MATERIAŁOZNAWSTWO STOMATOLOGICZNE Lek. dent. Kaja Wichrowska Zakład Propedeutyki i Diagnostyki Stomatologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Nauka i praca!! – - po co i dla kogo?? Egzamin Kartkówka, odpytywanie Poczucie obowiązku Ambicje STUDIA Planowanie leczenia Szybkość decyzji – wybór materiału Odpowiednie przeprowadzenie zabiegu Pytania pacjenta GABINET
Czy podłoże dobrej praktyki ?? MATERIAŁOZNAWSTWO Czy to tylko teoria?? ….. Czy podłoże dobrej praktyki ??
Materiały czasowe do wypełnień 3 TEMATY WPROWADZAJACE Materiały czasowe do wypełnień Materiały podkładowe Amalgamaty
Materiały czasowe do wypełnień
Materiały tymczasowe Tymczasowe zaopatrzenie ubytku Cechy: Forma: Proste w użyciu Szczelna przyleganie brzeżne Nieprzepuszczalne dla leków zakładanych do ubytków Nie reagujący z lekami Trwałość (względna) Nieszkodliwy dla tkanek zęba i przyzębia Forma: Do zarabiania ręcznego (proszek + płyn) Gotowa pasta
Materiały tymczasowe Cement cynkowo-siarczany Tlenek cynku z eugenolem Wzmocniony cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy Gotowe materiały tymczasowe
Cement cynkowo-siarczany = Fleczer = Dentyna wodna
Cement cynkowo-siarczany – Fleczer – Dentyna wodna Proszek: tlenek cynku, bezwodny siarczan cynku,tymol, magnazja, mastyks, dentyna Woda destylowana (czasem dodatki: guma arabska, alkohol, fenol, eugenol)
Cement cynkowo-siarczany – Fleczer – Dentyna wodna Zalety Wady Nieszkodliwy dla tkanek Dobre przyleganie do ścian ubytku Działa p-bakteryjnie Izolator termiczny i chemiczny Łatwy do usunięcia Nietrwały, szybko się wypłukuje z ubytku (5-7 dni) Nieszczelny, kruchy (kruchość rośnie wraz z dostępem śliny w czasie wiązania) Twardnieje 30 sek. Nieestetyczny
Cement cynkowo-siarczany – Fleczer – Dentyna wodna Oxidendin (Chema) Zarabiamy do 2 konsystencji Pasty-do zamknięcia ubytku Gęstej śmietany-do zamknięcia wkładki dewitalizującej Szorstka strona płytki, łopatka metalowa Do ubytku przenosimy nakładaczem Kondensujemy upychadłem kulkowym Po związaniu można wygładzić powierzchnię nasączoną w wodzie kuleczką z waty. Thymodentin (Chema) z dodatkiem tymolu Multidentin (Chema) w różnych kolorach- czerwony, biały, żółty
Cement cynkowo-siarczany – Fleczer – Dentyna wodna PREPARATY ZAGRANICZNE Aqua Dentin Aguadentin Aguatin Fletscher Proyi-Dentin Proyiplen
Tlenek cynku z eugenolem
Tlenek cynku z eugenolem Proszek: tlenek cynku Silnie higroskopijny Działa bakteriostatycznie Właściwości odontotropowe Płyn: eugenol Przeciwbakteryjny Lekko znieczulający (zahamowanie migracji komórek i syntezy prostaglandyn oraz zmniejszenie aktywności mitochondriów na poziomie komórkowym)
Przeznacznie ZnO+E Tymczasowe zaopatrzenie ubytku Zęby mleczne Niecierpliwość pacjenta Caries profunda (próchnica głęboka) Leczenie biologiczne miazgi (pośrednie przykrycie miazgi) Czasowe osadzanie koron protetycznych
Tlenek cynku z eugenolem Zalety Wady Zaburza polimeryzację materiałów kompozytowych i cementów krzemowych Przebarwia tkanki zęba (kolor żółty) - wielokrotnie zakładany do ubytku Goździkowy posmak Trwały (do 6 miesięcy) Szczelny Wiąże w obecności śliny Twardnieje 30 min. Izolator termiczny i elektryczny Naturalne pH Antyseptyczny, znieczulający ODONTOTROPOWY
Tlenek cynku z eugenolem Tlenek cynku-proszek (Chema) Eugenol- płyn (Chema) Zarabiany (ex tempore) do 2 konsystencji: Pasty- do zamknięcia ubytku Gęstej śmietany- do wypełnienia kanału korzeniowego w leczeniu endodontycznym, do osadzania koron Szorstka strona płytki, łopatka metalowa Do ubytku przenosimy nakładaczem Kondensujemy upychadłem kulkowym / można watką obtoczoną w proszku Cementy złożone z 2 past mieszamy do uzyskania jednolitego koloru Materiały fabryczne: Caryosan, Caulk IRM
Czas wiązania zależy od: Rodzaju proszku-wielkości cząsteczek Dodatku środków przyspieszających wiązanie Octan cynku Kwas octowy Stosunku płynu do proszku Obecności wilgoci w trakcie rozrabiania (dodanie niewielkiej ilości wody przyspiesza wiązanie cementu) Temperatury
Cement tlenkowo-cynkowo-eugenolowy wzmocniony(typ II) / z dodatkiem innych substancji
EBA- kw.etoksybenzoesowy Zwiększa wytrzymałość Czas pracy ok.22 min (!brak wilgoci), mieszanie- 30 sek do konsystencji plasteliny, później kolejne 60 sekund. HV-EBA-dodatek EBA i estrów winylowych Cementy ZnO+E specjalne +antybiotyki(np.tetracykliny) /sterydy Pośrednie przykrycie miazgi +w/w oraz siarczan baru Wypełnienia kanałów w leczeniu endodontycznym
......pamiętamy o alergiach Nieeugenolowe cementy tlenkowo-cynkowe (typ I) wytwarza się z olejków innych niż eugenol jako materiał alternatywny dla pacjentów uczulonych na eugenol.
Gotowe preparaty tymczasowe
Gotowe materiały tymczasowe Chemoutwardzalne Skład podstawowy: Tlenki i siarczany cynku oraz wapnia i wodorotlenek wapnia Plastyfikatory typu poliwinylu i chlordiazotylu oraz glikolazetol itp. Światłoutwardzalne Skład podstawowy Dimetyloakrylany i SiO2
Gotowe materiały tymczasowe Szczelne-dobre przyleganie brzeżne Twarde Wygodne w pracy – łatwość zakładania Nie wymagają dodatkowego przygotowania W znacznym stopniu homogeniczne Twardnieją pod wpływem śliny / powietrza Proces wiązania polega na wymianie jonowej lub uwalnianiu niektórych plastyfikatorów w wilgotnym środowisku jamy ustnej
Gotowe materiały tymczasowe Chemoutwardzalne Światłoutwardzalne Coltosol F (Coltene) Prowident (Zhermapol) Cavit (ESPE) -3 różne twardości o różnym oznaczeniu kolorystycznym (Cavit, Cavit W, Cavit G) Fermit (Vivadent) Clip, Clip F (Voco)
CZĘŚĆ 2 Materiały podkładowe
Materiały podkładowe Funkcje podstawowe: OPOROWA (base) Zabezpieczenie miazgi przed urazami mechanicznymi i termicznymi USZCZELNIAJĄCA (liner) Izolacja przed czynnikami chemicznymi z materiału wypełniającego oraz środowiska jamy ustnej Obie funkcje łączą cementy: Polikarboksylowe Glassionomerowe Pozostałe materiały podkładowe pełnią rolę Linera: lakiery żywicze, cementy wodorotlenkowo-wapniowe Base: np. cement fosforowy Zabezpieczenie miazgi Próchnica głęboka (caries profunda) Próchnica średnia (caries media)
Właściwości idealnego materiału podkładowego Łatwość pracy Szybkość wiązania Obojętność biologiczna Wytrzymałość mechaniczna Ochrona miazgi przed czynnikami Termicznymi (np. pod amalgamat) Chemicznymi Elektrycznymi (prądy galwaniczne) Odpowiednie właściwości chemiczne względem stosowanych materiałów wypełniających Adhezja Kontrast rtg Brak rozpuszczalności w kwasach i płynach ustrojowych Rozszerzalność termiczna zbliżona do rozszerzalności termicznej tkanek zęba Właściwości przeciwbakteryjne i remineralizujące Odpowiednia barwa i przezierność
5 głównych rodzajów cementów opartych na reakcji kwas-zasada CEMENT FOSFOROWY CEMENT TLENKOWO- CYNKOWO-EUGENOLOWY CEMENT POLIKARBOKSYLOWY CEMENT SZKLANO-JONOMEROWY CEMENT KRZEMOWY Tlenek cynku Fluorowane szkło glinowo-krzemowe Eugenol Kwas fosforowy Kwas poliakrylowy
Cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe, fosforowe)
Cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe, fosforowe) Skład: Proszek: tlenek cynku 75-98% - wyprażony (w temperaturze powyżej 1000oC) tlenek magnezu 7-15% tlenek wapnia tlenek glinu w niewielkich ilościach kwas krzemowy, barwniki (tlenki żelaza lub manganu) składniki zwiększające działanie bakteriobójcze (sole srebra i miedzi) fluorki, Si02 i trójtlenek bizmutu Płyn: 50-70% roztwór wodny mieszaniny kwasów fosforowych (głównie ortofosforowego oraz kwasów meta- i pirofosforowego) często z domieszkami soli – fosforanów glinu i cynku, utworzonych przez rozpuszczenie tlenków cynku lub glinu w płynie.
Reakcja wiązania Wymieszanie proszku z płynem Twardnieniu towarzyszy wydzielanie ciepła (reakcja wiązania jest egzotermiczna) skurcz materiału 0,05 – 2,0% Stosuje się cementy szybko- i wolnowiążące Na szybkość wiązania mają wpływ: sposób wytwarzania proszku (wyższa temperatura spiekania składników proszku mniejsza reaktywność) wielkość ziaren proszku (bardziej drobnoziarnisty proszek, w porównaniu z gruboziarnistym, wiąże szybciej) rodzaj płynu: obniżenie pH przyspiesza proces twardnienia dodatek soli cynku skraca czas wiązania cementu, dodatek substancji bufonujących (wodorotlenki, jony glinu) wydłuża czas wiązania. sposób zarabiania cementu - dodawanie proszku do płynu małymi porcjami wydłuża, a zbyt szybkie dodanie proszku do płynu skraca czas wiązania – czas pracy cementem. Przyspieszyć twardnienie może także: dodanie zbyt dużej ilości proszku w stosunku do płynu obecność wilgoci podwyższona temperatura otoczenia – cement wiąże szybciej w temperaturze jamy ustnej niż w temp. pokojowej.
Zalety i wady cementu fosforowego łatwość zarabiania i pracy względna przylepność (dość znaczna w czasie zarabiania). Nie łączy się chemicznie z zębiną i szkliwem, utrzymuje się przede wszystkim dzięki retencji mechanicznej dobra wytrzymałość mechaniczna szybki czas wiązania cementu (cement twardnieje w ciągu 5-10 minut, a w ciągu pierwszej godziny uzyskuje dwie trzecie ostatecznej wytrzymałości) dobra izolacja termiczna dobra izolacja elektryczna niewielka szkodliwość dla tkanek otaczających mała grubość warstwy wysoka kwasowość cementu w trakcie wiązania (pH świeżo rozrobionego cementu waha się l,6 - 3,6). W miarę twardnienia pH rośnie, a powierzchnia staje się prawie obojętna (pH ok. 7,0) po ok. 48 godz. (wolne kwasy fosforowe utrzymują się w materiale nawet przez 48 godzin). kruchość (niewielka wytrzymałość na rozciąganie) brak szczelności brzeżnej pomiędzy cementem fosforowym a zębiną porowatość niewielka odporność na działanie czynników chemicznych (uleganie procesowi rozpuszczenia w płynach ustrojowych, duża wrażliwość na wilgoć) zmiana objętości podczas wiązania Nieodpowiednia barwa Brak przezierności
Wskazania Dawniej: podkład pod wypełnienia stałe materiał do wypełnień kanałów korzeniowych (zęby przeznaczone do resekcji wierzchołka korzenia zęba) Obecnie: materiał łączący do osadzania wkładów, koron i mostów, na zębach filarowych bez żywej miazgi i z żywą miazgą do osadzania pierścieni ortodontycznych (???) materiał do wypełnień stałych w zębach mlecznych (???) materiał do podbudowy filarów protetycznych (wypełnienia ubytków) zębów przeznaczonych na filary pod korony protetyczne
Przygotowanie materiału Cementy fosforanowe zarabiamy metalową łopatką na szorstkiej powierzchni szklanej płytki Proszek odmierza się zwykle za pomocą łyżeczki dostarczanej w opakowaniu przez producenta. Proszek dzielimy w jednym kącie płytki na 4-6 porcji wprowadzane kolejno do płynu co 15 sekund mieszania (w zależności od pożądanej gęstości końcowego produktu) Całkowity czas mieszania powinien wynosić 60-120 sekund (zbyt długie, jak i zbyt krótkie zarabianie obniża wartość materiału) Ochłodzenie płytki (ok. 21°C) , na której miesza się cement, pozwala zwiększyć czas pracy Należy ściśle przestrzegać wskazówek producenta !!! Konsystencja (gęstość) zarobionego cementu zależy od przeznaczenia (materiał podkładowy-do konsystencji miękkiej plasteliny) Materiał przeznaczony do osadzania prac protetycznych zarabiamy do konsystencji półpłynnej (gęstej śmietany) Twardnieje w jamie ustnej w ciągu 5-10 minut od rozpoczęcia mieszania Ze względu na wady cementy fosforanowe są coraz bardziej wypierane przez cementy karboksylowe, glassionomerowe i żywicze.
Preparaty fabryczne Agatos W (wolnowiążący); S (szybkowiążący); HA (z dodoatkiem hydroksyapatytu) Adhesor Harvard Cement
Preparaty miedziowe i srebrowe Są to cementy zbliżone składem do fosforanowych proszek dodatkowo zawiera sole srebra lub związki miedzi. Użycie tlenku miedzi (I) (miedziawego) - nadaje barwę czerwoną Użycie tlenku miedzi (II) (miedziowego) - nadaje barwę czarną Cementy te charakteryzuje się: bardziej drażniącym działaniem na miazgę niż czysty cement fosforanowy silniejszymi właściwościami bakteriobójczymi, dlatego jest używany do zębów mlecznych, w których nie da się usunąć całkowicie próchniczej zębiny. Cementy miedziowe są również używane do mocowania aparatów ortodontycznych i szyn dentystycznych
Cementy na bazie wodorotlenku wapnia
Cementy na bazie wodorotlenku wapnia Preparaty nie twardniejące (Biopulp, Pulpodent, Calxyl, Calasept), w postaci a/ gotowych past b/ proszku do przygotowywania pasty po zmieszaniu z wodą destylowaną. Po wprowadzeniu do ubytku nie tworzą one zbitej warstwy materiału. Preparaty twardniejące (cementy Ca(OH)2) (Dycal,Life, Alkaliner, Calcipulpe), po związaniu tworzące w ubytku zbitą warstwę materiału podkładowego. Produkowane są w postaci pasty jako: materiały dwuskładnikowe (baza i katalizator) wiążące pod wpływem reakcji chemicznej po zmieszaniu past materiały jednoskładnikowe, wiążące pod wpływem światła halogenowego lampy polimeryzacyjnej.
Cementy na bazie wodorotlenku wapnia Skład cementu wodorotlenkowo-wapniowego: Baza: wodorotlenek wapnia, dwutlenek tytanu, wolframian wapnia oraz ester salicylowy 1,3-butylenoglikolu. Katalizator: wodorotlenek wapnia, tlenek cynku i stearynian cynku Skład preparatu nie twardniejącego: Proszek - wodorotlenek wapnia (52,5%), metyloceluloza (47,5%). Płyn: woda destylowana
Wskazania Biologiczne leczenie miazgi Przykrycie pośrednie Przykrycie bezpośrednie NIE stanowią jedynego podkładu pod wypełnienie!! Antyseptyczne leczenie kanałowe - wypełnienie czasowe Ostateczne wypełnienie kanałów korzeniowych (uszczelniacz)
Przygotowanie cementów na bazie wodorotlenku wapnia Preparaty nie twardniejące miesza się na szorstkiej powierzchni płytki szklanej wprowadzając do wody destylowanej kolejno niewielkie porcje proszku, do konsystencji luźnej papki Preparaty jednoskładnikowe są produkowane w postaci półpłynnej masy, do bezpośredniej aplikacji Preparaty twardniejące dwuskładnikowe wymagają zmieszania, przy pomocy metalowej łopatki lub np. upychdała kulkowego, równych porcji bazy i katalizatora.
Zalety i wady cementów na bazie wodorotlenku wapnia Mechanizm biologicznego działania tych materiałów uwarunkowany jest właściwościami wodorotlenku wapnia Odczyn silnie zasadowy (pH 8 – 13) Działają silnie przeciwbakteryjnie, znacznie lepiej niż paramonochlorfenol i formokrezol Lecznicze działanie wodorotlenku wapnia związane jest z obecnością jonów Ca2+ i OH-. Jony hydroksylowe-obniżenie ciśnienia tlenu i wzrost pH (zobojętnianie kwaśnego środowiska w ubytku próchnicowym. Jony Ca2+ -stymulujący wpływ na działanie fosfatazy zasadowej, od której zależą procesy mineralizacji – tworzenie tkanki kostnej. Jony wapniowe mogą przenikać przez zębinę. Działanie odontotropowe, tworzenie tzw.mostu zebinowego(„pory”) Preparaty te nie są jednak obojętne dla miazgi zębów. Mała wytrzymałość mechaniczną (najniższa) Znikoma adhezja do tkanek zęba i materiałów wypełniających Z czasem ulegają resorpcji i rozpuszczeniu Zakłócają polimeryzacje materiałów kompozytowych Nieestetyczny, mało przezierny
Preparaty fabryczne PREPARATY NIETWARDNIEJĄCE Biopulp, Reogan (Rapid, Liquidum), Calcicur, Calastept, Calxyl (pasta, zawiesina), Hypocal. PREPARATY TWARDNIEJĄCE Alce Liner, Calcimol, Calcipulpe, Reocap. PREPARATY ŚWIATŁOUTWARDZALNE Cavalite, Calcimol LC, Prisma CLV
Cementy polikarboksylowe (karboksylowe, poliakrylowe)
Cementy polikarboksylowe (karboksylowe, poliakrylowe) Skład: Proszek: głównie tlenek cynku, w mniejszych ilościach tlenki magnezu, bizmutu, wapnia oraz fluorek wapnia. kwas poliakrylowy w proszku (w niektórych preparatach) Płyn: co najmniej 40% roztwór wodny kwasu poliakrylowego o przeciętnej masie cząsteczkowej pomiędzy 15000 a 150000.
Wskazania Cementowanie koron protetycznych (np. Durelon) - cementy posiadające mniejsze cząsteczki kwasu poliakrylowego w płynie (mniejsza lepkość) Materiały podkładowe pod wypełnienia stałe - cementy o dużej lepkości płynu (większa masa cząsteczkowa kwasu poliakrylowego)
Postępowanie Cementy polikarboksylowe należy zarabiać metalową łopatką na szorstkiej powierzchni płytki szklanej, łącząc z płynem kolejne porcje proszku Proszek łączymy z płynem możliwie szybko wprowadzając jednorazowo do płynu zasadniczą część odmierzonego proszku (ok. 4/5) - ocena konsystencji... Zarabianie cementu nie powinno trwać dłużej niż 30 sekund, jeśli producent nie określi inaczej. zarobiony do konsystencji półpłynnej „gęstej śmietany”, pozwalającej na jego naniesienie i swobodne rozprowadzenie zgłębnikiem lub niewielkim upychadłem kulkowym) po powierzchni zębiny.
Zalety i wady cementów polikarboksylowych Adhezję do twardych tkanek zęba oraz metali (siła adhezji ok. 8 MPa) Dobra szczelność brzeżna Większą rozpuszczalność w wodzie niż cementy glassionomerowe oraz cementy fosforanowe Skurcz podczas wiązania (do 6% objętości) Nie wykazują działania przeciwbakteryjnego Oddziaływanie biologiczne materiałów opartych na bazie cementu polikarboksylowego jest kwestią dyskusyjną. Kolor odbiegający barwą od barwy zęba Brak przezierności
Preparaty fabryczne Adhesor Carboxy Adhesor Carbofine Durelon Bondal Dorifix C Belfast Poly-C Oxicap
Cementy glassionomerowe (......)
Wytrzymałość materiałów Cementy wodorotlenkowo- -wapniowe Cementy polikarboksylowe Cementy tlenkowo- -cynkowo-fosforanowe Cementy tlenkowo- -cynkowo- -eugenolowe (ZOE) Cementy szklano- -jonomerowe
Rozpuszczalność materiałów w wodzie Cementy tlenkowo- -cynkowo- -eugenolowe (ZOE) Cementy wodorotlenkowo- -wapniowe Cementy szklano- -jonomerowe Cementy tlenkowo- -cynkowo-fosforanowe Cementy polikarboksylowe
Materiały do wypełnień - Amalgamaty CZĘŚĆ 3 Materiały do wypełnień - Amalgamaty Podziękowania dla dr n. med. Agnieszki Pacyk
Idealny materiał do wypełnień ubytków twardych tkanek zębów powinien wykazywać: Obojętność dla miazgi zębów i błony śluzowej jamy ustnej Działanie kariostatyczne. Zdolność łączenia się ze szkliwem i zębiną (mikroprzeciek). Stabilność w środowisku jamy ustnej (brak rozpuszczalności, korozji). Niewielka absorpcja wody. Mechaniczne właściwości dobrane do działających sił żucia oraz zbliżone do parametrów szkliwa i zębiny, zwłaszcza pod względem modułów sprężystości i wytrzymałości. Odporność na ścieranie. Estetyka - powinny idealnie imitować ząb pod względem: koloru, przezroczystości (transperencji), współczynnika załamania światła.
Idealny materiał do wypełnień ubytków twardych tkanek zębów powinien wykazywać: Współczynnik rozszerzalności cieplnej zbliżony do współczynników szkliwa i zębiny. Mały współczynnik dyfuzji cieplnej. Brak zmiany objętości podczas wiązania. Gładkość powierzchni. Łatwość zarabiania. Absorpcja promieni rentgenowskich. Umożliwia wykrycie: próchnicy wtórnej, nawisów wypełnień, nie wypełnionych przestrzeni - tzw. pęcherzy powietrznych.
Plastyczne materiały do wypełnień ubytków i rekonstrukcji twardych tkanek zębów Amalgamaty Materiały kompozycyjne Cementy glassionomerowe Kompomery
Amalgamat Amalgamaty są fizykochemicznym połączeniem rtęci z metalami lub ze stopami metali. Hg jest płynną substancją, w temperaturze pokojowej – reaguje ze srebrem i cyną – tworzy plastyczną masę która wiąże z czasem Proszek stanowią małe cząstki stopów metali o kształtach kulistym – sferycznym lub nieregularnym Materiał stosowany do wypełnień ubytków zębów trzonowych i przedtrzonowych klasy I, II, V wg Black’a
Składniki amalgamatów podstawowe srebro cyna miedź rtęć inne cynk ind palad
Podstawowe składniki Srebro (Ag) Cyna (Sn) Zwiększa wytrzymałość mechaniczna Zwiększa rozszerzalność Cyna (Sn) Zmniejsza wytrzymałość mechaniczna Zwiększa podatność na korozję Zmniejsza rozszerzalność Wydłuża czas wiązania
Podstawowe składniki Miedź (Cu) Redukuje tworzenie fazy gamma-2 Zwiększa wytrzymałość mechaniczną i zmniejsza podatność na odkształcenia pod wpływem sił żucia Zmniejsza korozję Zmniejsza pełzanie Redukuje nieszczelność brzeżną
Podstawowe składniki Rtęć(Hg) Aktywuje reakcję Jedyny metal który ma postać płynną w temp. pokojowej Sferyczne stopy 40 to 45% Hg Mieszane stopy 45 to 50% Hg
Podstawowe składniki Wypełniacz (cegiełki) Matrix Ag3Sn zwany gamma O różnych kształtach Matrix Ag2Hg3 zwany gamma 1 cement Sn8Hg zwany gamma 2 Puste przestrzenie
Klasyfikacja oparta na: Zawartości miedzi Kształcie opiłków Skrawane Sferoidalne (spłaszczone kulki) Sferyczne Mieszane Metodzie dodawania miedzi
Typy amalgamatów: Niskomiedziowe (konwencjonalne klasyczne, tradycyjne) stosowane od XIX wieku Wysokomiedziowe o zwiększonej zawartości miedzi opracowane w latach 70-tych XX wieku
Zawartość miedzi Niskomiedziowe stopy Wysokomiedziowe stopy 4 do 6% Cu
Reakcja wiązania stopu rtęci z miedzią AMALGAMACJA Reakcja wiązania amalgamatów standardowych produkt cynowo-rtęciowy (Faza Gamma-2) Przebieg reakcji wiązania amalgamatów wysokomiedziowych (Non-Gamma-2) wyeliminowanie Fazy Gamma-2 Wzrost odporności na korozję Wzrost odporności na pęknięcia brzeżne lepsze właściwości mechaniczne
AMALGAMACJA Stop srebra (cyna-srebro-miedź) (γ) + Rtęć ↓ Stop srebra (nieprzereagowany) (γ) + Miedź-cyna (η) + Srebro-miedź (γ1) Brak fazy (γ2)
Cecha Typ amalgamatu niskomiedziowy cząsteczki nieregularne wysokomiedziowy mieszane kuliste Wytrzymałość na rozciąganie 52 50 54 Wytrzymałość na ściskanie po 30 min (MPa) 53 67 111 po 1 godz. (MPa) 89 109 188 po 1 dniu (MPa) 430 402 451 Płynięcie (%) 2,05 0,44 0,15 Zmiana wymiarów po 24 godz. (µm/cm) 8 -3 -5 Twardość w skali Knoopa (kg/mm2) 146 143 166
Wytrzymałość Wzrasta powoli 1 godz.: 40 do 60% całości 24 godz.: 90% całości Stopy sferyczne szybciej osiągają wytrzymałość
Korozja Powierzchniowa i podpowierzchniowa Korozja Powierzchniowa i podpowierzchniowa Spowodowana reakcjami chemicznymi (źle wypolerowany materiał) lub elektrochmicznymi (stopy innych metali) Zmniejsza wytrzymałość Uszczelnia brzegi Mało miedzi 6 miesięcy SnO2, SnCl Faza gamma-2 Dużo miedzi 6 - 24 miesięcy SnO2 , SnCl, CuCl eta-faza (Cu6Sn5)
Śniedzenie Cienka warstwa na powierzchni amalgamatu Zmiana zabarwienia Głównie na powierzchniach źle wypolerowanych
Zmiany objętości Ujemna zmiana objętości mikroprzeciek Dodatnia zmiana objętości Bolesność Pękanie fragmentów zęba W trakcie amalgamacji obserwuje się zarówno kurczenie jak i powiększanie objętości mieszaniny Rozpuszczanie cząstek γ powoduje kurczenie Formowanie cząstek η i γ1 powoduje powiększanie masy mieszaniny
Zalety i wady amalgamatów Trwałość (do 25 lat) W miarę dobrze tolerują wilgoć w czasie zakładania do ubytku Produkty korozji amalgamatu działają bakteriobójczo Nie przewodzą bodźców chemicznych Łatwe w pracy – nie wymagają skomplikowanej procedury Łatwość zakładania (czas potrzebny na założenie 2-3 minuty jest szybszy niż na założenie wypełnienia kompozytowego) Tanie Sprawdzony od ponad 100 lat Nieestetyczne Przewodzą bodźce termiczne (wymagają podkładu) Mogą przebarwiać tkanki zęba (izolacja lakierem podkładowym) Wymagają odpowiedniej preparacji ubytku (podcięcia retencyjne, kształt oporowy i retencyjny) - czasem konieczne usunięcie zdrowej tkanki zęba. Powodowanie prądów elektrogalwanicznych (gdy w pobliżu innych uzupełnień zawierających metale) Korozja i ścieranie się amalgamatu Wysoki współczynnik rozszerzalności termicznej
Fazy pracy 1.Zarabianie Aparaty dozujące i mieszające – dawniej stosowane dozowanie „na oko” Kapsułki do mieszalników – stały stosunek rtęci i opiłków Tabletki do dyspenserów i mieszalników – specjalny aparat dozujący tzw. dyspenser) Prawidłowo zarobiony amalgamat Chrzęści jak śnieg Daje się wałkować w wałeczek (nie kruszy się) Odbija linie papilarne Rzucony z wysokości 0,5 m nie rozkrusza sie
Fazy pracy 2.Przenoszenie amalgamatu do ubytku 3.Kondensacja Nakładacze do amalgamatu Pistolety do amalgamatu 3.Kondensacja Małe porcje, stała siła nacisku, upychacz do amalgamatu / upychadło kulkowe Ręczna lub mechaniczna za pomocą kondensatora (upychadła ultradźwiekowe) Prawidłowa kondensacja wpływa na: Końcowe twardnienie Resztkową zawartość Hg Przyleganie do ścian ubytku Ekspansję
Fazy pracy 4. Usunięcie nadmiarów wypełnienia i kształtowanie powierzchni żującej 5. Polerowanie wypełnienia Gładzenie finirami lub/i kameniami Arkanzas Nadanie wysokiego połysku tarczkami i krążkami ściernymi, gumkami Zaniechanie tej czynności obniża jakość wypełnienia, sprzyja korozji
Wiązanie amalgamatu Amalgamaty konwencjonalne wiąże w 2 fazach Faza twardnienia (5-30 minut): usunięcie nadmiarów odsłonięcie zarysu dopasowanie z zgryzie Faza kamienienia (po 24 h): polerowanie wypełnienia Amalgamaty wysokomiedziowe twardnieją szybciej Możliwość polerowania bezpośrednio po założeniu
Wiązanie amalgamatu do tkanek zęba Amalgamat nie wiąże z zębiną ani szkliwem Wypełnienie utrzymywane jest dzięki podcięciom retencyjnym i szorstkiej powierzchni ubytku Produkty korozji wypełniają przestrzeń miedzy wypełnieniem a tkankami zęba Produkty umożliwiające wiązanie amalgamatu do zęba oparte na żywicy zawierającej 4-META (4-metakryloksyetyl trimellitate anhydride) zmniejszają przerwę między zębem a wypełnieniem wspomagają utrzymanie wypełnienia w ubytku zwiększają wytrzymałość zęba np. Amalgambond Plus
Charakterystyka użytkowa Sferyczne zalety Łatwość kondensowania Szybkie wiązanie Gładka powierzchnia wady Trudno odbudować punkty styczne Większa tendencja do tworzenia nawisów
Charakterystyka użytkowa Mieszane zalety Łatwość odbudowy punktów stycznych Dobre polerowanie wady Wolne wiązanie niższa początkowa wytrzymałość
Kształt cząsteczek metali opiłkowe mało Cu New True Dentalloy dużo Cu ANA 2000 mieszane Dispersalloy, Valiant PhD Sferyczne mało Cu Cavex SF dużo Cu Tytin, Valiant, Megalloy