typu otwartego – co najmniej 20 lat kary, - nie może uzyskać zezwolenia na udział w konsultacjach i zdawanie egzaminów poza zakładem, - po co najmniej 15 latach mogą zostać przyznane dwie nagrody w postaci bądź zezwolenia na widzenie bez dozoru, poza obrębem zakładu z osobą najbliższą bądź zezwolenie na opuszczenie zakładu bez dozoru na okres nie przekraczający 14 dni, wymaga to zgody sędziego penitencjarnego.