ZASADY POSTĘPOWANIA PO EKSPOZYCJI ZAWODOWEJ NA KREW I INNY POTENCJALNIE INFEKCYJNY MATERIAŁ (IPIM) opracowała mgr Beata Dziedzic PSSE Sulęcin

Narażenie zawodowe na czynniki zakaźne dotyczy HIV, HBV, HCV Potencjalnym źródłem infekcji jest każdy materiał biologiczny zawierający wystarczającą do zakażenia liczbę kopii wirusa – krew; nasienie, wydzielina pochwy; płyny: mózgowo-rdzeniowy, opłucnowy, osierdziowy, otrzewnowy, owodniowy, maź stawowa; każdy materiał biologiczny w sposób widoczny skażony krwią.

ryzyko zakażenia HBV - 7-30% HCV - 0,3-10% HIV - 0,32% Do zakażenia zawodowego dochodzi: – przez skaleczenie (zakłucie igłą lub innym ostrym narzędziem) ryzyko zakażenia HBV - 7-30% HCV - 0,3-10% HIV - 0,32% – przez kontakt skażonego biologicznie materiału z powierzchnią otwartych ran, z uszkodzoną skórą (skaleczenia, pęknięcia, zmiany zapalne) - przez błony śluzowe jamy ustnej, nosa, spojówek prawdopodobieństwo zakażenia w przypadku HIV - 0,09% HCV - ryzyko bardzo małe HBV - prawie niemożliwe

UWAGA! Mocz, kał, ślina, plwocina wydzielina z nosa, pot i łzy (jeśli nie zawierają krwi lub IPIM) nie są zakaźne! Kontakt z nimi nie wymaga zastosowania profilaktyki poekspozycyjnej!

PODSTAWOWE SPOSOBY UNIKANIA ZAKAŻEŃ ZAWODOWYCH: szkolenia personelu – jak unikać kontaktu z krwią szczepienia przeciw WZW B postępowanie poekspozycyjne

Ogólne zasady postępowania po ekspozycji pracowników służby zdrowia na HBV, HCV, HIV Do podstawowych czynności po ekspozycji należy niezwłoczne umycie zranionej/zanieczyszczonej skóry wodą z mydłem. Nie używać środków dezynfekcyjnych na bazie alkoholu. Jeżeli zanieczyszczone są oczy, należy przepłukać je dokładnie wodą lub roztworem soli fizjologicznej (przy otwartych powiekach) Śluzówki jamy ustnej i nosa przepłukać kilkakrotnie wodą NIE WYCISKAĆ RANY ! NIE TAMOWAĆ KRWAWIENIA! Jak najszybciej zgłosić ekspozycję wyznaczonemu lekarzowi

Powiadamianie o ekspozycji Fakt wystąpienia ekspozycji na zakażenie należy zgłosić przełożonemu lub lekarzowi dyżurnemu Wystąpienie zdarzenia należy odnotować w Rejestrze ekspozycji zawodowych na zakażenie HIV, HBV, HCV Osoba eksponowana wypełnia Indywidualną kartę ekspozycji zawodowej na zakażenie HIV, HBV, HCV Osobę eksponowaną kieruje się do lekarza zakładowego, który wdraża postępowanie profilaktyczne i prowadzi jej obserwację przez 12 miesięcy

Należy ocenić ryzyko zakażenia na podstawie: – rodzaju ekspozycji (zranienie skóry igłą lub innym skażonym przedmiotem, zabrudzenie błon śluzowych lub uszkodzonej skóry, ugryzienie powodujące krwawienie) – rodzaju potencjalnie zakaźnego materiału (krew, inny płyn ustrojowy lub tkanki, skoncentrowane cząsteczki wirusa) Jeśli ekspozycja związana była z ryzykiem zakażenia, należy określić, czy pacjent, z którego krwią lub innym płynem ustrojowym miał kontakt pracownik, jest zakażony, opierając się na: – danych klinicznych i epidemiologicznych – wynikach badań na obecność HBsAg, anty-HCV, anty-HIV

Przeprowadzić badanie pracownika narażonego na zakażenie – ocenić stan uodpornienia przeciwko HBV – zebrać wywiad dotyczący aktualnych chorób, przyjmowanych leków, ciąży i karmienia piersią Jeżeli istnieje ryzyko zakażenia po ekspozycji rozpocząć odpowiednią profilaktykę Pobierając krew od osoby będącej potencjalnym źródłem zakażenia należy pamiętać o uzyskaniu zgody na przeprowadzenie badań na oznaczenie przeciwciał anty-HIV, anty-HCV i HBsAg

Ekspozycja na HBV Status serologiczny osoby eksponowanej Status serologiczny źródła zakażenia Nieokreślony Ujemny HBsAg+ HBeAg+ Nieszczepiony HBIG+ szczepionka Szczepionka Szczepiony miano anty HBs<10u/l Dawka przypominająca szczepionki HBIG + dawka przypominająca szczepionki HBs>10u/l Bez profilaktyki Brak odpowiedzi na szczepienie HBIG + podwójna dawka szczepionki Podwójna

Ekspozycja na HCV Nie zaleca się profilaktycznego leczenia po ekspozycji Udzielić porady osobie po ekspozycji na zakażenie, zaplanować wizyty i badania kontrolne w celu monitorowania jej stanu Oznaczyć anty-HCV i ALT wyjściowo oraz 4-6 miesięcy później, ewentualnie 4-6 tygodni po ekspozycji badanie na HCV RNA PCR

Ekspozycja na HIV Rozpocząć profilaktykę jak najszybciej po ekspozycji (optymalnie w ciągu kilku godzin). Profilaktyka polega na przyjmowaniu leków antyretrowirusowych przez 28 dni lub do momentu rozstrzygnięcia celowości jej stosowania Wykonać próbę ciążową, jeżeli kobieta nie jest pewna, czy jest w ciąży Skonsultować się ze specjalistą Zalecić profilaktyczne przyjmowanie leków przeciw retrowirusowych przez 4 tygodnie Wykonywać badania na obecność anty-HIV co najmniej przez 6 miesięcy (12) – wyjściowo po 1,5, 3 i 6 miesiącach Wykonać badanie na obecność anty-HIV w razie wystąpienia objawów ostrej choroby retrowirusowej

Wyznaczyć wizytę kontrolną w ciągu 72h po rozpoczęciu profilaktyki farmakologicznej (po uzyskaniu dodatkowych informacji, ewentualnie zmodyfikować schemat leczenia) WAŻNE – do czasu wykluczenia zakażenia HIV osoba, która uległa ekspozycji powinna zachować wstrzemięźliwość seksualną lub przestrzegać zasad bezpiecznego seksu, nie zachodzić w ciążę, nie karmić piersią oraz wstrzymać się od oddawania krwi plazmy, nasienia i tkanek !

PODSTAWOWE ZASADY KAŻDA KREW JEST POTENCJALNIE ZAKAŹNA!

KONTAKT Z MATERIAŁEM ZAKAŹNYM NIESIE RYZYKO ZAKAŻENIA Z WIRUSAMI HBV, HCV, HIV!

PRACUJ ZAWSZE W RĘKAWICZKACH ! Rękawiczki są najlepszym i najpowszechniejszym zabezpieczeniem przed zakażeniem, zmieniane po obsłudze każdego pacjenta. Dzięki osłonięciu ręki rękawiczką lateksową, przy zakłuciu igłą ze światłem ryzyko zakażenia zmniejsza się o około 50%.